بدن برای کمک به انتقال اکسیژن از طریق خون به تمام قسمت‌های بدن به آهن نیاز دارد. کبود آهن در زنان بیشتر از مردان است، اما در مردان نیز وفور دیده می‌شود. کمبود آهن اغلب با علائم خاصی همراه است. شناخت این علائم به شما کمک می‌کنند تا به دنبال درمان باشید. در این مقاله از «همشهری آنلاین» نشانه های کمبود آهن در مردان اشاره می‌کنیم.
بیشتر بخوانید: این علائم کمبود آهن را جدی بگیرید
کمبود آهن چیست؟
کمبود آهن زمانی اتفاق میفتد که آهن کافی در خون شما وجود نداشته باشد. تعداد گلبول‌های قرمز خون (RBC) مردان مبتلا به کمبود آهن کمتر از حد معمول است. گلبول‌های قرمز حاوی هموگلوبین هستند. هموگلوبین پروتئینی است که اکسیژن را در سراسر بدن حمل می‌کند. بدن برای ساختن هموگلوبین به آهن نیاز دارد. بدون آهن کافی، هموگلوبین کمتر و گلبول‌های قرمز کمتری ساخته می‌شوند که منجر به کم خونی خواهد شد.
آیا نشانه های کمبود آهن در مردان و زنان متفاوت است؟
علائم کمبود آهن به طور کلی در مردان و زنان مشابه است، اگرچه علل زمینه‌ای ممکن است متفاوت باشد. علائم شایع و مشترک شامل خستگی، ضعف، سرگیجه، سردرد، رنگ پریدگی پوست و تنگی نفس به دلیل کاهش ظرفیت حمل اکسیژن خون است. هم مردان و هم زنان ممکن است تپش قلب، سردی در دست‌ها و پاها و مشکل در تمرکز را تجربه کنند. با این حال، زنان ممکن است به دلیل قاعدگی و بارداری بیشتر در معرض کمبود آهن باشند. در مقابل، مردان به احتمال زیاد کمبود آهن را به دلیل خونریزی گوارشی یا دریافت رژیم غذایی ضعیف تجربه می‌کنند. در حالی که علائم تا حد زیادی یکسان هستند، زمینه و فراوانی کمبود آهن ممکن است بین هر جنسیت متفاوت باشد.
نشانه های کمبود آهن در مردان
اگرچه کمبود آهن در مردان در مردان کمتر از زنان است، اما یک مسئله مهم سلامتی محسوب می‌شود. شما با درک علل و شناخت زودهنگام علائم می‌توانید به دنبال مراقبت‌های پزشکی مناسب باشید و برای مدیریت موثر کم خونی، تغییراتی در سبک زندگی خود اتخاذ کنید. در ادامه به نشانه های کمبود آهن در مردان اشاره می‌کنیم:
احساس ضعف
کمبود آهن در مردان به دلیل کاهش توانایی بدن در تولید هموگلوبین است. هموگلوبین پروتئین موجود در گلبول‌های قرمز مسئول حمل اکسیژن به بافت‌ها و عضلات هستند که در صورت کمبود منجر به احساس ضعف و خستگی در شما می‌شود. بدون آهن کافی، اکسیژن رسانی به خطر میفتد و در نتیجه احساس خستگی، ضعف عضلانی و کمبود انرژی می‌کنید.
مردان مبتلا به کمبود آهن ممکن است دچار تنگی نفس، سرگیجه و مشکل در تمرکز شوند. رفع کمبود آهن از طریق تغییرات رژیم غذایی، مکمل‌ها یا درمان‌های پزشکی برای بازگرداندن سطح انرژی طبیعی و سلامت کلی ضروری است.
ایجاد خستگی مفرط
خستگی از شایع‌ترین علامت کمبود آهن است و احتمالاً قابل توجه‌ترین آن نیز محسوب می‌شود. شما ممکن است بیش از حد احساس خستگی یا ضعف کنید و نمی‌توانید به فعالیت‌های روزانه خود ادامه دهید. همچنین خستگی به این دلیل اتفاق میفتد که بدن شما آهن کافی برای تولید پروتئین (هموگلوبین در گلبول‌های قرمز خون) نمی‌سازد.
بدون هموگلوبین، بافت‌ها و ماهیچه‌های بدن شما اکسیژن کافی دریافت نمی‌کنند، به این معنی که باید سخت‌تر کار کنند. قلب شما نیز باید با خون بیشتر پمپاژ کند تا مشکل را جبران کند. نتیجه همه این تلاش‌های اضافی این است که شما احساس خستگی می‌کنید.
تنگی نفس، درد سینه و ضربان قلب تند
تنگی نفس یکی دیگر از نشانه های کمبود آهن در مردان است. شاید احساس کنید نمی‌توانید نفس بکشید یا از نفس کشیدن عمیق عاجز هستید. ممکن است با فعالیت خفیف یا حتی در حالت استراحت متوجه تنگی نفس شوید. مشکلات تنفسی به این دلیل اتفاق میفتند که بدن شما گلبول‌های قرمز کافی برای انتقال اکسیژن به ریه‌ها را ندارد.
کمبود آهن اغلب با کمبود اکسیژن همراه است. این موضوع می‌تواند ریتم طبیعی قلب را مختل کند و باعث ضربان قلب سریع، آهسته یا نامنظم شود. این وضعیت به عنوان آریتمی شناخته می‌شود که معمولاً با درد قفسه سینه همراه است. با گذشت زمان، ضربان قلب نامنظم می‌تواند منجر به بزرگ شدن قلب یا حتی نارسایی قلبی شود.
بیشتر بخوانید: اگر کم خونی را دارید حتما این غذا را امتحان کنید !
سردرد و سرگیجه
سردرد مشکلی است که در صورت کمبود آهن ممکن است تجربه کنید. یک مطالعه نشان داد که تقریباً 80 درصد از افراد مبتلا به کمبود آهن در طول زندگی خود سردرد داشته‌اند و 36 درصد میگرن را تجربه کرده‌اند. سردرد زمانی رخ می‌دهد که سطوح پایین هموگلوبین مانع از رسیدن اکسیژن کافی به مغز شود. این موضوع می‌تواند باعث تورم رگ‌های خونی شود که ممکن است باعث درد یا سایر مشکلات عصبی شود.
سردرد می‌تواند نشانه‌ای از چندین بیماری دیگر باشد. اگر سردرد شدید دارید یا سردرد شما از بین نمی‌رند، باید به پزشک مراجعه کنید. کمبود اکسیژن در مغز می‌تواند باعث احساس سبکی سر یا سرگیجه نیز شود. اگر از جای خود بلند شوید و احساس ضعف یا بیهوش می‌کنید؛ احتمالا وضعیت بحرانی‌تر دارید. سرگیجه می‌تواند نشانه سایر اختلالات مانند عفونت، آسیب یا گردش خون ضعیف باشد.
احساس سردی در دست و پا
سردی دست‌ها و پاها یکی دیگر از نشانه های کمبود آهن در مردان است که به این دلیل رخ می‌دهد که بافت‌های بدن اکسیژن کافی دریافت نمی‌کنند. گردش خون ضعیف می‌تواند توانایی بدن شما برای تنظیم دما به خطر بیندازد. حتی اگر بیرون گرم باشد ممکن است احساس سرما کنید.
احساس سردی در دست و پا زمانی اتفاق میفتد که بدن ارسال اکسیژن به اندام‌های حیاتی را در اولویت قرار می‌دهد و اندام‌های دیگر را با جریان خون کمتری رها می‌کند. علاوه بر این، کاهش سطح آهن می‌تواند عملکرد هورمون‌های تیروئید را مختل کند و بر تنظیم دمای بدن تاثیر بگذارد. رفع مشکل کمبود آهن از طریق رژیم غذایی یا مکمل‌ها می‌تواند به کاهش این ناراحتی کمک کند.
التهاب و درد زبان
کمبود آهن می‌تواند سطح زبان شما را تحت تاثیر قرار دهد و بدون دلیل قانع کننده‌ای باعث احساس درد روی زبان شود. به همین ترتیب، حتی اگر مقدار زیادی مایعات مصرف کرده باشید، ممکن است دهانتان به طرز ناراحت کننده‌ای خشک شود. همچنین کمبود آهن می‌تواند باعث ایجاد ترک‌های دردناک، قرمز و پوسته پوسته در یک یا هر دو طرف دهان شود.
زخم‌های دهان لکه‌های سفید زخمی در داخل دهان شما هستند. دلایل زیادی برای ابتلا به زخم دهان وجود دارند، از جمله گاز گرفتن داخل دهان، استرس و فرسودگی، اما دلیل دیگر ممکن است کمبود آهن باشد. در اغلب موارد، خوردن غذای سرشار از آهن می‌تواند التهاب داخل دهان و درد زبان را رفع کند.
میل به مواد غیر مغذی مثل یخ و نشاسته
کمبود آهن ممکن است باعث احساس میل به خوردن یا جویدن اقلام غیر خوراکی بدون ارزش غذایی شود. برخی افراد می‌گویند که هوس یخ، خاک رس، گچ یا کاغذ می‌کنند. پزشکان نمی‌دانند که چرا این هوس‌های عجیب بر افراد مبتلا به کمبود آهن تاثیر می‌گذارند. تحقیقات نشان می‌دهد که میل به خوردن یا جویدن یخ حدود 25 درصد از مردانی که کمبود آهن دارند را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
هوس خوردن گهگاهی برای برخی غذاها از نشانه های کمبود آهن در مردان است. به این هوس اغلب «پیکا یا هرزه خواری» گفته می‌شود. اگر به طور منظم یخ می‌خورید، مطمئناً دچار مشکلات دندانی می‌شوید. توصیه می‌کنیم به دندانپزشک مراجعه کنید تا بیشتر از این به دندان‌های خود آسیب وارد نکنید.
شکنندگی ناخن
ناخن‌های شکننده یکی از علائم اولیه کمبود آهن در آقایان است. آهن نقش کلیدی در تولید هموگلوبین، پروتئین موجود در گلبول‌های قرمز خون ایفا می‌کند. وقتی سطح آهن پایین باشد، اکسیژن رسانی به بافت‌ها به خطر میفتد که این موضوع می‌تواند ناخن‌ها را ضعیف کند. همچنین کمبود آهن باعث نازک شدن ناخن‌ها شود.
مردان مبتلا به کمبود آهن ممکن است متوجه برآمدگی‌ها یا حتی ناخن‌های قاشقی شوند. به این وضعیت «کویلونیشیا» گفته می‌شود. ناخن‌های قاشقی در وسط فرو رفته و در لبه‌ها بلند می‌شوند تا ظاهری گرد مانند قاشق داشته باشند. با دیدن این علامت باید به سرعت به سراغ درمان بروید، زیرا مشکلات ناخن ناراحت کننده و دردناک هستند.
کاهش اشتها
کم اشتهایی یکی از نشانه های کمبود آهن در مردان است. مطالعات نشان می‌دهند که برخی از آقایان مبتلا به کمبود آهن تمایلی به غذا خوردن ندارند، زیرا این وضعیت باعث تغییراتی در هورمون گرلین می‌شود. هورمون گرلین به افزایش گرسنگی منجر می‌شود. اگر اشتهای شما بهبود نیافت یا بدون تلاش (ورزش کردن یا رژیم غذایی) شروع به کاهش وزن کردید، با پزشک خود صحبت کنید.
همچنین آهن برای حفظ سطح انرژی و عملکرد کلی متابولیسم بسیار مهم است. هنگامی که بدن کمبود آهن کافی نداشته باشد، می‌تواند منجر به خستگی مزمن و کاهش علاقه به خوردن غذا شود. بدین دلیل که آهن برای تولید انرژی در سطح سلولی ضروری است و وقتی ذخایر آهن تمام می‌شوند، بدن برای حفظ انرژی، کاهش اشتها را به عنوان یک پاسخ طبیعی اعمال می‌کند.
خشکی پوست و مو
خشکی پوست یا مو می‌تواند نشانه کمبود آهن باشد. آهن برای سلامت مو، پوست و ناخن ضروری است و تحقیقات نشان می‌دهند که کمبود آهن با ریزش مو نیز مرتبط است. آهن به اکسیژن رسانی به بافت‌ها از جمله پوست و فولیکول‌های مو کمک می‌کند. وقتی سطح آهن خون پایین باشد، بدن اندام‌های حیاتی را نسبت به نواحی غیر ضروری مانند پوست و مو در اولویت قرار می‌دهد.
موها می‌توانند شکننده، کدر و مستعد نازک شدن یا ریزش شوند، زیرا کمبود مواد مغذی مانند آهن می‌تواند میزان اکسیژن فولیکول‌های مو را ضعیف می‌کند. اگر کمبود آهن طولانی شود، ریزش مو تشدید می‌شود. با استفاده از محصولات مرطوب کننده و اجتناب از دوش آب گرم می‌توانید پوست و موهای خود را مرطوب نگه دارید.
رنگ پریدگی
رنگ پریدگی یا زرد شدن پوست یکی از نشانه های کمبود آهن در مردان است. رنگ پریدگی ممکن است ناشی از کاهش جریان خون در پوست شما و کمبود هموگلوبین باشد. در بیشتر مواقع، رنگ پریدگی کل بدن شما را تحت تاثیر قرار می‌دهد. رنگ پریدگی به تنهایی لزوماً نشانه کم خونی ناشی از آهن نیست و شاید نشانه بیماری زمینه‌ای باشد.
اگر احساس می‌کنید رنگ صورت‌تان شاداب نیست، یک تست ساده انجام دهید. پلک پایین خود را به سمت پایین بکشید. رنگ داخل آستر پلک باید یک رنگ پررنگ و قرمز باشد. اگر رنگ هلویی بسیار کم رنگ یا زرد است، ممکن است نشان دهنده کمبود آهن یا کم خونی فقر آهن باشد.
چرا به کمبود آهن دچار می‌شویم؟
کمبود آهن در مردان می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد. یکی از دلایل رایج، دریافت ناکافی غذاهای غنی از آهن مانند گوشت قرمز، مرغ و سبزیجات برگ‌دار است. مردانی که از رژیم‌های گیاهخواری یا وگان پیروی می‌کنند، به دلیل منابع محدود آهن، در معرض خطر بیشتری قرار دارند. علت دیگر از دست دادن خون است که اغلب ناشی از مشکلات گوارشی مانند زخم، هموروئید یا حتی سرطان روده بزرگ است.
بیماری‌های مزمن مانند بیماری التهابی روده یا بیماری کلیوی نیز می‌توانند جذب آهن را مختل کنند یا منجر به از دست دادن خون شوند. علاوه بر این، ورزش با شدت بالا ممکن است ذخایر آهن را در ورزشکاران به دلیل افزایش تجزیه گلبول‌های قرمز خون و از دست دادن از طریق تعریق کاهش دهد. درمان کمبود آهن در مردان مستلزم شناسایی علت زمینه‌ای و رفع آن از طریق تغییرات رژیم غذایی، مکمل‌ها یا مداخلات پزشکی است؛ اما قبل از آن، شناخت نشانه های کمبود آهن در مردان اهمیت بالایی دارد، زیرا روش درمان را مشخص می‌کند.
روش های درمان کمبود آهن در مردان
از روش‌های درمان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- رژیم غذایی غنی از آهن: مصرف غذاهای سرشار از آهن مانند گوشت قرمز، مرغ، غذاهای دریایی، لوبیا، اسفناج و غلات غنی شده را افزایش دهید.
- مکمل‌های آهن: مکمل‌های آهن خوراکی (فروس سولفات، فروس گلوکونات) طبق تجویز پزشک را مصرف کنید.
- مصرف ویتامین C: برای افزایش جذب آهن از غذاهای غنی از ویتامین C مانند مرکبات، گوجه فرنگی و فلفل دلمه‌ای استفاده کنید.
- اجتناب از برخی غذاها و نوشیدنی‌ها: مصرف غذاهای غنی از کلسیم، چای و قهوه را در زمان صرف غذا محدود کنید، زیرا می‌توانند مانع جذب آهن شوند.
- درمان بیماری‌های زمینه‌ای: به مشکلات گوارشی مانند زخم یا بیماری سلیاک که ممکن است جذب آهن را مختل کند، رسیدگی کنید.
- انفوزیون آهن: در موارد شدید یا اگر مکمل‌های خوراکی بی‌اثر باشند، ممکن است تجویز آهن به صورت وریدی (در رگ‌ها) تجویز شود.
- پایش منظم: آزمایش منظم خون برای نظارت بر سطح آهن و ارائه یک برنامه درمانی موثر را در برنامه سالانه خود قرار دهید.
- رژیم غذایی متعادل: مطمئن شوید که یک رژیم غذایی کامل شامل منابع آهن هِم (حیوانی) و غیر هم (منبع گیاهی) مصرف می‌کنید.
کلام آخر
خستگی، سردی دست‌ها و پاها و تنگی نفس از جمله علائم و نشانه های کمبود آهن در مردان هستند. کمبود آهن در مردان می‌تواند به طور قابل توجهی بر سلامت کلی آنها تأثیر بگذارد. درمان این مشکل شامل ترکیبی از تنظیمات رژیم غذایی و رسیدگی به هر گونه بیماری زمینه‌ای است. در موارد شدیدتر، مداخلات پزشکی مانند تزریق آهن ممکن است ضروری باشد. با تشخیص به موقع و درمان مناسب، سطح آهن را می‌توان به طور موثر بازیابی کرد و انرژی و رفاه کلی خود را بهبود بخشید.