ولی هوش واقعاً به چه معنایی است؟ ما این سؤال را از دکتر «مهدی شاگردی ¨شاکری پرسیدیم. او رئیس یکی مؤسسه‌های تیزهوشان منطقه است و فرزندان کارکنان شهرداری و نیروی انتظامی را هم پوشش می‌دهد. اگر تصور می‌کنید فرزند تیزهوشی دارید، توضیحات شاگردی در این مصاحبه شما را راهنمایی خواهد کرد.
- تیزهوش بودن به چه معناست؟
ما معمولاً از واژه «سرآمد» استفاده می‌کنیم. بچه‌های تیزهوش باید با آزمون‌های متعددی نظیر تست و گفت‌و‌گوهای رودررو سنجیده شوند. در هر مرحله از رشد، معیارهای سنجش هوش تفاوت‌هایی با هم دارند. مثلاً در یک مرحله سنی نوع قلم به دست گرفتن و خلاقیت‌هایی که در نقاشی بروز می‌کند نشان‌دهنده هوش کودک است و در مرحله‌ای، نوع حرکات مثل تحرک بدنی یا سرعت کلام هوش را نشان می‌دهد.
یکی از معیارهای اصلی که مورد سنجش قرار می‌گیرد دایره لغات است. بچه‌هایی که در شنیدن و به کار بردن کلماتی که از محیط به گوش آنها می‌رسد موفق‌ترند هوش بالاتری دارند. البته این آزمون‌ها باید در هر منطقه به تناسب فرهنگ همان منطقه سنجیده شود. در منطقه 3 والدینی که با فرزندان خود ارتباط کلامی بیشتری برقرار می‌کنند و از موضوعات متنوعی حرف می‌زنند به تحریک ذهن بچه‌ها کمک می‌کنند.
- برای تقویت هوش کودکان چه کارهایی می‌توان انجام داد؟
به‌رغم تبلیغاتی که در این مورد انجام می‌شود، به سادگی نمی‌توان عوامل تقویت هوش را مشخص کرد و به کار گرفت، چون کودکان تفاوت‌های بسیار زیادی با هم دارند و می‌دانیم که هر تفاوتی تمایز محسوب نمی‌شود. ولی چند نکته را باید همیشه در نظر گرفت. اول اینکه بچه‌هایی که در محیطی آرام زندگی می‌کنند و خانواده یا دستگاه آموزشی آنها را تحت‌فشار کاذب نگذاشته معمولاً استعداد‌های خود را در مرحله‌ای از رشد بروز خواهند داد.
در زندگی شهری و مقایسه‌هایی که در مورد پیشرفت کودکان در میان خانواده‌ها وجود دارد این نوع استرس بروز می‌کند که باید از آن دوری کرد. مورد دوم اینکه باید کودکان را از راحت‌طلبی به جنب‌و‌جوش و تحرک بیشتر سوق داد، چون بعضی والدین به جای فشار آوردن کودک خود را کاملاً رها می‌کنند.
مورد سوم هم که در منطقه 3 باید حتماً به آن توجه شود، عامل خستگی است. به خاطر بهتر بودن مدارس نباید کودک را وادار کنیم که مسافتی طولانی را طی کند، چون رفت‌وآمد در شلوغی و آلودگی صوتی باعث خستگی او خواهد شد. علاوه بر این، ثابت شده که آلودگی هوا و موادی مانند سرب می‌توانند باعث عوارض ناخواسته‌ای در یادگیری کودک شوند. می‌دانیم که نقاطی از منطقه 3 مانند قلهک و سید‌خندان دچار آلودگی هوا هستند.
- چرا موضوع نمره برای اولیا و دانش‌آموزان اهمیت زیادی دارد؟
بد نیست به این نکته توجه کنید که در برخی از کشورها مانند کانادا ارزیابی برمبنای ریز نمره‌ها از بعضی سطوح تحصیلی حذف شده، یعنی جایگاه تحصیلی دانش‌آموزان براساس عوامل دیگری سنجیده می‌شود. در حالی که می‌بینیم در برخی مدارس ما هنوز هم دانش‌آموزان برای اختلاف یکی ـ دو نمره تحت‌فشارند.
در تعدادی از مدارس بخصوص دخترانه این فشارها می‌تواند به شخصیت بچه‌ها ضربه بزند و باعث تنش بشود که گاهی به صورت عوارض جسمی هم بروز می‌کند. این اضطراب‌‌ها در آینده آثار خود را به صورت کاهش اعتماد به نفس نشان می‌دهد. البته بعضی مراکز آموزشی معمولاً تعدادی از رتبه‌های برتر خود را در تبلیغات معرفی می‌کنند، در حالی که باید به دیگر بچه‌هایی که در این مراکز تحصیل می‌کنند هم توجه کرد.
- مشکل دیگری که در منطقه 3 کمابیش خود را نشان می‌دهد ساختار خانواده‌هاست که گاهی فقط یک فرزند دارند. این ویژگی چه تأثیری بر رشد هوشی مطلوب کودکان خواهد داشت؟
تک‌فرزندی می‌تواند عوارضی داشته باشد که بیشتر به برخورد والدین با فرزند خود مربوط می‌شود. برای اینکه کودکی بتواند ارتباط مفید کلامی و اجتماعی برقرار کند نیاز به شرکت در کارهای گروهی دارد که این روابط می‌تواند در جمع فامیل برقرار شود، وگرنه انزوای کودک اثری جز افسردگی نخواهد داشت.
وضعیت کلی کودکان منطقه 3 را از دیدگاه سنجش هوش چگونه می‌بینید؟ می‌توان گفت که 2 عامل شرایط رفاهی و سطح اطلاعات فرهنگی محیط مناسبی برای رشد کودکان فراهم آورده. در ارزیابی‌های خود می‌بینیم که این کودکان دایره لغات وسیع‌تری دارند
همشهری محله - 3