همشهری آنلاین - ثریا روزبهانی: ناصرالدین‌شاه در آخرین سال های عمرش دستور داد تا «احتسابیه» یا «شهرداری امروزی» در تهران تأسیس شود و تا پیش از آن شهر را کلانترها اداره می‌کردند.
خواندنی‌های بیشتر را اینجا دنبال کنید
دورانی که احتسابیه امور تهران را به عهده داشت، علاوه بر خدمات محوله، اگر حریقی رخ می‌داد باید با ۱۰۰ رأس اسب، قاطر، الاغ، مشک آب و سقاهایی که در اختیار داشتند، آن را خاموش می‌کردند. جلال ملکی، سخنگوی آتش‌نشانی تهران، با بیان این موضوع که در سال ۱۳۰۳ بلدیه تهران تنها یک دستگاه اتومبیل آبپاش برای آبپاشی خیابان‌های خاکی شهر داشت و همین وسیله مقدمه شکل گیری نهادی برای مقابله با آتش‌سوزی در تهران شد، داستان نخستین‌های آتش نشانی در پایتخت را روایت می‌کند: «۱۳۰۴ هنگامی که سرلشکر کریم بوذرجمهری کفالت بلدیه تهران را برعهده داشت، تهران صاحب اداره اطفائیه شد، آن هم با اضافه کردن چند متر لوله، و چند شیر به همان ماشین آبپاش.
در ابتدای تأسیس اداره اطفائیه، فردی آلمانی به نام «هانری فردریش دوئل» که از مکانیک‌های قشون بود به ریاست فنی و یکی از افسران روس سفید به نام «کلنل وربا» که به‌ایران پناهنده شده بود، به ریاست نظامی آن منصوب شدند. با ریاست این افراد اداره اطفائیه با ۱۵ نفر پرسنل، که همگی از درجه‌داران قشون بودند، کار خود را شروع کرد. ولی در سال‌های بعد، به موازات تجهیز اداره اطفائیه، در کادر اداره‌کننده آن تشکیلات نیز تغییراتی به وجود آمد و اداره اش تحت نظر رؤسای ایرانی که از بین افسران ارتش انتخاب می‌شدند، قرار گرفت و تعداد کارکنان بیشتر شد. در ابتدا اداره اطفائیه در ۳۰۰ متری میدان توپخانه و ابتدای خیابان چراغ برق (امیرکبیر بعدی)، و در محلی استیجاری در گاراژ حسینی فعال شد و یک دستگاه اتومبیل آبپاش تنها دارایی آن را تشکیل می‌داد.»
ملکی در ادامه صحبت‌هایش ماجرای تامین آب برای خاموش کردن آتش را تعریف می‌کند: «در آن دوران عده‌ای از افراد، با گاری های اسبی که منبع فلزی بزرگی روی آنها تعبیه شده بود، از سرچشمه قنات‌ها آب برداشت کرده و به منازل شهروندان می‌رساندند، اما مسئولان بلدیه وقتی استقبال مردم را دیدند، پایشان را فراتر گذاشته و همین ماشین آبپاش را برای انتقال آب به نقاط مختلف شهر اختصاص دادند. این کار آنها هم اتلاف وقت کمتری داشت و در مقایسه با کار آب‌برها آسان تر بود.
به همین خاطر بلدیه برای گسترش آبرسانی، پنج دستگاه اتومبیل مشابه آن خودرو را از کشور آلمان خرید و در نتیجه، اداره اطفائیه صاحب شش دستگاه اتومبیلی شد که همچنان برای آبرسانی هم از آن استفاده می‌شد. تشکیلات اطفائیه چندین سال همچنان در خیابان چراغ برق و در گاراژهای حسینی و غرب دایر بود. بعد از گذشت چند سال به دلیل وسعت یافتن شهر و تعداد حریق‌ها در مناطق مختلف، سال۱۳۱۰ کریم‌آقا بوذرجمهری برای احداث ساختمانی متناسب با وظایف اداره اطفائیه و افزایش وسایل، پیشنهادی تهیه و تقدیم مجلس کرد که با تصویب آن سال ۱۳۱۱ اداره اطفائیه ابتدا به قسمت شرقی آسایشگاه سابق بلدیه و سپس به بیرون از محدوده شهر، به میدان حسن‌آباد(محل گورستان متروکه) انتقال پیدا کرد.»