همشهری آنلاین - مرتضی گلستانی‌فر : علما و فضلای نامداری زینت‌بخش حوزه‌های علمیه و مدارس دینی محله سنگلج بودند که از جمله آنها می‌توان شیخ هادی نجم‌آبادی، سید محمد طباطبایی سنگلجی، فرزندش سید ابوالقاسم طباطبایی و ناظم‌الاسلام کرمانی را نام برد. همچنین برخی از این علما، بنا به منابع تاریخی از جمله طهران قدیم نوشته نصرالله حدادی و علمای دارالخلافه اثر بهزاد یعقوبی، نقش بسزایی در شکل‌گیری انقلاب مشروطه داشتند.
خواندنی‌های بیشتر را اینجا دنبال کنید
شیخ هادی نجم‌آبادی: شیخ هادی نجم‌آبادی که از روحانیون بانفوذ دوره ناصری و مظفری بود، به‌همراه شاگردانش نقش مهمی در انقلاب مشروطه داشت. شیخ هادی بعد از ترور ناصرالدین شاه به دست میرزا رضا کرمانی، تنها کسی بود که برای میرزا رضا مراسم ختم گرفت. میرزا محمد خان قزوینی در حاشیه کتاب انقلاب ایران در باره‌اش نوشته است: «او مطلقا فسادناپذیر بود و هیچ‌گاه دیناری از کسی قبول نمی‌کرده است.»
شیخ محمد صادق طهرانی: شیخ محمد صادق طهرانی، فقیه برجسته و برادرش مولا محمد طهرانی، از مدرّسان بنام مدرسه معیرالممالک بودند و طلاب بسیاری از محضرشان استفاده می‌کردند.
شیخ مهدی عبدالرب‌آبادی: شیخ مهدی عبدالرب‌آبادی، مشهور به شمس‌العلما از مؤلفان نامه دانشوران ناصری، در مدرسه معیرالممالک درس خوانده بود و بعدها در همان جا به تدریس پرداخت.
سید محمد طباطبایی سنگلجی: سید محمد طباطبایی سنگلجی یکی از مدرسان مدرسه حاج رجبعلی و میرزا عیسی وزیر بود. او یکی رهبران اصلی مشروطه در تهران بود.
ناظم‌الاسلام کرمانی: ناظم‌الاسلام کرمانی در مدرسه حاج رجبعلی و میرزا عیسی وزیر و رضا قلی به تدریس پرداخت. او نویسنده کتاب تاریخ بیداری ایرانیان بود که در آن، به وقایع تاریخ مشروطه می‌پردازد.
غلامحسین بروجردی: غلامحسین بروجردی در بروجرد به دنیا آمد، او در همان جا تحصیل کرد. سپس عازم قم شد و از آنجا به تهران آمد و در مدرسه میرزا عیسی وزیر(شیخ هادی) سکونت گزید. او از مکتب درس عالمان استفاده برد و در همان جا مشغول تدریس شد. از شاگردان ایشان می‌توان به علی اکبر دهخدا اشاره کرد.
سید ابوالقاسم طباطبایی: سید ابوالقاسم فرزند سید محمد طباطبایی بود که کنار پدر در مدرسه میرزا قلی مشغول تدریس شد.
در کتاب علمای دارالخلافه به نام دو روحانی اشاره شده که در مدارس سنگلج تدریس می‌کرده‌اند. ذلال از مدرسان مدرسه میرزا قلی بود که قبرش نیز در یکی از حجره‌های این مدرسه است. شیخ مرتضی از مدرسین مدرسه رضا قلی بود. او در دهه ۴۰ ه.ق، فقه و اصول درس می‌داده است و تلاش بسیاری برای دوباره رونق گرفتن مدرسه کرد، اما موفق نشد.