موضوع سموم نگهدارنده برای سبزیجات، میوه و به‌طور کلی موادغذایی این روزها فکری است که از ذهن شهروندان بیرون نمی‌رود. هر چند این سموم نگه دارنده از نظر علمی لازم است، اما ظاهرا چون کنترلی بر میزان مصرف آن‌ها وجود نداشته این سموم حالا شده‌اند خطری بزرگ برای تغذیه شهروندان. این موضوع حتما سوالات زیادی را برای شهروندان به‌وجود می‌آورد مبنی بر این‌که مشکل کجاست و چه‌طور باید غذایی سالم تهیه کرد؟ دکتر جعفری ، معاون بهداشت و تضمین کیفیت سازمان میوهوترهبار شهرداری تهران به این سوالات پاسخ می‌دهد.
همان‌طور که از قدیم و ندیم گفته‌اند: «عقل سالم در بدن سالم است». یک دیدگاه دیگر هم وجود دارد که می‌گوید: «غذای سالم یعنی شهروند سالم ودرنهایت شهر سالم». این همان تفکری است که در شهرداری تهران وجود دارد و به گفته مدیران سازمان میادین میوهوترهبار شهرداری تهران،شهردار هم همواره به آن تاکید کرده است.
دکتر جعفری وقتی می‌خواهد از غذای سالم و چگونگی نظارت بر آن حرف بزند، ابتدا به این مساله اشاره می‌کند و می‌گوید: «وقتی می‌خواهیم شهری سالم داشته باشیم باید شهروندانی سالم و تندرست داشته باشیم. این دقیقا همان مثال قدیمی است که می‌گوید عقل سالم در بدن سالم».
این روزها حتما به خاطر ورود برنج‌هایی معروف به برنج هندی در بازار، خیلی‌ها تمام سخن‌شان شده موضوع سلامت غذایی که روزانه استفاده می‌کنند. اصلا همین موضوع سموم نگهدارنده‌ای که به یک‌سری از سبزیجات و موادغذایی زده می‌شود، خودش شده سوژه اول برای صحبت مردم یا بهتر بگوییم، نگرانی‌شان. معاون بهداشت و تضمین کیفیت سازمان میادین میوهوترهبار شهرداری تهران هم وقتی پای صحبت با همشهری زندگی نشست همین موضوع را دغدغه اصلی این سازمان قلمداد کرد و گفت:
«تا کجا می‌توان کنترل کرد؟ اصلا معنی کنترل موادغذایی یا بهتر بگوییم همان بحث غذای سالم چه‌طور معنی پیدا می‌کند وقتی یک قانون مصوب اجرایی در کشور متولی برای اجرا ندارد». این شد مقدمه‌ای برای شروع گفت‌وگویی درخصوص غذای سالم با دکتر حسین جعفری.
- وقتی خواستیم از ویژگی‌های غذای سالم صحبت کنیم شما حرف از قانونی قدیمی زدید که تا به حال اجرایی نشده، منظورتان مشخصا چه بود؟
ببینید، مبحث باقی‌ماندن سموم در فرآورده‌های کشاورزی موضوعی است که از سال1332 به صورت قانون درآمد، اما تا این لحظه سال‌هاست که وزارت‌های بازرگانی، جهاد، کشاورزی و بهداشت هیچ‌کدام متولی اجرایش نشده‌اند.
- دلیل اجرایی‌نشدنش چیست؟
هر چند این قانون ریشه‌ای قدیمی دارد، اما اجرای آن زیرساخت‌هایی می‌خواهد که هیچ کدام طی این سال‌ها فراهم نشده است.
- چه زیرساخت‌هایی؟
یکی از لازمه‌هایش وجود آزمایشگاهی مجهز است که طبیعتا با دستگاه‌ها و مواددارویی مورد نیاز به بودجه‌ای میلیاردی برای راه‌اندازی آن احتیاج است. اگر چنین امکاناتی را داشته‌باشیم. آن‌وقت می‌توان انتظار داشت که موادپروتئینی، سبزیجات و کلا غذای سالم و البته مطمئن در اختیار مردم قرار می‌گیرد.
- یعنی فعلا هیچ متولی برای انجام این کار وجود ندارد؟
اصلا این کار هیچ‌وقت اجرایی نشد چون هیچ متولی نداشت.
- یعنی شما-سازمان میادین- هم از غذایی که به‌دست شهروندان می‌رسد اطمینان کامل ندارید؟
قبل از پاسخ دادن به این سوال باید موضوع را از زاویه دیگری بررسی کنیم و در ابتدا ببینیم سازمان میادین کجای چرخه تهیه و تولید موادغذایی قرار دارد. باید ببینیم سازمان میادین در فاصله‌ای که بین مزرعه تا سفره وجود دارد، کجای کار است.
- خب سازمان میادین کجای این چرخه قرار دارد؟
ما می‌گوییم بخشی از این چرخه هستیم که البته بر تولید نظارتی نداریم و اصلی‌ترین مساله نیز همان‌جا یعنی در بخش تولید اتفاق می‌افتد. به‌طور مثال باری از شمال می‌آید که قرار است در میادین اصلی ما توزیع شود. ما در این قسمت با توجه به وظیفه‌ای که داریم و البته مصوباتی که شورای شهر برایمان مقرر کرده، سازوکاری داریم و نوعی پایش را به‌وجود می‌آوریم.
- این وظیفه را کمی شفاف‌تر توضیح می‌دهید؟
وقتی موادغذایی توسط خود ما و در میادین ما توزیع می‌شود، ما نیز در این سازوکار با وجود افرادی متخصص وظیفه پایش و اندازه‌گیری سموم نگهدارنده و مسایلی از این دست را در نظر قرار می‌دهیم. درواقع یکی دیگر از وظایف ما این است که به متولیان امر برای کنترل سموم کمک کنیم که البته در این بخش باز هم برمی‌گردیم به همان بحث اولیه خودمان که گفتم احتیاج به هزینه‌ای کلان دارد و باید یک متولی هم داشته باشد.
- آیا می‌توان برای میزان سالم بودن موادغذایی که در اختیار شهروندان قرار می‌گیرد، ارزیابی دقیقی از نظر درصدی داشت؟
همان‌طور که می‌توانم به صراحت بگویم 80درصد سالم است، همان‌طور هم می‌توانم بگویم 80درصد سالم نیست.
- این حرف یعنی چه؟
باز هم می‌گویم ما در چرخه تولید نیستیم. نه تنها من بلکه هیچکس دیگری هم نمی‌تواند به صراحت در این‌باره صحبت کند. اصلی‌ترین آزمایشات برای نوع سموم و میزان افزودنی‌ها در مرحله تولید انجام می‌شود که متاسفانه مدت‌هاست در این بخش هیچ نظارتی وجود ندارد. این موادغذایی و سبزیجات از نقاط مختلف کشور به پایتخت می‌رسند و ما نمی‌دانیم در آن‌جا چه بر سر آن‌ها گذشته و چه اتفاقی افتاده است.
- این موضوع فقط در مورد سبزیجات مصداق دارد یا این‌که مربوط به دام هم می‌شود؟
آن چه گفتم در مورد دام هم صدق می‌کند. این زنجیره تولید و مصرف دست‌دردست هم هستند و نمی‌توان آن‌ها را از یکدیگر جدا دانست.
- فکر می‌کنم در این‌جا معنی غذای سالم کمی کمرنگ شد و دیگر نمی‌توان از آن تعبیر مناسبی داشت.
جالب‌است، این حرف شما من را یاد جمله‌ای از پروفسور متین که البته در این خصوص صاحب‌نظر است، انداخت. این کارشناس برای این‌که بگوید سم هم لازم است و هم زیان‌بار، می‌گفت اگر دارو و سموم غذایی قاره آسیا را فقط برای یک روز از آن بگیریم و استفاده نکنیم به اندازه 8میلیارد نفر غذا کم می‌آوریم که این فاجعه است.بنابراین ناچاریم از سموم استفاده کنیم، اما این‌که چه‌قدر و چه‌طور استفاده کنیم مساله اصلی بحث ماست.
- این میزان‌ها نیز قطعا فرمولی دارند، این‌طور نیست؟
دقیقا همین‌طور است که گفتید، اما این میزان‌ها برای هر کشوری متفاوت است.
- جریان اخطار شورای شهر نیز به نوعی به این موضوع مربوط می‌شد؟
اعضای شورای شهر اخطار نداده بلکه احساس وظیفه مسئولانه و متعهدانه‌ای کرد و لازم دانستند یک‌بار دیگر بر قانونی که وجود دارد، اما اجرایی نشده، تاکید کند.
- و اگر باز هم اجرایی نشد؟
حداقل در پایتخت این موضوع را بررسی و کنترل می‌کنیم.
- سازمان میادین در این راستا چه تمهیداتی می‌اندیشد؟
با کمک ارگان‌هایی که بسیج شده‌اند موضوع را بررسی می‌کنیم و حداقل به قوه قضاییه اطلاع می‌دهیم تا حکم مرجع قضایی برای برخورد با تخلفات را داشته باشیم. در سازمان میادین به سمتی می‌رویم که محصولات عرضه شده خودمان را حداقل تضمین کنیم یعنی مطمئن می‌شویم در حد مجاز ازمواد نگهدارنده در آن‌ها استفاده شده و مشکلی برای شهروندان به‌وجود نمی‌آورد. به این ترتیب در سازمان میادین موضوع استاندارد و کیفیت بالا برایمان در اولویت قرار دارد.
- آیا به صراحت می‌توان گفت در تهران غذای سالم در اختیار شهروندان قرار می‌گیرد؟
به جرات می‌گویم امنیت غذایی در تهران از مهم‌ترین برنامه‌های شهرداری برای توسعه پایدار شهری است و در پروسه‌ای زمان‌بندی شده به تمام اهداف و معیارهایی که در سازمان میادین میوهوترهبار در نظر دارد، خواهیم رسید.
- آقای دکتر، پروسه زمان‌بندی شده چه موقعی تکمیل خواهد شد؟
ما حتی یک ساعت هم برای بالا بردن این کیفیت زمان را از دست نمی‌دهیم و هیچ‌وقت برای رسیدن به ایده‌آل راضی نمی‌شویم، اما به جرات می‌توانم بگویم در 3ماه گذشته جهش قابل‌توجهی داشته‌ایم. مردم عزیز تهران مطمئن باشندکیفیت را کنترل می‌کنیم و غذای سالم در اختیار شهروندان قرار می‌دهیم تا به همان هدف والای مدیریت شهری یعنی غذای سالم، شهروند سالم و شهر سالم برسیم.
همشهری زندگی