تا زمانی که سر و کله ساختمان‌های بلند و مرتفع پیدا نشده بود این وسیله شاید بیشتر حالت صنعتی داشت، اما زمانی که ساختمان‌های بلند در شهرهای مختلف ساخته شد، آسانسورهای مخصوص حمل مسافر از ارزش بالایی برخوردار شدند.در بسیاری موارد در فیلم‌های هیجانی قسمتی برای آسانسورها در نظر گرفته می‌شود.
زمانی که شخصیت اصلی داستان در آسانسور محبوس می‌شود و یا کسی با راه یافتن به دالان مخصوص آسانسور از کابل‌های آن بالا و پایین می‌رود یا روی پشت‌بام آسانسور فرود می‌آید! شاید یکی از دلهره‌آورترین بخش‌های زندگی خیلی ها سوار شدن به آسانسور و رفتن به طبقات بالایی یا پایینی باشد. بسیاری هم ترجیح می‌دهند اصلاً طرف این وسیله نروند.
به هرحال آن‌ها همیشه نگران سقوط و یا توقف ناگهانی و بی‌دلیل آسانسور هستند و دوست دارند که چندطبقه‌ای را با پای پیاده و از پله‌ها استفاده کنند، اما زمانی که بحث برج‌های سر به فلک کشیده پیش می‌آید فکر نمی‌کنم کسی علاقه داشته باشد که از پله‌ها برای بالا و پایین رفتن استفاده کند! با این حال موضوع ترس و دلهره به‌دلیل حوادثی است که بسیاری در آسانسورها دچار آن شده‌اند و گاه با کشته شدن سرنشینان توام بوده است، حوادثی تلخ که سازندگان آسانسور را در جهان به دقت بیشتر فرامی‌خواند.
تاریخچه
آن‌گونه که در تاریخ آمده پیدایش آسانسور به 253سال قبل از میلاد مسیح بازمی‌گردد. ارشمیدس وسیله‌ای شبیه به آسانسور اختراع کرد که قابلیت حمل یک نفر را برای ارتفاعات نه‌چندان بلند داشت. این آسانسور دستی نمونه‌ای از نخستین حرکات بشر برای ساختن یک بالابر بود.
البته گفته شده که مصریان باستان نیز به‌وسیله بالابر در اهرام حرکت می‌کردند. در سال1850 نخستین آسانسور هیدرولیکی برای یک ساختمان 4طبقه ساخته شد. در سال1853 الیشا گرویس از اهالی نیویورک آسانسوری با نوعی ایمنی خودکار برای ممانعت سکوی این وسیله از سقوط ساخت. در صورتی که ریسمان آسانسور پاره می‌شد، این سیستم ایمنی به فریاد سرنشینان می‌رسید.
پرمصرف‌ترین‌ها
فن‌آوری ساخت آسانسور به‌سرعت بالا رفت و بسیاری از سازندگان ساختمان‌های جهان این وسیله مفید و کارا را نصب کردند. براساس آخرین آمارهای ارایه شده، ایتالیایی‌ها بیشترین آسانسورسواران نام گرفته‌اند. با این‌که این کشور جمعیت بالایی ندارد، اما آن‌ها با نصب 850هزار دستگاه آسانسور رتبه نخست را در دنیا به‌خود اختصاص داده‌اند.
در ایتالیا روزانه بیش از 100میلیون نفر از آسانسور استفاده می‌کنند. پس از این کشور آمریکا با داشتن 700هزار دستگاه آسانسور و چین با 610هزار رتبه‌های دوم و سوم را در اختیار داشتند. البته این آمار به سال2008 مربوط می‌شود و با سرعتی که نزد چینی‌ها سراغ داریم، به احتمال فراوان این آمار دچار تغییر و تحولات شده است.
گردشگری
همانند بسیاری از ساختمان‌ها و بناهای دیگر، برخی از آسانسورها هم شکل توریستی به‌خود گرفته‌اند. یکی از همین مدل‌ها آسانسور سانتاژوستا در شهر لیسبون پرتغال است. آسانسوری که بیشتر به یک بالابر می‌ماند و حدود 107سال قدمت دارد. کار ساخت این آسانسور در سال1900 آغاز و 2سال بعد به‌پایان رسید.
آسانسوری که کار طراحی آن را «رائول مسنیر ده پونسارد» برعهده داشته است. اگرچه این مدل با بخار کار می‌کرد، اما در سال1907 از الکتریسیته برای به‌حرکت درآوردنش سود جسته شد. این سازه 45متر ارتفاع دارد و می‌تواند 24مسافر را با خود حمل کند که این روزها شکل گردشگری به‌خود گرفته و مردمی که برای دیدن لیسبون آمده‌اند از این آسانسور زیبا دیدن می‌کنند.
سریع‌ترین در جهان
در ساخت برج‌ها و ساختمان‌های بلند موضوع آسانسور ایمن، راحت و سریع باید در اولویت قرار گیرد. در این بین رقابتی نیز بین آسانسورسازان شکل گرفت. رکورد سرعت در بین آسانسورهای دنیا در اختیار برج تایپه 101 است. این برج به ارتفاع 509متر 101طبقه دارد و فکر نمی‌کنم کسی دوست داشته باشد بدون آسانسور این طبقات را طی کند،
خصوصاً از بدو ورود تا طبقات بسیار بالا! در این ساختمان مرتفع 67دستگاه آسانسور نصب شده تا ترافیکی در این خصوص به‌وجود نیاید. در عین حال این امر به ایمنی کار نیز می‌افزاید. سرعت این آسانسور 1010متر در دقیقه است. یعنی این آسانسور قادر است در یک دقیقه بیش از یک کیلومتر را طی کند.
موارد ایمنی
ایمنی در آسانسور امروزه دیگر یک اجبار است. مواردی باید در آسانسورها رعایت شود تا ایمنی سرنشینان تامین شود. مواردی مانند سیستم تهویه مطبوع، زنگ خطر، تلفن یا سیستمی برای ارتباط با اتاق فرمان، کپسول آتش‌نشانی، ترمز و... باید مورد توجه قرار گیرند. در صورت قطع برق و یا قطع برق سیستم کنترل، سیستم ترمز آسانسور باید به طور اتوماتیک عمل کند،
بنابراین از ترمزهای اصطکاکی الکترومغناطیسی استفاده می‌شود. کابین و وزنه‌های تعادل توسط سیم بگسل‌های فولادی معلق نگاه داشته می‌شوند. وزنه تعادل در آسانسورهای کششی و زنجیری برای ایجاد تعادل بین جرم کابین و درصدی از وزن بار یا مسافر به‌کار می‌رود.انواع آسانسور مسافربر که برای جابه جایی مردم طراحی شده و انواع آن را حتماً دیده و استفاده کرده‌اید.
نوع دیگر ویژه کالا طراحی شده و معمولاً امور بالا و پایین بردن بار را برعهده دارد. آسانسور خدماتی، آسانسوری است که برای جابه‌جایی کالا بین طبقات مورد استفاده قرار می‌گیرد که دارای کابینی کوچکی است که ابعاد آن به اشخاص اجازه استفاده را نمی‌دهد. در بسیاری از رستوران‌ها و فروشگاه‌های کوچک این مدل کاربرد زیادی دارد.
از آسانسور خودروبر هم در ساختمان‌های خصوصی استفاده می‌شود و اتاقک آن ابعاد مناسبی برای جابه‌جایی خودرو دارد. البته آسانسور ویژه حمل بیماران را هم که در بیمارستان مورد استفاده قرار می‌گیرد نباید از قلم انداخت.
همشهری زندگی