همشهری آنلاین- فرشاد شیرزادی: کتاب و کتابخوانی از دهه‌ها پیش و با فرارسیدن فصل تابستان یکی از مهمترین عواملی بود که اوقات فراغت جوانان و نوجونانان را پر می‌کرد. این رویه در دهه نخست قرن خورشیدی حاضر هم صادق است با این تفاوت که بچه‌ها با شیوه‌ای جدید و با سهولت بیشتر و در زمان کمتر می‌توانند کتابهای مورد نظرشان را پیدا کنند و بخوانند. اینکه در گذشته ما در موسم تابستان سراغ کتابخانه می‌رفتیم، نه تنها رنگ نباخته بلکه این سنت ریشه‌دارتر شده. در یک مثال کوچک، کتابخانه فرهنگسرای اشراق بیش از ۵ هزار عضو از کودک ۳ ساله تا پیرمرد عصا به دست دارد. اما قدر مسلم با توجه به سخنان مدیران کتابخانه‌ها، مراجعه به کتابخانه‌ها از سوی دختران با جدیت بیشتری دنبال می‌شود. در این گزارش سعی کرده‌ایم به سویه‌های مختلف نسل جوان امروز، یعنی نوجوانان و جوانانی که کتاب می‌خوانند، بپردازیم. مسلماً این کالای فرهنگی ارزشمند و غذای روح را نمی‌توان حذف کرد، حتی اگر بخواهیم از سبد خانوار حذفش کنیم. چرا که فقط با پرداخت ۳۵ هزار تومان می‌توان عضو یکی از کتابخانه‌های سازمان فرهنگی هنری شهرداری شد و با همان کارت عضویت از ۱۱۰ باب کتابخانه در شهر تهران بهره برد.
جست‌وجوی دیجیتال جایگزین برگردان
وحید علی‌قاضی، کتابدار کتابخانه فرهنگسرای گلستان(خانواده) واقع در میدان هلال احمر تهران، گفت: «در حال حاضر نظامِ یافتن کتاب کاملاً دیجیتالی شده و تغییر یافته است. مراجعان می‌توانند نام کتاب، موضوع یا پدید آور را جست‌وجو کنند و به راحتی کتاب مورد نظر خودشان را بیابند. سال‌هاست که دیگر برگدان‌ها، به عنوان یک عنصر کهنه برای جست‌وجوی کتاب جمع شد و جوانان به شیوه مدرن از کتابخانه‌ها کالای فرهنگی خود را امانت می‌گیرند.»
وی ادامه داد: «بچه های نسل امروز چندین قشر را دربرمی‌گیرند. معمولاً کسانی که دانش‌آموزند، به کتابخانه مراجعه می‌کنند و کتابهای کمک درسی‌شان را به امانت به خانه می‌برند. همچنین دانش‌آموزانی که تحقیق داشته باشند، به کتابخانه مراجعه می‌کنند و کتابهای مورد نظر خود را برای خواندن قرض می‌گیرند. اما اینکه انتظار داشته باشید اتفاقی مانند چند دهه قبل بیفتد که مهمترین سرگرمی جوانان و نوجوانان خواندن کتاب در فصل تابستان باشد، گذشته است. متأسفانه فقدان مراجعان محسوس است. نوجوانان بیشتر به دنبال کتابهای فانتزی و تخیلی‌اند.»
دانش‌آموز پیگیر «تحقیق» کتاب می‌خواند!
او در پاسخ به این پرسش که چرا جوانان و نوجوانان این سال‌ها کمتر به کتاب مراجعه می‌کنند، توصیح داد: «امروز تهیه کتاب برای دانش‌آموز به تحقیقی که از آنها در سال‌های گذشته می‌خواستند، باز می‌گردد که صدالبته این پیشنهاد و توصیه تحقیق در گذشته هم نسبت به امروز در سطح آموزشی بیشتر بود. حتی در گذشته دانش‌آموزان مدارس با حضور مربیان خود در کتابخانه حاضر می‌شدند.انتخاب کتاب در فصل تابستان و به عنوان یک پایه برای سرگرمی و گذراندن مفید وقت، با گذشته تفاوت‌های بارزی دارد. کتابخانه گلستان در حال حاضر، بیش از ۳ هزار عضو ثابت دارد.»
آثار نویسندگان ایرانی را ترویج می‌کنیم
محسن رجایی، مدیر کتابخانه فرهنگسرای اشراق نیز در این باره گفت: «چه جوان‌ها و چه نوجوانان، معمولاً کتاب از کتابخانه امانت می‌گیرند. در مجموع درباره کتابخانه فرهنگسرای اشراق باید بگویم که ما در اینجا با کتابخانه شلوغی مواجهیم. نوجوانان معمولاً از کتابخانه استقبال می‌کنند و یکی از دلایلش هم این است که کتابخانه ما در فرهنسگرا واقع شده است. تعداد امانت‌دهی کتابهای‌مان هم زیاد است. البته این مهم را هم باید متذکر شوم که سلیقه بچه‌ها همواره متفاوت است. اما اغلب نوجوانان به دنبال خواندن کتابهای ترجمه‌ای خارجی با تم فانتزی یا حتی کمیک می‌گردند. اما ما به عنوان مربیان فرهنگسرا و مسئول این حوزه سعی داریم که کتاب نویسندگان ایرانی را هم به آنها بشناسانیم. سعی می‌کنیم کتاب‌هایی که کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان چاپ کرده، بیشتر و با سهولت در اختیار جوانان قرار گیرد. برخی از این کتاب‌ها هم با تم دفاع مقدس و برخی با موضوعات مذهبی نوشته شده که ما در این راستا به طور جدی همت می‌گماریم تا برای بچه‌ها بتوانیم آنها را به بهترین شکل معرفی کنیم تا به این گونه کتاب‌ها هم علاقه‌مند شوند.»
۳۵ هزار تومان حق عضویت و استفاده از ۱۱۰ باب کتابخانه
وی ادامه داد: «کتابخانه فرهنگسرای اشراق همانطور که گفتم کتابخانه شلوغی است. کسانی که کارت عضویت کتابخانه را دارند، از کودک ۳ ساله گرفته تا پیرمردی که عصا در دست دارد، شامل می‌شود. شرایط عضویت در کتابخانه‌های کشور بسیار ساده است. آنها با در دست داشتن یک عکس پرسنلی و پرداخت مبلغ ۳۵ هزار تومان حق عضویت، می‌توانند به مخازن کتاب ما برای مدت یکسال دسترسی داشته باشند. بدیهی است که فرهنگسرای اشراق از آنجا که زیر نظر شهرداری تهران است، بنابراین هر عضو می‌تواند با همان کارت عضویتش از ۱۱۰ کتابخانه زیر نظر سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، استفاده کند.»
تنها یک فرهنگسرا ۵ هزار عضو دارد
رئیس این کتابخانه توضیح داد: «در حال حاضر اعضای کتابخانه اشراق بیش از ۵ هزار نفر است. البته مانند گذشته هنوز هم در بحث جمعیت سالن مطالعه، کتابخانه ما همچنان هم مانند ۲، ۳ دهه گذشته در زمان پیش از برگزاری آزمون‌های عالی بیشترین جمعیت را به خود می‌بیند. اما مخاطب حوزه ما ارتباط مشخص با کتاب دارد و هیچ گونه پیوندی با آزمون و امتحانات ندارد. جملگی این موارد و هماهنگی‌هایی از این دست، حاصل مدیریت کتابخانه، برخورد کتابدار و کاردانی اوست. باید یادآور شوم که خوشبختانه بخش امانت کتابخانه اشراق از دیگر بخش‌هایش هم شلوغ‌تر است.»
رجایی در این باره که بیشتر دختران مراجعه کننده‌اند یا پسرها، تأکید کرد: «بیشتر بانوان به کتابخانه ما مراجعه می‌کنند. من پیش از کتابخانه فرهنگسرای اشراق، مدیر چندین کتابخانه دیگر هم بودم که آنجا هم مراجعه کنندگان خانم بیشتر بودند. آقایان معمولاً مشغله‌های خودشان را دنبال می‌کنند و در این بین حتی در حوزه سنی نوجوانی، مراجعه کنندگان دختر ما بیشتر است.»