با دکتر محمد حسین مهدوی عادلی، اقتصاد‌دان گفت‌وگو کرده‌ایم.
- وضعیت نامساعد کنونی صنایع کشور ریشه در چه مسائلی دارد؟
با توجه به نبود سند راهبرد توسعه صنعتی مصوبی که قابلیت اجرا داشته باشد و اینکه به بخش صنعت تنها در قالب برنامه‌های 5ساله پرداخته می‌شود که آن هم صورت کاملی ندارد؛ بنابراین در سال‌های اخیر هدف‌گذاری‌ها در بخش صنعت، بیش از آنکه برنامه‌ریزی شده باشد، سلیقه‌ای بوده و در وضعیت مناسبی نیستیم.
نکته مهم‌تر آن است که اکنون تصمیم‌گیری برای سیاستگذاری صنعتی در یک وزارتخانه متمرکز نبوده بلکه در واقع وزارتخانه‌های مختلف صنعتی در کشورمان وجود دارد؛ بدان معنا که در کنار وزارت صنایع که در ظاهر متولی امر صنعت محسوب می‌شود، وزارتخانه نفت متصدی سیاستگذاری در صنایع پتروشیمی، پالایشگاهی، گاز و... است یا وزارت نیرو متولی صنعت نیروگاهی و بخش‌های مرتبط با برق، سد و... است.
- تأثیر سیاستگذاری‌های غلط در این مشکلات تا چه حد بوده است؟
از چندی پیش مباحثی در زمینه خودکفایی صنعتی در کشورمان مطرح شد. این در حالی است که از نظر اقتصادی این بحث درست نیست؛ چرا که چنین هدف‌گذاری در بخش صنعت نشان‌دهنده دیدگاه و نگرشی درونگرا و منقطع از سایر کشورهای جهان است.
به جای آنکه در راهبرد توسعه صنعتی خودکفایی را دنبال کنیم باید به‌دنبال خود‌اتکایی باشیم تا توان فناوری ما آنچنان پیشرفته و انعطاف‌پذیر شود که همانند کشورهای پیشرفته بتوانیم به سرعت خط تولید یک محصول را با تولید محصول دیگری جایگزین کنیم.
پس لزوما نباید همه کالاهای صنعتی را خودمان تولید‌کنیم بلکه باید ببینیم که در تولید چه کالاهایی دارای مزیت نسبی بوده و با سرمایه‌گذاری در این صنایع به قطب‌های صنعتی دنیا تبدیل شویم. اگر استراتژی توسعه صنعتی با این دیدگاه تبیین و اجرایی شود و تمرکز را بر چند صنعت که در آن مزیت نسبی و رقابتی داریم قرار دهیم، بسیاری از مشکلات کنونی را شاهد نخواهیم بود.
- ضعف کنونی بخش صنعت تا چه حد ناشی از نارسایی‌های سند راهبرد توسعه صنعتی یا ناتوانی‌های مدیریتی در اجرای آن بوده است؟
برای رسیدن به اهداف این بخش ابتدا باید نقشه راه، استراتژی و راهبرد وجود داشته باشد و از سوی دیگر اجرای این راهبرد را به دست افرادی که قابلیت انجام این کار را دارند بسپاریم.
این روند اکنون صنعت تنبلی را برای ما ایجاد کرده که بیشترین مصرف انرژی را در دنیا داشته و از قابلیت رقابت لازم نیز برخوردار نیست. طی سال‌های اخیر ناکارآمدی مدیریتی در صنایع کشور وجود داشته اما در زمان بحران اقتصادی است که ضعف‌های مدیریتی آشکارتر شده است.
آنچه مسلم است طی سال‌های اخیر همواره بخش صنعت از مدیران ناکارآمد رنج برده اما بحران کنونی این ناکارآمدی را نمایان‌تر ساخته است.