مشکلاتی اعم از عدم‌تخصیص بودجه مناسب برای انجام برنامه‌های توسعه‌ای، خرید تجهیزات و قطعات یدکی و ترخیص واگن و قطارهای خریداری‌شده. اما با این حال شاهدیم متروی تهران با فعالیتی که نشانی از این کمبودها ندارد در حال خدمات‌رسانی به شهروندان تهرانی و کرجی است. این در حالی است که با حمایت ویژه دولت می‌توان بر کیفیت و میزان این خدمات‌رسانی و بالطبع رضایت‌مندی شهروندان افزود.
نقش مترو در کاهش ترافیک چیزی نیست که نیاز به تبلیغ داشته‌‌باشد، اما در خصوص نقش و اهمیت آن را در رفع آلودگی تهران می‌توان به مواردی هم‌چون امکان انجام سفرهای درون‌شهری و ارتباط حومه با مرکز تهران با سرعت مناسب، تردد دقیق و ایمن با بالاترین فن‌آوری ممکن، توجه به مسایل زیست‌محیطی، ایجاد فرهنگ نظم اجتماعی، بهینه‌سازی حمل‌و‌نقل شهری و کاهش تصادفات اشاره کرد.
به عبارت دیگر هر سفر هفت‌دهم‌لیتر کاهش مصرف سوخت و نیم‌ساعت در روز در تهران و یک‌ساعت در روز برای حومه، صرفه‌جویی انرژی و زمانی دارد و علاوه‌بر این در هزینه‌های درمانی و استهلاک خودروها نیز صرفه‌جویی می‌شود. اما مترویی می‌تواند این قابلیت‌ها و تاثیرات را داشته باشد که خدمات‌رسانی منظمی داشته و اعتماد روز‌افزونی را به‌دست آورد؛ حال داشتن این مترو نیازمند بودجه و حمایتی ویژه است. مهندس هاشمی، مدیرعامل شرکت متروی تهران در این گفت‌وگو به بودجه‌های لازم برای رسیدن به متروی ایده‌آل می‌پردازد.
خرید واگن و قطار، بودجه می‌خواهد
مهندس محسن هاشمی، به همشهری مسافر می گوید: «بودجه مترو به چند بخش تقسیم می‌شود که مهم‌ترین آن به‌خاطر در ارتباط مستقیم بودن با مردم بودجه‌های اعتباری خرید واگن و لکوموتیو است.
ما باید حداقل سالانه 100میلیارد تومان برای خرید واگن، قطار و لکوموتیو بودجه دریافت کنیم تا ناوگانی پویا و منظم داشته باشیم. این رقم مربوط به تمامی خطوط از خط‌یک تا 5 است که قطعا با عدم‌تامین آن و عدم‌تزریق واگن‌ها و قطارهای جدید، از عمر مفید تجهیزات موجود روز‌به‌روز کاسته می‌شود.
این موضوع تا حدی پیش می‌رود که تجهیزات اصلی مترو یعنی قطارها و واگن‌ها در وضعیت بحرانی قرار می‌گیرند که به گفته مهندسین و کارشناسان تا پایان سال این وضعیت فراخواهد رسید و اگر به‌زودی امکان خرید و وارد کردن قطعات و ناوگان جدید میسر نشود، در سال آینده برای خدمات‌رسانی ایمن و دقیق با مشکل مواجه خواهیم‌شد».
برای عوارض گمرکی بودجه منظم می‌خواهیم
از نظر هاشمی، بودجه بعدی مترو بودجه‌ای است که به سود بازرگانی و عوارض گمرکی اختصاص می‌یابد: «این بودجه که تا پیش از این از محل جمعی خرج سازمان برنامه‌ریزی تامین می‌شده، باید به‌موقع به دست‌مان برسد تا بتوانیم قطعات و واگن‌های خریداری‌شده را وارد چرخه خدمات‌رسانی کنیم،
اما متاسفانه در این مورد دولت همکاری لازم را نداشته و هم‌اکنون به‌خاطر 28میلیارد تومان بدهی به گمرک که بارها تمدید شده، تجهیزات حساس و ارزشمندی در گمرک مانده و خاک می‌خورد. مطمئناً اگر دولت همکاری لازم را در این خصوص انجام دهد و بتوانیم تجهیزات بلوکه‌شده در گمرک را ترخیص و به ناوگان تزریق کنیم، سرفاصله حرکت قطارها به‌خصوص در خط پرازدحام تهران-کرج به‌صورت چشمگیری کاهش می‌یابد».
متروی بدون امکانات، بی‌فایده است
مدیرعامل شرکت مترو با تاکید بر این‌که ما یا نباید مترو داشته باشیم و یا اگر داریم باید امکانات مورد‌نیاز آن را تامین کنیم و این سیستم به هیچ‌وجه به‌طور ناقص قابل‌اداره کردن نیست، گفت: «تامین واگن‌ها و لکوموتیو‌های مورد‌نیاز مترو از توسعه خطوط ضروری‌تر و با اهمیت‌تر است و مسئولان باید توجه ویژه‌ای به این موضوع داشته باشند تا به‌دلیل کمبود ناوگان و فرسودگی آن شاهد سطح پایین خدمات‌رسانی و نارضایتی شهروندان نباشیم. مخاطبین مترو از ما انتظار خدمات‌رسانی مطلوب دارند که این انتظار آن‌ها به‌حق نیز هست؛ حال اگر قرار باشد تاخیر و خدمات‌رسانی نا‌مطلوبی داشته‌باشیم، اصلا خدمات‌رسانی نکنیم بهتر است».
50درصد دولت، 50درصد شهرداری
هاشمی، بودجه سوم را بودجه مربوط به شرکت بهره‌برداری می‌داند: «این بودجه که همان سوبسید بهره‌برداری است، باید به‌صورت مساوی یعنی پنجاه‌پنجاه از سوی دولت و شهرداری تامین شود. رقم این بودجه 45میلیارد تومان است که بر اساس مصوبه شورای شهر باید به مترو اختصاص یابد، اما متاسفانه هر‌چه شهرداری در این زمینه کمک کرده و به‌موقع به ما سهم خود را رسانده به همان اندازه دولت در اعطای بودجه و سهم خود کم‌کاری داشته است.
این بودجه باید هزینه حقوق و دستمزد پرسنل زحمتکش مترو، تعمیرات جاری تجهیزات شبکه، تامین قطعات یدکی و تعمیرات، نظافت و نگهداری و خیلی هزینه‌های ریز دیگر هم‌چون پول آب و برق و گاز و تلفن شود که پرواضح است اگر به‌موقع به دست‌مان نرسد با مشکل مواجه خواهیم شد. به‌طور‌مثال مگر می‌توان حقوق و دستمزد کارمند و دست‌اندرکاران مترو را نداد و از آن‌ها انتظار داشت که طوری خدمت کنند که امنیت، سرعت و کیفیت رعایت شود».
همکاری ایده‌آل دولت در بحث بودجه عمرانی
بودجه بعدی و از جمله بودجه‌های مهم مترو، بودجه عمرانی و عملیاتی است: «جا دارد برخلاف بخش‌های پیشین گفت‌وگو در این خصوص تقدیر و تشکر کنم. این بودجه مترو که بودجه قانونی ما به حساب می‌آید، قرار بود 320میلیارد تومان باشد که تحت‌تاثیر برنامه حذف یارانه‌ها قرار گرفت و به 230میلیارد کاهش یافت. اما با این حال دولت در این زمینه انصافاً همکاری خوبی با ما داشته و تا‌کنون بیش از 100میلیارد از این مبلغ را پرداخت کرده است. امیدوارم در ادامه راه نیز باقی مبلغ به‌موقع و به اندازه پرداخت شود تا حداقل در این بُعد از فعالیت‌های مترو با مشکل خاصی مواجه نشویم».
ساخت سالانه 15کیلومتر متروی جدید بدون بودجه امکان‌پذیر نیست
مهندس هاشمی صحبت‌های خود را به ذکر این مورد که متروی تهران برای جامه عمل پوشانیدن به قول شهرداری مبنی‌بر ساخت سالانه 15کیلومتر خط جدید نیاز به دریافت بودجه مناسب و صد‌البته پیوسته دارد، پی‌می‌گیرد.
به گفته هاشمی، ممکن است عدم‌تامین اعتبار در سال‌جاری مشکلات عدیده‌ای را برای مترو ایجاد نکند و مجموعه مترو بتوانند وعده‌های خود را عملی سازند، اما یقیناً این موضوع در طولانی‌مدت در پروژه‌های عمرانی مربوط به سال‌های بعد تاثیر به‌سزایی خواهد داشت. مترو در عین حال که در حال انجام پروژه‌های مصوب سال‌جاری است، بخشی از عملیات حفاری و ساخت تونل و ایستگاه‌های مربوط به سال89 و 90 را نیز انجام می‌دهد تا توسعه سالانه 15کیلومتر و حتی بیشتر محقق شود. همان‌‌طور که گفته شد تا‌کنون اجازه نداده‌ایم کار روی زمین بماند، اما مطمئن باشید که اگر وضع به همین منوال پیش برود، به‌مشکل خواهیم خورد».
متروی تهران و آمادگی برای جهشی بیش از حد انتظار
اما حرف‌های پایانی مدیرعامل شرکت مترو: «مترو با برنامه‌های توسعه‌ای خود نقش فزاینده‌ای در کاهش آلودگی و ترافیک ابر‌شهر تهران داشته و صرفه‌جویی‌های بی‌سابقه‌ای را در بسیاری از موارد به‌خصوص مصرف سوخت و انرژی پدید آورده است.
اولین برنامه مترو برای رسیدن به طرحی جامع در فاز‌یک، شامل 2خط داخلی و یک‌خط برون‌شهری کرج با 50ایستگاه و طول 90کیلومتر و ظرفیت دوونیم‌‌میلیون سفر برای هموطنان انجام شده که این روند 680میلیارد تومان صرفه‌جویی در سال داشته است.
در برنامه سوم که توسعه خط خیابان ولیعصر(عج) و خط4 برای پوشش خیابان‌های آزادی، انقلاب‌اسلامی و پیروزی و برنامه سوم که شامل 8خط داخلی است، صرفه‌جویی اقتصادی بالایی در حدود 2هزار و 600میلیارد تومان در سال خواهیم داشت. بر اساس این آمار، مشخص می‌شود که این سیستم، هیچ‌گونه پارامتر منفی ندارد و اگر این خطوط به روی زمین هم منتقل شود، تنها آلودگی صوتی خواهد داشت».
همشهری مسافر