مدیر طرح: میترا زاغی
همکاران: شبنم چهره، فریده درفشی، زهره دیداری، سمیه گایگانی، احسان کاظمی
پیشگفتار:
«و جعلنا نومکم سُباتا »
و خواب شما را مایه آسایش و استراحت قرار دادیم.
«خواب» و «رؤیا»، دو پدیده پیچیده و معماگونهای است که از آغاز آفرینش تاکنون همچنان مبهم باقی مانده است. انس بسیار انسان با هر یک و پیوند آن دو با فرد از یک سو و لمس حقایق در مسایل روزمره، پی بردن به واقعیات رفتار و پندار خود و ارتباط امروز به فردا و فرداها از طریق خواب و رؤیا از سوی دیگر، نوعی احساس ویژه به انسان بخشیده که ایجاد تردید یا انکار را مشکل و حتی محال مینماید.
طبق تعریفی که در "سایت ویکی پدیا" آمده است: "خواب کاهش ناگهانی جریان خون در زمان استراحت است به طوری که فعالیت بدن و ذهن کم شود و توهم‌های بینایی جایگزین تصاویر واضح واقعی بشوند."
ساختار بدن انسان طوری طراحی شده که شب برای استراحت و روز برای کار و کوشش باشد. وقتی انسان به اندازه کافی استراحت نمیکند در روز با مشکلات فراوانی روبرو می‌شود. نخستین آسیب کم خوابی از میان رفتن تبسم است. خستگی سبب تحریک پذیری و افسردگی می‌شود. بدون خواب کافی افراد نمیتوانند وظایف خود را به نحو شایسته انجام دهند. افرادی که شب خوبی را نگذارندهاند، انعطاف‌ناپذیر میشوند و در پیکشف راه حل مسایل نخواهند بود. این افراد حتی اگر بسیار تمرکز کنند، تنها توان انجام دادن کارهای معمولی را دارند و چنانچه شب بعد نیز در بیخوابی به سربرند، حتی انجام دادن کوچکترین وظایف برایشان دشوار می‌شود.
خواب به همان اندازه که امری فردی است، تحت تأثیر الگوهای فرهنگی و اجتماعی نیز قرار دارد از جمله: در فرهنگ ایرانی زمان‌های عبادت باید بیدار بود، در شب‌های خاصی باید از خوابیدن چشم پوشید، در روزهای تعطیل، مثلا در ایام عید، ساعات خواب در میان بخش قابل توجهی از جامعه تغییر می‌کند به عبارت دیگر محل خواب، زمان و بسیاری دیگر از مسایل مربوط به خواب هم تحت تاثیر الگوهای فرهنگی قرار دارد و تنها با قیود زیست شناختی تعیین نمی‌شوند. همچنین سبک زندگی نیز بر ساعات و الگوی خواب افراد تأثیر می‌گذارد. از این رو بی شک شناسایی الگوی رایج خواب در "مادرشهری" مانند تهران می تواند گامی در جهت مدیریت مطلوب این شهر به حساب بیاید.
اهداف تحقیق:
هدف از انجام این پژوهش دستیابی به میزان ساعات خوابیدن و خواب دیدن شهروندان تهرانی است. با توجه به این که این موضوع در سال‌های 1386 و 1387 نیز در همین مرکز تحقیق شده است، نظر سنجی حاضر مقایسه ای است بین نظرات شهروندان تهرانی در دو سال گذشته و امسال.
جامعه آماری و تاریخ نظرسنجی:
نمونه آماری این تحقیق که از تاریخ 28 تا 31 تیر ماه 1388 انجام شده شامل 600 نفر از مردم تهران است که از این تعداد 50 درصد مرد و 50 درصد زن هستند.
گزیده‌ای از یافته‌های این تحقیق به قرار زیر است:
از میان 600 نفر پاسخگو، 53 درصد 7 ساعت یا بیشتر، 23 درصد 6 ساعت، 8 درصد 5 ساعت، 5 درصد 4 ساعت، 2 درصد 3 ساعت و 1 درصد 2 ساعت در طول شب می‌خوابند. 8 درصد نیز مدت زمان مشخصی برای خواب خود بیان نکردند.
جدول زیر توزیع پاسخگویان را بر اساس اینکه شب‌ها چه ساعتی می‌خوابند نشان می‌دهد:
| ساعت خواب پاسخگویان |
تعداد |
درصد |
| 12 تا 2 |
279 |
47 |
| 10 تا 12 |
261 |
43 |
| 2 به بعد |
34 |
6 |
| مشخص نیست |
19 |
3 |
| 8 تا 10 |
7 |
1 |
| جمع |
600 |
100 |
• نکته قابل تأمل اینکه، در نظرسنجی که در آذر ماه سال 86 توسط مرکز تحقیقات و مطالعات رسانه‌ای همشهری انجام شده بود، 31 درصد از پاسخگویان بین ساعات 11 تا 12 شب می‌خوابیدند. در نظرسنجی دیگری نیز که در شهریور ماه سال گذشته توسط همین مرکز انجام شد، اکثریت پاسخگویان(56 درصد) بین ساعات 10 تا 12 شب می‌خوابیدند.
از میان 600 نفر پاسخگو، 74 درصد خواب می‌بینند و تنها 26 درصد اصلا خواب نمی‌بینند.
نمودار زیر پراکندگی پاسخگویان را بر اساس اینکه آیا خواب مشخصی را به طور مرتب می‌بینند یا نه نشان می‌دهد:
این نظرسنجی‌ها ادامه دارد. ممکن است در روزهای آینده، پژوهشگران مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ای همشهری، با تلفن شما هم تماس بگیرند. متن کامل این خبر را در www.hccmr.com بخوانید.