همشهری آنلاین - مرتضی گلستانی‌فر : محله سنگلج در زمان‌های نه چندان دور مدارس زیادی را در خود جای داده بود، اما به دلایل مختلفی بسیاری از آن‌ها تخریب شد و تعداد اندکی از آن‌ها باقی مانده است. مدرسه میرزا زکی، مدرسه یونس خان، مدرسه حاج عبدالکریم، مدرسه محمد خواجه، مدرسه حاج رجبعلی از جمله مدارسی هستند که دیگر وجود ندارند. یکی از این مدارس، مدرسه میرزا عیسی وزیر است که امروزه اثری از آن به‌عنوان حوزه علمیه باقی نمانده است.
خواندنی‌های بیشتر را اینجا دنبال کنید
مسجد و مدرسه میرزا عیسی وزیر در خیابان وحدت اسلامی (شاهپور، فرمانفرما) نرسیده به بهشت واقع شده است. این مکان در سال ۱۳۰۸ ه.ق از ثلث اموال و در زمین وقفی میرزا عیسی وزیر به همت شیخ هادی نجم‌آبادی ساخته شد.
نصرالله حدادی، تهران‌پژوه، می‌گوید: «میرزا عیسی بعد از پدرش میرزا موسی وزیر، به دستور ناصرالدین‌شاه بر مسند وزارت طهران نشست. هنوز یک سال از وزارتش نگذشته بود که شاه عازم سفر شد و به سبب اعتمادی که به میرزا داشت، او را پیشکار پسرش کامران میرزا کرد و ریاست خالصیجات را هم به او سپرد. در همین سال ایران دچار قحطی بزرگی شد، قیمت اجناس بالا رفت و موج نارضایتی‌ها علیه او شکل گرفت. این اوضاع نابسامان باعث شد، شاه او را از وزارت طهران عزل کرده و در سِمت‌هایی دیگر بکار گیرد.»
بیست سال بعد دوباره وزارت طهران به او رسید، ولی باز هم اقبال یارش نبود و بیماری وبا فراگیر شد. رجال و اعیان برای حفظ جان خود و خانواده‌هایشان تهران را به مقصد روستاه‌ها ترک می‌کردند، ولی میرزا موسی ماند تا به داد مردم برسد. در این حین خودش هم به این بیماری مبتلا شد و از دنیا رفت. به گفته بهزاد یعقوبی، تهران‌پژوه، میرزا موسی قبل مرگش زمینی را خریداری کرد و از شیخ هادی نجم‌آبادی خواست که با ثلث مالش مسجد، مدرسه و بیمارستانی بنا کند. بنا به وصیت و وقف‌نامه زمین، شیخ هادی بانی بنای مسجد، مدرسه و امام جماعت آنجا شد. او که از روحانیون بانفوذ دوره ناصری و مظفری بود، به‌همراه شاگردانش نقش مهمی در انقلاب مشروطه داشت.
اکنون این بنا، معماری گذشته خود را از دست داده و دیگر اثری از معماری سنتی آن باقی نمانده است. حمیدرضا نارنجی‌نژاد می‌گوید: «بخش عمده مسجد تخریب و شبستان بزرگی در قسمت فوقانی شبستان قدیمی ساخته شده است. مسجد صحنی دارد که شبستان در ضلع شمالی آن قرار گرفته و در ضلع غربی‌اش هم مقبره میرزا عیسی وزیر و برادرش واقع شده است. در ضلع جنوبی، غربی و شرقیِ صحن هم دوازده حجره مدرسه قرار داشت که در حال حاضر فقط دو حجره از آن باقی مانده؛ ولی دیگر به‌عنوان مدرسه علمیه از آن استفاده نمی‌شود.»
این در حالی است که روزگاری فضلا و علما و دانشمندان مشروطه در این مدرسه تحصیل و تدریس می‌کردند. از جمله شاگردان این مدرسه می‌توان به علامه دهخدا، حاج میرزا ابوالفضل نجم‌آبادی، سید محمد طباطبایی و ناظم‌الاسلام کرمانی اشاره کرد.