همشهری‌آنلاین - پروانه بندپی: بیش از ۳۰ درصد ایرانی‌ها به یکی از درجاتِ کبد چرب مبتلا هستند و خیلی از آنها از این موضوع بی‌اطلاع‌اند. چراکه این بیماری هیچ علامت مشخصی ندارد و فرد زمانی متوجه آن می‌شود که مبتلا شده است. بنابراین پزشکان تاکید دارند که افراد حتما سالی یک بار برای آزمایش خون و سونوگرافی اقدام کنند تا از سلامت کبد خود مطمئن شوند.
کبد، یکی از اندام‌های حیاتی است که وظیفه مهمی مثل پاکسازی خون را بر عهده دارد و بیماری کبد چرب (Fatty liver) زمانی اتفاق می‌افتد که کبد به دلیل تجمع بیش از حد چربی نمی‌تواند به وظیفه خود عمل کند.
این بیماری دارای ۴ مرحله یا گرِید است و گرید ۴ همان «سیروز کبدی» است که نتیجه آسیب دیدنِ وسیعِ کبد است. در این مرحله، بافت آسیب‌دیده جایگزین بافت سالم کبد می‌شود و عملکرد کبد را کاهش می‌دهد و درنهایت می‌تواند عملکرد کبد را کاملا مختل کند. سیروز کبدی می‌تواند منجر به نارسایی کبد و نیز سرطان کبد شود.
متخصصان می‌گویند تغذیه ناسالم، بی‌تحرکی و چاقی بزرگ‌ترین دشمنان کبد هستند. مصرف برخی داروها، عوامل ژنتیکی، دیابت و تریگلیسیرید بالا (یکی از انوع چربی خون) نیز می‌توانند به بروز کبد چرب منجر شوند.
تا ۵۰ سال قبل اسمی از کبد چرب نبود
وجود چربی در کبد طبیعی است، ولی اگر بیش از ۱۰ درصد وزن کبد چربی باشد، به آن کبد چرب گفته می‌شود. این بیماری، یکی از بیماری‌های شایع جهان و محصول دنیای مدرن است. به طوری که دکتر ایرج خسرونیا، فوق تخصص بیماری‌های گوارش و کبد و رئیس انجمن علمی متخصصان داخلی ایران درباره آن به همشهری‌آنلاین می‌گوید: این بیماری در ۵۰ سال اخیر شیوع پیدا کرده است. تا ۵۰ سال قبل اصلا اسمی از بیماری کبد چرب نبود و فقط زنان باردار ممکن بود به آن مبتلا شوند. اما در سال‌های اخیر به دلیل رژیم‌های غذایی غلط و عدم تحرک کافی، خیلی از مردم گرفتار این بیماری شده‌اند. به طوری که امروز حدود یک‌سوم ایرانی‌ها مبتلا به کبد چرب هستند.
خسرونیا می‌گوید: این بیماری هیچ علائمی ندارد و فرد اصلا متوجه آن نمی‌شود و تشخیصش آنقدر طول می‌کشد تا بیماری پیشرفت کند. بیماری که مبتلا است، هیچ اطلاعی از بیماری خود ندارد و اگر بر حسب تصادف برای آزمایش خون و سونوگرافی مراجعه کند، متوجه بیماری خود می‌شود.
این فوق تخصص بیماری‌های گوارش و کبد در توضیح بیشتر این بیماری می‌گوید: چربی‌هایی که وارد بدن ما می‌شوند، باید بسوزند. اگر این چربی‌ها بیشتر از حد نیاز بدن‌مان باشد، در کبد تجمع می‌کند و فرد به بیماری کبد چرب مبتلا می‌شود.
عوامل ابتلا به کبد چرب
اما چه عواملی منجر به بروز کبد چرب می‌شود که در حال حاضر ۳۰ درصد ایرانی‌ها را درگیر خود کرده است؟ دکتر خسرونیا در این زمینه توضیح می‌دهد: علاوه بر رژیم‌های غذایی غلط و عدم تحرک و چاقی که اشاره کردم، مصرف بعضی داروها مثل آنتی‌بیوتیک‌ها و مسکن‌ها، مصرف الکل، خواب نامنظم و ناکافی و دیابت برخی از عواملی هستند که در بروز این بیماری موثرند.
رئیس انجمن علمی متخصصان داخلی ایران تاکید می‌کند: مصرف بی‌رویه و طولانی آنتی‌بیوتیک‌ها و مسکن‌ها هم روی سلامت کبد اثر می‌گذارد و هم روی کلیه‌ها. کبد مثل فیلتر بدن عمل می‌کند و همه مواد سمی و مواد خوب که وارد بدن می‌شوند، باید از طریق کبد وارد سیستم بدن ما شود. اگر این مواد مضر باشند، اولین جایی که ضربه می‌بیند، کبد است. بنابراین باید از مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها، مسکن‌ها و الکل جدا خودداری کرد و بدون تجویز مصرف نکرد.
خسرونیا در پاسخ به این سوال که آمار ابتلای زنان به کبد چرب بیشتر است یا مردان، توضیح می‌دهد: بیشتر خانم‌ها مبتلا می‌شوند. چون چاقی و تجمع چربی در زنان بیشتر است. کلا افراد چاق بیشتر درگیر این بیماری می‌شوند.
بیشتر بخوانید؛
-
آیا کبد چرب قابل‌درمان است؟ | تشخیص کبد چرب با ساده‌ترین روش
-
عادت غلطی که اثر ترسناک بر کبد چرب غیرالکلی می‌گذارد
-
قاتلین کبد چرب کدامند؟ ؛ روشی برای درمان فوری کبد چرب | شایع‌ترین دلیل ایجاد کبد چرب را بشناسید
کبد چرب درمان ندارد؟
خیلی‌ها تصور می‌کنند کبد چرب نیز مانند فشار خون بالا و دیابت خوب‌شدنی نیست اما دکتر خسرونیا می‌گوید: من مخالف این حرفم که می‌گویند کبد چرب هیچ درمانی ندارد. درمان دارد و درمانش هم تحرک کافی، کاهش وزن و تغذیه مناسب است. ما پرونده‌های زیادی از بیماران خود داریم که کاملا بهبود پیدا کردند.
به گفته این فوق تخصص بیماری‌های گوارش و کبد، کبد چرب به خطرناکیِ دیابت و فشار خون بالا نیست. فرد مبتلا به دیابت دیگر صددرصد بهبود پیدا نمی‌کند، یا فرد مبتلا به فشار خون بالا اگر تحت کنترل نباشد، ممکن است خونریزی مغزی یا سکته قلبی کند و به طور ناگهانی فوت کند. اما کبد چرب زمان زیادی طول می‌کشد تا به گرید ۱ و ۲ و ۳ برسد. بنابراین ما فرصت داریم که با اصلاح سبک زندگی (تناسب اندام، فعالیت بدنی و تغذیه مناسب) آن را از بین ببریم. متاسفانه استفاده زیاد از کامپیوتر، لپ‌تاپ، موبایل و تلویزیون باعث راکد و بی‌تحرک شدن افراد شده و همین‌ها باعث شده‌اند که آمار ابتلا به کبد چرب روز به روز در جامعه بیشتر شود.
این استاد دانشگاه تاکید می‌کند: افراد قبل از آن که بیماری‌شان به سیروز کبدی که همان گرید ۴ است برسد، باید ورزش را به برنامه‌های روزانه خود اضافه کنند، نگذارند چاق شوند، از مصرف فست‌فودها که گریبانگیر ملت شده دست بکشند و به سمت مصرف سبزیجات، میوه‌جات و لبنیات کم‌چرب بروند. در این صورت ۷۰ تا ۸۰ درصد مبتلایان بهبود پیدا می‌کنند. درضمن تاکید می‌کنم سالی یک بار برای چکاپ (آزمایش خون و سونوگرافی) اقدام کنند و از سلامت کبد خود مطمئن شوند.
سیروز کبدی خوب‌شدنی نیست؟
این فوق تخصص بیماری‌های گوارش و کبد در پاسخ به این سوال که پس آیا امیدی به بهبود فردِ مبتلا به سیروز کبدی نیست، می‌گوید: سیروز مراحل آخر است و نباید بگذاریم به آنجا برسد. اگر هر ۶ ماه یا سالانه یک بار یک چکاپ کامل بدهیم، به این بیماری مبتلا نمی‌شویم یا حداقل مانع پیشرفت آن می‌شویم. در ایران چنین فرهنگی رایج نیست.
خسرونیا می‌گوید: در سایر کشورها سازمان‌های بیمه‌گر افراد تحت پوشش را وادار می‌کنند که هر ۶ ماه یک بار حتما یک چکاپ کامل بدهند و اگر فرد به بیماری‌ای مثل کبد چرب مبتلا شده باشد، در همان مراحل اولیه آن را درمان می‌کنند، اما در کشور ما به دلیل مشکلات اقتصادی و بی‌توجهی به اهمیت چکاپ و ... وقتی بیمار شدیم، تازه به فکر درمان می‌افتیم.
پیوند کبد به این راحتی نیست
با وجود ابتلای یک‌سوم ایرانی‌ها به بیماری کبد چرب، آیا در آینده با کمبود عضو کبد برای پیوند مواجه نخواهیم شد؟ خسرونیا در این زمینه توضیح می‌دهد: ما همین الان هم برای پیوند کبد در کشور مشکل داریم. درست است که تعداد افرادی که نیازمند پیوند کبد می‌شوند، خیلی کم است ولی همان‌هایی که نیازمند پیوند این عضو هستند، دچار مشکل می‌شوند. چون گرفتن عضو کبد به این راحتی نیست. ما الان دو سه مرکز پیوند کبد بیشتر در ایران نداریم و ممکن است فرد دو سه سال در صف انتظار پیوند بماند و همین می‌تواند مرگ فرد را به دنبال داشته باشد.
فوق تخصص بیماری‌های گوارش و کبد در ادامه صحبتش می‌گوید: لزوما هرکس کبد چرب دارد، کارش به پیوند کبد نمی‌کشد. معمولا افراد خیلی چاق، افراد مبتلا به دیابت، افرادِ دارای کبد چرب گرید ۳ که تحرک هم ندارند و قدمی هم برای بهبود برنمی‌دارند، اینها به تدریج به سیروز کبدی مبتلا می‌شوند و بعد از سیروز هم ممکن است به سرطان کبد مبتلا شوند یا کبدشان را از دست بدهند و نیازمند پیوند شوند.