همشهری‌آنلاین - پروانه بندپی: مصرف خودسرانه و بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها به یکی از معضلات جدی کشور تبدیل شده است. به گفته مسئولان وزارت بهداشت، آخرین میزان مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها در ایران ۴۰ درصد بوده که از نرم جهانی بیشتر است.
طبق آمارهای جهانی، ایران دارای رتبه دوم مصرف‌کننده آنتی‌بیوتیک‌ها است که مهم‌ترین و بدترین تبعات آن «مقاومت دارویی» است. مقاومت دارویی به زبان ساده یعنی داروهایی که قبلا برای درمان عفونت‌ها و ... موثر بودند، دیگر نمی‌توانند اثربخشی داشته باشند و حتی ممکن است منجر به عدم کارآیی درمان‌ها، تشدید بیماری‌ها و تاخیر در درمان، گسترش عفونت‌ها و افزایش هزینه‌های درمان شود. موضوعی که خیلی از مردم چیزی در این باره نمی‌دانند. همچنین درمان‌هایی مانند شیمی‌درمانی که برای پیشگیری از عفونت، نیاز به استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها دارند، ممکن است بیمار را با خطرات بیشتری مواجه کند.
براساس تازه‌ترین گزارش سازمان غذا و دارو، مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها در کشور در مقایسه با سال قبل بیشتر شده است. به طوری که تنها در ۴ ماه اول امسال حدود ۱۰۹ میلیون مصرف داشته‌ایم. سال گذشته ۳۷۰ میلیون آنتی‌بیوتیک در کشور تجویز شده است. طبق این گزارش، بیشترین مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها در سال جاری آموکسی‌سیلین بوده که به حدود ۱۷ میلیون رسیده است.
آمارهای سازمان جهانی بهداشت حاکی از این است که سالانه ۸ میلیون نفر در جهان جان خود را به دلیل مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها از دست می‌دهند. این سازمان اعلام کرده که حدود ۳۰ درصد از کل نسخه‌های آنتی‌بیوتیکی که سالانه در جهان تجویز می‌شود، غیرضروری است.
بیشتر بخوانید؛
-
این ۷ دسته دارو را بی‌رویه نخورید | داروخانه‌ها شبیه سوپرمارکت‌ها عمل می‌کنند
-
۸ خطر مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها | ایرانی‌ها مثل نقل و نبات آنتی‌بیوتیک می‌خورند
-
علت عجیب افزایش آمار مسمومیت‌های دارویی در کشور | مصرف خودسرانه قطره چشم چطور به سیستم ایمنی آسیب می‌زند؟ | از خطر آنتی‌بیوتیک‌ها و مسکن‌ها غافل نشوید
مقاومت دارویی با ما چه می‌کند؟
سالانه ۷۵۰ هزار نفر در دنیا جان خود را به علت مقاومت‌های دارویی از دست می‌دهند. همچنین تخمین زده شده که تا سال ۲۰۵۰ حدود ۵۰ میلیون نفر به علت مقاومت دارویی دچار مرگ خواهند شد.
دکتر آزیتا نبی‌زاده، سرپرست گروه خدمات سرپایی و بستری سازمان غذا و دارو در گفتگویی تلویزیونی به این موضوع مهم اشاره کرده که هر چیزی که باکتری را نکُشد، قوی‌ترش می‌کند. آن دوز کمی از آنتی‌بیوتیک که مصرف شده، نه تنها باکتری‌ها را از بین نمی‌برد، بلکه موجب ایجاد سویه‌های مقاومی از آن باکتری می‌شود.
این مقام مسئول با اشاره به اینکه مقاومت آنتی‌بیوتیکی زیرمجموعه مقاومت ضد میکروبی است و مهم‌ترین دلیل به وجود آمدن آن، استفاده بیش از حد و نادرست آنتی‌بیوتیک‌ها است، گفته که استفاده بیش از حد و مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک‌ها یکی از عواملی است که منجر به بروز مقاومت دارویی در بدن می‌شود که عوارض متعددی دارد.
دکتر نبی‌زاده با اشاره به این که مقاومت دارویی، یکی از مشکلات مهم در درمان است، عنوان کرده که مقاومت دارویی، تهدیدی جدی برای بهداشت عمومی جهانی است که باعث مرگ میلیون‌ها انسان در سراسر جهان شده است.
سرپرست گروه خدمات سرپایی و بستری سازمان غذا و دارو به این موضوع بسیار مهم اشاره می‌کند که گاهی اوقات ساختار ژنتیکی باکتری‌ها خود به خود دچار تغییر می‌شود و باعث می‌شود که آنتی‌بیوتیک قادر به شناسایی باکتری و از بین بردن آن نباشد. از طرف دیگر ممکن است باکتری مقاوم به درمان آنتی‌بیوتیکی به فرد دیگری سرایت کند و بدن بیمار جدید به آنتی‌بیوتیک پاسخ ندهد.
مقاومت دارویی با ما چه می‌کند؟
دکتر ایرج خسرونیا، فوق تخصص گوارش و کبد و رئیس انجمن متخصصان داخلی ایران در گفتگویی با همشهری اظهار می‌کند: آنتی‌بیوتیک‌ها عوارض بسیار زیادی دارند. به طوری که هم باعث مقاومت دارویی می‌شوند، هم باعث خونریزی دستگاه گوارش می‌شوند، هم باعث نارسایی کلیه می‌شوند و هم می‌توانند موجب فشارخون بالا در فرد شوند. درضمن اگر مدت مصرف آنتی‌بیوتیک طولانی شود، باکتری‌های مفید بدن را از بین می‌برد و می‌تواند موجب التهاب در روده بزرگ شود.
او همچنین با تاکید بر این که آنتی‌بیوتیک‌ها و مسکّن‌ها از رایج‌ترین داروهایی هستند که باعث تداخل دارویی می‌شوند، می‌گوید: این داروها بدون نسخه و به راحتی توسط داروخانه‌ها در دسترس افراد قرار می‌گیرد و مصرف آنها در کشور ما خیلی بیش از سایر کشورهای دنیا است و دستگاهی هم نظارت ندارد.
این فوق تخصص گوارش و کبد می‌گوید: مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک در کشور ما به معضلی تبدیل شده و مصرف آن در کشور ما خیلی بیش از سایر کشورهای دنیا است. هیچ جای دنیا شما پیدا نمی‌کنید که مردم راحت بتوانند به آنتی‌بیوتیک دسترسی پیدا کنند.
دکتر بابک پورقلیچ، پزشک عمومی هم به همشهری‌آنلاین می‌گوید: بسیاری از افراد برای کوچک‌ترین مشکل مثل گلودرد یا داشتن خلط، آنتی‌بیوتیک مصرف می‌کنند! در حالی که آنتی‌بیوتیک اصلا روی عفونت تاثیری ندارد. فقط ممکن است در شما مقاومت دارویی ایجاد کند. یعنی اگر شما بعدها عفونت روده، عفونت گوش یا عفونت سینوس بگیرید، دیگر بدن شما به آن آنتی‌بیوتیک جواب نخواهد داد و دربرابرش مقاومت خواهد کرد و شما مجبور می‌شوید آنتی‌بیوتیک قوی‌تری مصرف کنید که آن هم تبعات و عوارض خاص خود را دارد.
دکتر پورقلیچ به یک نکته خیلی مهم اشاره می‌کند و می‌گوید: خیلی از مواقع گلودرد شما ممکن است به خاطر یک میکروب یا ویروس ساده باشد. بهبود این ویروس ساده یک روندی دارد؛ مثلا ۳ تا ۵ روز طول می‌کشد و بعد علائمش از بین می‌رود. اما وقتی شما برای بهبود آن آنتی‌بیوتیک مصرف می‌کنید، میکروب‌های ساده را هم از بین می‌برید و به میکروب‌های خطرناک‌تر و مقاوم تر فرصت جولان می‌دهید و دوره درمان‌تان هم طولانی‌تر می‌شود.
دکتر محمدحسن بمانیان، ایمونولوژیست و استاد دانشگاه هم به همشهری‌آنلاین می‌گوید: مصرف نابجای آنتی‌بیوتیک‌ها می‌تواند موجب مقاومت دارویی شود و به تدریج تاثیرات منفی روی سیستم ایمنی بگذارد.
به گفته دکتر بمانیان، مصرف نابجای آنتی‌بیوتیک‌ها باعث می‌شود پاسخ سیستم ایمنی بدن از مسیر نرمال خود منحرف شود و همین می‌تواند ما را به انواع بیماری‌ها حتی سرطان مبتلا کند.
این ایمونولوژیست ادامه می‌دهد: مصرف یا تزریق خودسرانه آنتی‌بیوتیک‌ها مثل آموکسی‌سیلین، آموکسی‌کلاو، سفکسیم و سفتریاکسون (Ceftriaxone) همچنین یکی از عوامل شایع افزایش عفونت‌های تنفسی و سایر بیماری‌ها در ایران هستند.
این پزشک تاکید می‌کند که مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک‌ها همچنین باعث واکنش‌های آلرژیک و بروز بیماری‌های آلرژیک در کشور می‌شود. موضوعی که خیلی‌ها از آن آگاهی ندارند.