به گزارش همشهری آنلاین بدن دمای دست را عمدتاً با کنترل جریان خون از طریق شریان‌های رادیال و اولنار در ساعد تنظیم می کند. هرچه جریان خون بیشتر باشد، دست‌ها برافروخته‌تر و گرم‌تر می‌شوند.
معمولاً وقتی بدن یا دست به طور خاص در معرض سرما قرار می گیرد، دست ها سرد می شوند. در اغلب اوقات سردی دست‌ها موضوع نگران‌کننده‌ای نیست و فقط نتیجه گردش خون کمتر در اندام‌های شما هستند.
بنابراین کاهش جریان خون در دست‌ها هنگامی که دست‌ها در معرض دمای سرد قرار می‌گیرند، در اغلب موارد یک واکنش طبیعی شمرده می‌شود، اما گاهی اوقات می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری زمینه‌ای باشد.
سردی دست‌ها به دلایل خوش‌خیم معمولاً مدت کوتاهی دارد و زمانی که شرایط محرک آن مانند استرس یا قرار گرفتن در معرض دمای پایین برطرف می‌شود، به راحتی بازگشت‌پذیر است.
نشانه‌های مشکل جدی‌تر
اما اگر دست‌های شما برای مدت طولانی سرد باقی بمانند، می تواند نشانه‌ای از مشکل جدی‌تر باشد.
از جمله نشانه‌های هشداردهنده درباره وجود مشکلی جدیدتر اینها هستند:
- سرد شدن مکرر دست‌ها که به راحتی قابل‌بازگشت نیست
- سردی دستی که برای نخستین بار در بالاتر از ۳۰ سال رخ داده است
- سردی دست‌ها که با علائم دیگری مانند درد مفاصل، دانه‌های پوستی جدید، کاهش وزن، تعریق شبانه (بیماری خودایمنی و بافت همبند)، رنگ پریدگی، ضعف، تنگی نفس، سرگیجه، تپش قلب، تورم پا، افتادن (مثلا در موارد کم‌خونی) همراهی دارد و زخم و قانقاریا (مثلا در بیماری‌های عروقی) همراهی دارد.
بیماری رینود
علاوه بر کم‌کاری تیروئید، که کل سوخت‌وساز یا متابولیسم بدن را تحت تاثیر قرار می دهد و می تواند باعث احساس سرما از جمله سردی دست‌ها شود، بیماری رینود یکی دیگر از علل رایج سردی دست ها است.
این عارضه معمولاً در افراد بین 15 تا 30 سال رخ می‌دهد که در آن انگشتان دست، پاها، گوش‌ها، بینی یا حتی نوک سینه‌ها به دلیل باریک شدن رگ‌های خونی، هنگامی که فرد در معرض استرس یا آب و هوای سرد قرار می‌گیرند سرد می‌شوند و همچنین تغییر رنگ می‌دهند.
معمولا روندی که در بیماری رینود در دست‌ها مشاهد می‌شود، شامل سردی دست‌ها، سفید شدن و بعد تغییر رنگ مایل به آبی آنها و بی حسی و سوزن سوزن شدن آنها است که در عرض 15 دقیقه با گرم شدن بدن یا برطرف شدن عامل استرس‌زا پایان می‌گیرد و دست به حالت عادی باز می‌گردد.
بنابراین اگر همراه با احساس سرما، متوجه شدید که دست‌هایتان تغییر رنگ می‌دهند و دچار بی‌حسی، ضعف یا درد قابل‌توجهی می‌شوند، ممکن است یک بیماری عروقی زمینه‌ای یا مشکلات عصب‌شناختی (نورولوژیکی) یا بیماری رینود دخیل باشند.
همچنین اگر علائم عمومی مانند خستگی عمومی به سردی دست‌ها اضافه شوند، ممکن است نشانه مشکل دیگری باشد که باید بوسیله پزشک ارزیابی شود.
چه کار باید کرد؟
اگر سردی دست‌ها برایتان مشکل ساز است، محدود کردن مدت زمانی که در محیط‌های سرد می گذرانید، می‌توانند و همچنین پوشیدن دستکش می‌تواند کمک‌کننده باشد و پوشیدن چند لایه لباس در هوای سرد هم به شما کمک می‌کند که دمای مرکزی بدنتان را بالا نگهدارید.
علت را شناسایی کنید
اگر مشکوک هستید که دمای پایین محیط تنها علت سردی دست‌های شما نیست، به خصوص اگر سردی دست‌های شما تازه شروع شده باشد یا در تمام طول سا لرخ دهد، بهتر است با پزشک مراجعه کنید تا معلوم شود آیا علت زمینه‌ای که نیاز به درمان داشته باشدِ، وجود دارد یا نه.
به عنوان مثال، برای کسانی که بیماری رینود در آنها تشخیص داده شده است، توصیه می‌شود که دست‌ها یا پاهای سرد خود را در آب گرم غوطه‌ور کنند و با پوشیدن لباس گرم، مانند پوشیدن دستکش مناسب، روسری و کلاه، جوراب و کفش‌های گشاد، از قرار گرفتن در معرض سرما اجتناب کنند. همچنین انجام فعالیت‌های کاهش‌دهنده استرس همراه با ورزش منظم (هم تمرین‌های هوازی و هم تمرین‌های قدرتی)، کنار گذاشتن دخانیات و الکل - که هر دو بر جریان خون تأثیر می‌گذارند - و حداقل هفت ساعت خواب شبانه توصیه می‌شود.
حرارت را با سرعت کم افزایش دهید
توجه داشته باشید که برای گرم کردن دست‌های سردتان آنها در آب داغ غوطه‌ور نکنید. دست‌های سرد باید به آرامی گرم شوند.
این کار را با استفاده از دستکش، استفاده از گرمکن‌های دست و یا قرار دادن دست‌ها زیر آب ولرم انجام می‌شود.
اگر دست‌های یخ زده خیلی سریع گرم شوند، ممکن است دچار ناراحتی و درد شوید که حتی می‌تواند خطرناک باشد. این وضعیت در موارد شدید، می‌تواند منجر به اثر بازگشتی ( afterdrop) شود، یعنی هنگامی که خون سرد به سمت بخش مرکزی بدن رانده می‌شود، این وضعیت می‌تواند منجر به ایجاد شوک گردش خونی، آریتمی قلبی و آسیب بافتی می‌شود.
اگر پزشکتان توصیه کرد، دارو مصرف کنید
در برخی موارد، پزشک شما ممکن است داروهای خاصی از جمله مسدودکننده‌های کانال کلسیم مانند نایفدیپین، داروهای گشادکننده عروق مانند سیلدنافیل و داروهای مهارت‌کننده‌های ACE (آنزیم مبدل آنژیوتانسین) یا مسدود کننده‌های آنژیوتانسین II تجویز کند. همه این داروها که جریان خون را بهبود می‌بخشند که می‌توانند به رفع سردی دست‌ها کمک کنند.