منزل دکتر محمود حسابی، دانشمند معاصر کشور چند روزی است که به حراج گذاشته شده و آن آگهی زننده «حراج» که از طرف یکی از بانک‌های دولتی پشت در خانه‌اش نصب شده، همه احساس افتخار و غرور و سربلندی از همجواری با پدر علم فیزیک را یکجا به اندوه و افسوس تبدیل کرده است.[روزهای خاکستری خانه حسابی]
گزارش پیش رو جزئیات این ماجرا و اتفاقات روزهای اخیر را برای شما که دلواپس نام و یاد همسایه دانشمند خود هستید شرح می‌دهد. این گزارش در شرایطی نوشته می‌شود که آینده موزه پرفسور حسابی در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. نخستین زمزمه‌ها و یا بهتر بگویم تهدیدهایی مبنی بر حراج منزل دکتر حسابی به علت بدهی مالی به یک بانک دولتی، در اواخر اسفند سال گذشته به گوش رسید.
اما هیچکس فکرش را هم نمی‌کرد این تهدیدها روزی عملی شود، تا آنکه از ابتدای ماه جاری بانک مربوطه ماجرا را به صورت جدی‌تر پیگیری کرد و با شجاعت اعلام کرد برای پس گرفتن طلبش، میراث به جامانده از مرحوم حسابی را به حراج گذاشته است. مهندس ایرج حسابی، فرزند دکتر حسابی، در شرح ماجرا می‌گوید:
«دکتر حسابی همواره قطع وابستگی از کشورهای دیگر و تولید داخلی را تنها راه توسعه کشور می‌دانست و این باور و اعتقاد خود را در عمل نیز به اثبات رساند و تنها دارایی خویش را که منزلش بود نزد بانک گرو گذاشت و مبلغ 48 میلیون تومان از تسهیلات دریافت کرد تا بتواند آخرین پروژه‌های تحقیقاتی خود را در واپسین سال‌های زندگی‌اش به انجام برساند.
اما متأسفانه به دلیل بیماری و فوت ایشان در همان سال‌ها، فرصت بازپرداخت این وام پیدا نشد و امروز پس از گذشت 29 سال، مبلغ وام با احتساب ماهانه 195 هزار تومان سود و جریمه دیرکرد به 2 میلیارد و 500 هزار تومان افزایش یافته است.» وی در ادامه می‌افزاید:
«با آنکه دکتر حسابی این وام را با هدف انجام پروژه‌های تحقیقاتی و دستیابی به نوآوری دریافت کرد اما متأسفانه سال گذشته که به سال نوآوری و شکوفایی نامگذاری شده بود، منزل این استاد و دانشمند بزرگ به حراج گذاشته شد و این مسئله تا به امروز حل و فصل نشده است تا جایی که چند روز پیش نماینده بانک آگهی حراج قطعی منزل دکتر حسابی را روی دیوار این منزل نصب کرد.»
تلاش‌های نافرجام مجلس و دولت مهندس ایرج حسابی، درخصوص پیگیری‌های انجام شده برای حفظ این میراث فرهنگی می‌گوید: «سال گذشته جمعی از نمایندگان مجلس به دنبال 3 ماه بررسی مداوم و تهیه یک گزارش 90 صفحه‌ای، طرحی را در کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس تهیه کردند و به تصویب رساندند که به موجب آن مقرر شد حدود 2 میلیارد تومان از سوی کمیسیون آموزش مجلس و 500 میلیون تومان نیز از سوی کمیسیون برنامه و بودجه برای پرداخت این بدهی اختصاص یابد و درنهایت این طرح به کمیسیون تلفیق ارائه شد و در این کمیسیون مصوبه رأی نیاورد و نتیجه آن همان است که امروز شاهدیم.» وی می‌افزاید:
«همچنین بارها از سوی رئیس‌جمهور به مسئولان بانک دستور داده شده است که هیچ‌گونه نظری نسبت به منزل دکتر حسابی نداشته باشند اما کسی به این دستورات اعتنایی نکرده است.» موزه‌ای شبیه دانشگاه امروزه علاوه بر آنکه بخشی از منزل دکتر حسابی به موزه‌ای برای حفظ آثار و وسایل شخصی او تبدیل شده است و تنها در 3 ماهه اول سال جاری بیش از 68 هزار نفر بطور رایگان از آن بازدید کرده‌اند، فعالیت‌های دیگری هم در آن انجام می‌شود که از آن جمله می‌توان به ادامه راه تحقیقاتی و پژوهشی دکتر حسابی اشاره کرد.
به طوری که در حال حاضر در منزل وی سالانه 100 هزار پروژه دبیرستانی و 200 تا 300 پروژه دانشگاهی با کمک محققان و دانشجویان مختلف اجرا می‌شود و پس از نمونه‌سازی، همه ساله این تحقیقات به نمایشگاه‌های مختلف اختراعات در ژنو، لهستان و رومانی ارسال می‌شود.
به عنوان مثال چند هفته پیش گروهی از همین مخترعان به نمایشگاه اختراعات رومانی اعزام شدند و تنها گروهی بودند که موفق به کسب 2 مدال طلا شدند.» مهندس ایرج حسابی درخصوص دیگر فعالیت‌هایی که در حال حاضر در این منزل انجام می‌شود می‌گوید: «یکی از کارهای مهمی که در این خانه انجام می‌شود برابرسازی علمی لغات است.
بر همین اساس همه روزه از سوی ارگان‌های مختلفی از جمله سپاه، ارتش، وزارت بهداشت، وزارت نیرو و... سفارش‌هایی مبنی بر برابرسازی علمی لغات به ما می‌دهند که ماهانه شامل هزاران مورد می‌شود و حالا با به حراج گذاشتن این منزل معلوم نیست تکلیف این فعالیت‌ها و پروژه‌های تحقیقاتی چه خواهد شد.
مسئولان به فکر راه حل باشند وقتی ما این گزارش را برای شما می‌نویسیم، هنوز معلوم نیست عاقبت میراث آن بزرگمرد چه می‌شود. حتی اگر به خیر بگذرد و ماجرای حراج فیصله پیدا کند، همین که طرح موضوع تا این اندازه جدی پیش رفته است، جای شگفتی و شرم دارد.
این است پاسخ زحمات و خدماتی از جمله؛ تأسیس مدرسه مهندسی وزارت راه، ساخت اولین رادیو در کشور، ایجاد اولین ایستگاه هواشناسی در ایران، نصب و راه‌اندازی اولین دستگاه رادیولوژی در ایران، تعیین ساعت ایران، تأسیس اولین دانشکده علوم، تأسیس اولین رصدخانه نوین در ایران، تشکیل و ریاست کمیته پژوهش فضایی ایران و صدها خدمات دیگر که مجال ذکرشان نیست؟ وقت آن رسیده که مسئولان گذشته از اینکه مقصر این ماجرا چه کسی است وحق با کیست، به دنبال راه‌حل‌های دیگری باشند.
همشهری محله -1