به گزارش همشهری آنلاین به نقل از نمناک، سنگ کلیه (کلیه سنگ ساز، نفروتیلاسیون) مجموعه ای از مواد معدنی و نمک ها است که با شکل گیری در داخل کلیه ها می توانند در سراسر مجرای ادرار حرکت کرده ، در آن جابجا شوند و یا یکجا بماند که موجب عفونت یا عوارض می گردد. سنگ کلیه ها متفاوت هستند و حتی می تواند به اندازه چندین سانتیمتر بزرگ شود.
پیشگیری از سنگ کلیه مستلزم تغییرات سبک زندگی است. آب آشامیدنی و هیدراته ماندن برای جلوگیری از تشکیل سنگ، کلیدی است. وقتی بدن کم آب می شود، ادرار مواد معدنی بیشتری را دفع می کند. هر چه غلظت ادرار بیشتر شود، خطر توسعه سنگ های کلیه افزایش می یابد. انتخاب یک رژیم غذایی کم سدیم نیز می تواند به جلوگیری از سنگ کلیه کمک کند.
علائم هشدار اولیه سنگ کلیه چیست؟
دل درد، درد کمر و پهلو
درد حرکت یک سنگ به سمت پیشاب راه با درد زایمان مقایسه شده است. این حرکت سنگ باعث انسداد و فشار در کلیه می شود.
درد می تواند به طور ناگهانی شروع شود و در شدت/ مکان متفاوت باشد، امواجی می آید و چند دقیقه طول می کشد و کمردرد به تدریج پخش می شود.
لطفا توجه کنید: وجود کمردرد یا حتی دردی که در نزدیکی کلیه ها دارید، به این معنا نیست که ممکن است سنگ کلیه داشته باشید. لطفا هر چه زودتر به پزشک مراجعه کنید. پزشکان با لمس موضع ،مشخص کنند که آیا درد از ناحیه اطراف کلیه ها و یا اطراف ستون فقرات است یا نه.
خون در ادرار
خون ادرار معمولا صورتی، قهوه ای و یا قرمز است. گاهی اوقات سلول های خونی با چشم انسان دیده نمی شود، اما از پزشک بخواهید که شما را برای این مساله آزمایش کند.
درد متناوب در طول ادرار
هنگامی که سنگ به تقاطع بین مثانه و پیشاب راه می رسد، در طول دفع ادرار ، درد شدید و سوزناکی احساس می شود که اغلب با عفونت های دستگاه ادراری اشتباه گرفته می شود. ادرار نامنظم، نشانه اصلی سنگ کلیه است.
ادرار بو دار و تیره
ادرار بو دار می تواند نشانه ای از عفونت در دستگاه ادراری یا کلیه باشد. همچنین ادرار تیره می تواند نشانه عفونت در ادرار باشد.
عدم توانایی در کنترل مثانه
انسداد ناشی از سنگ کلیه می تواند جریان ادرار را متوقف کند. اگر نمی توانید ادرار کنید، به نزدیک ترین مرکز پزشکی بروید.
تهوع / استفراغ
در اتصالات عصبی مشترک بین دستگاه گوارش و کلیه ها سنگ کلیه ایجاد می شود که حالت تهوع، تب و لرز را به همراه دارد.
عفونت در دستگاه ادراری و کلیه ها
اگر تب و لرز را به همراه هر درد دیگری تجربه کردید به نزدیک ترین مرکز پزشکی مراجعه کنید.
علائم سنگ کلیه در هر سن و جنسیتی به دلیل تفاوت در مجاری ادرار متفاوت است:
مردان:
درد کشاله ران یا شکم
ناراحتی معده
زنان:
درد یا خارش در آلت تناسلی
ترشحات
درد قاعدگی
کودکان:
بیقراری
تفاوت در رنگ ادرار و تکرر آن
خون در ادرار
اگر نگرانی هایی دارید به پزشک مراجعه کنید. اگر درد شدید و همراه با حالت تهوع و استفراغ، تب، خون در ادرار است.
علل ایجاد سنگ کلیه
سنگ های کلیه اغلب هیچ دلیل قطعی ندارند اما چندین عامل ممکن است ریسک ابتلا را افزایش دهد.
سنگ کلیه وقتی شکل می گیرد که ادرار حاوی مواد کریستالی بیشتری مانند کلسیم، منیزیم و اسید اوره نسبت به مایعات موجود در ادرار هستند. در عین حال، ادرار ممکن است فاقد موادی باشد که از چسبیدن کریستال ها به هم جلوگیری می کند تا یک محیط ایده آل برای ایجاد سنگ کلیه شکل بگیرد.
انواع سنگ کلیه
دانستن نوع سنگ کلیه به تشخیص علت آن کمک می کند و ممکن است در مورد نحوه کاهش خطر ابتلا به سنگ کلیه های بیشتر سرنخ هایی به دست آورید.
انواع سنگ های کلیه عبارتند از:
سنگ های کلسیم: اغلب سنگ های کلیه، سنگ کلسیم به شکل اکسید کلسیم هستند. اکسالیت یک ماده طبیعی است که در غذا وجود دارد و هر روز توسط کبد شما تولید می شود. برخی میوه ها و سبزیجات و همچنین آجیل و شکلات، دارای محتوای اکسالیت بالایی هستند.
عوامل رژیمی، دوزهای بالای ویتامین د، عمل جراحی دور روده و چندین اختلال متابولیک می توانند غلظت کلسیم و اکسالیت را در ادرار افزایش دهند.
همچنین سنگ های کلسیم ممکن است به شکل فسفات کلسیم ایجاد شوند. این نوع سنگ در شرایط متابولیک، مانند لوله کلیوی اسیدوز رایج تر است. هم چنین این بیماری ممکن است با سردردهای شدید میگرن و یا با مصرف داروهای خاص صرع مرتبط باشد.
سنگ های استروویت : سنگ های استروویت در پاسخ به یک عفونت مانند عفونت دستگاه ادراری شکل می گیرند. این سنگ ها می توانند به سرعت رشد کرده و بزرگ شوند، بعضی اوقات علائم و هشدارهای کمی دارند.
سنگ های اوریک اسیدی : سنگ اسید اوریک می تواند در افرادی شکل بگیرد که مایعات کافی نمی نوشندو یا مایعات زیادی را دفع می کنند، افرادی که رژیم غذایی حاوی پروتئین بالا دارند و کسانی که مبتلا به نقرس هستند. عوامل ژنتیکی خاص نیز ممکن است ریسک سنگ اسید اوره را افزایش دهند.
سنگ های سیستئین : این سنگ ها در افرادی با یک اختلال ارثی شکل می گیرند و باعث می شود کلیه ها بیش از حد اسیدهای آمینه دفع کنند.
عوامل خطر سنگ کلیه
عواملی که ریسک ابتلا به سنگ کلیه را افزایش می دهند عبارتند از:
سابقه خانوادگی یا شخصی : اگر کسی در خانواده شما سنگ کلیه دارد احتمال ایجاد سنگ در شما بیشتر است .همچنین اگر قبلا یک یا چند سنگ کلیه داشته اید، در خطر ابتلا مجدد قرار دارید.
دی هیدراته : عدم نوشیدن آب کافی روزانه می تواند ریسک ایجاد سنگ کلیه را افزایش دهد. افرادی که در آب و هوای گرم زندگی می کنند و یا تعریق زیادی دارند ،ممکن است در خطر بالاتری نسبت به دیگران باشند.
رژیم غذایی خاص : داشتن یک رژیم غذایی حاوی پروتئین، سدیم (نمک)و شکر زیاد ممکن است ریسک برخی از انواع سنگ کلیه را افزایش دهد. نمک زیاد در رژیم غذایی شما میزان کلسیم و کلیه ها را افزایش می دهد و به طور قابل توجهی ریسک ایجاد سنگ کلیه را زیاد می کند.
چاقی : شاخص توده بدنی بالا، اندازه زیاد سایز کمر و افزایش وزن با افزایش خطر سنگ کلیه مرتبط است.
بیماری های گوارشی و جراحی
جراحی کوچک کردن معده ، بیماری التهاب روده و یا اسهال مزمن می تواند باعث ایجاد تغییراتی در فرآیند گوارشی شود که بر جذب کلسیم و آب تاثیر می گذارد و میزان مواد تشکیل دهنده سنگ را در ادرار افزایش می دهد.
بیماری های دیگر
بیماری ها و شرایطی که ممکن است ریسک سنگ کلیه را افزایش دهند شامل هیپرپاراتیروئیدیسم، اسیدوز کلیه، داروهای خاص و برخی عفونت های دستگاه ادراری می شود.
تشخیص سنگ کلیه
اگر از نظر پزشک مشکوک به داشتن سنگ کلیه باشید، باید آزمایش ها و روش های تشخیصی را انجام دهید، مانند:
آزمایش خون: آزمایش خون ممکن است مقدار زیادی کلسیم یا اسید اوره را داخل خون نشان دهد. نتایج آزمون خون بر نظارت سلامت کلیه ها و بیماری های دیگر کمک می کند.
آزمایش ادرار : تست ادراری که در طول ۲۴ ساعت جمع آوری شده ممکن است نشان دهد که شما بیش از حد از مواد معدنی تشکیل سنگ مصرف کرده یا خیلی کم از مواد جلوگیری در ایجاد سنگ استفاده می کنید.
برای این آزمایش، پزشک ممکن است درخواست کند که دو تست ادرار را در طی دو روز متوالی انجام دهید.
تصویر برداری : تست های تصویر برداری از داخل دستگاه ادراری، ممکن است سنگ کلیه را نشان دهند. یک گزینه برای تصویر برداری ، استفاده از اشعه ساده ایکس است، که شاید سنگ کلیه کوچک را نشان ندهد، گزینه دیگر پرتونگاری کامپیوتری (CT)با سرعت بالا یا دوگانه است که حتی سنگ های ریز را نشان دهد.
سایر گزینه های تصویر برداری شامل سونوگرافی، تست تشخیصی بدون ورود در حفره ی بدنی یا رسوخ در پوست و وریدی است که شامل تزریق رنگ به رگ بازو و گرفتن اشعه ایکس یا تصاویر به هنگام حرکت رنگ از طریق کلیه ها و مثانه می باشد.
آزمایش سنگ : می توانید سنگ هایی را که از مجاری ادرار عبور می کند را داخل آزمایشگاه تست کنید.
درمان سنگ کلیه : روش درمان برای سنگ کلیه بسته به نوع سنگ و علت متفاوت است.
سنگ های کوچک با کم ترین علائم:
اکثر سنگ های کوچک کلیه به درمان تهاجمی نیاز ندارند و می توانید آنها را دفع کنید:
نوشیدن آب : نوشیدن آب به اندازه ۱.۹ تا ۲.۸ لیتر روزانه ممکن است به پاکسازی سیستم ادرار کمک کند اگرچه پزشک به شما می گوید که مایعات بخصوص آب را به اندازه کافی بنوشید تا ادرار شفافی داشته باشید.
مسکن ها : عبور یک سنگ کوچک می تواند باعث ناراحتی شود. برای تسکین درد های خفیف، پزشک ممکن است داروهای مسکن مانند ایبوپروفن ، استامینوفن یا ناپروکسن سدیم را توصیه کند.
درمان های پزشکی : پزشک ممکن است برای کمک به عبور سنگ کلیه، دارو تجویز کند. این نوع داروها که به عنوان مسدود کننده آلفا شناخته می شود، ماهیچه های را تسکین داده و به فرد کمک می کند که سنگ کلیه را سریع تر و با درد کمتری دفع کنند.
سنگ های بزرگ و آن هایی که علائم بیماری را ایجاد می کنند:
غدد پاراتیروئید
سنگ کلیه ای که نمی توان آن را با اقدامات محافظه کارانه درمان کرد به این دلیل که برای عبور بسیار بزرگ هستند یا به دلیل خونریزی، آسیب کلیه و یا عفونت های مجاری ادراری - ممکن است به درمان گسترده تری نیاز داشته باشند. درمان ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:
استفاده از امواج صوتی برای شکستن سنگ ها. برای برخی از سنگ های کلیه - بسته به اندازه و مکان - پزشک ممکن است یک روش به نام موج ضربه ای خرد کردن برون پیکری (ESWL) را توصیه کند.
(شوک)استفاده می کند که سنگ ها را به قطعات کوچکی می شکنند و تا در مجاری ادرار عبور کنند. این روند حدود ۴۵ تا ۶۰ دقیقه طول می کشد و می تواند باعث درد متوسطی شود، بنابراین ممکن است تحت داروهای مسکن و یا بی حسی سبک قرار بگیرید تا آسوده باشید
ESWL می تواند باعث ایجاد خون در ادرار، کبودی روی کمر و یا شکم، خونریزی در اطراف کلیه و دیگر اندام ها شود.
جراحی باید سنگ های بزرگ را در کلیه از بین ببرد. یک روش به نام زیر پوستی نفرولیوتومی شامل برداشتن سنگ کلیه با استفاده از تلسکوپ کوچک و ابزار وارد شده از طریق یک شکاف کوچک در کمر می باشد.
در طی جراحی، بی هوش خواهید شد و یک تا دو روز در بیمارستان بستری می شوید. پزشک ممکن است در صورت عدم موفقیت امواج صوتی ، این جراحی را توصیه کند.
استفاده از اسکوپ برای از بین بردن سنگ ها
برای برداشتن یک سنگ کوچک تر در پیشاب راه و یا کلیه، پزشک می تواند یک لوله با نور باریک (اورتروسکوپی) که مجهز به دوربین است از طریق مجرای پیشاب و مثانه تان عبور دهد.
زمانی که سنگ دیده شد، ابزارهای ویژه ای می توانند سنگ را به دام بیندازند یا آن را خرد کنند تا از ادرار عبور کند. سپس پزشک شما ممکن است یک لوله کوچک برای بهبود تورم در پیشاب راه ایجاد کند . ممکن است در طی این روند به بی هوشی عمومی یا موضعی نیاز داشته باشید.
جراحی غده پاراتیروئید
برخی از سنگ های فسفات کلسیم توسط غدد مثانه بیش فعال ایجاد می شوند که در اطراف غده تیروئید، درست زیر سیب آدم (سیب گلو) قرار گرفته اند. وقتی این غده ها خیلی هورمون پاراتیروئید تولید می کنند (پرکاری پاراتیروئید)، میزان کلسیم می تواند خیلی بالا برود و در نتیجه ممکن است سنگ کلیه شکل بگیرد.
پرکاری پاراتیروئید زمانی اتفاق می افتد که یک تومور کوچک و خوش خیم در یکی از غدد گوارش شما شکل می گیرد و یا یک بیماری دیگر را ایجاد می کند که منجر به هورمون پاراتیروئید بیشتر می شود. از بین بردن رشد غده، تشکیل سنگ کلیه را متوقف می کند. یا ممکن است پزشک درمانی را توصیه کند که باعث می شود غده پاراتیروئید هورمون بیشتری تولید کند.