بی‌تعارف، هیچ‌کس فکر نمی‌کرد مدیران شهری بتوانند از پس اصناف مزاحمی برآیند که سابقه حضورشان در منطقه دست‌کمی از قدمت آن ندارد. اما در 3 سال گذشته با اخراج 4 صنف مزاحم،شهرداری منطقه به استقرار نظام زیست‌محیطی دست یافت.
از همه اینها مهم‌تر اینکه ساماندهی اصناف دیگر را نیز در دستور کارش قرار داد تا کسبه هم حواسشان باشد که پیاده رو به نام آنها سند نخورده و باید «انضباط رفتاری» داشته باشند. بزودی مشکلات 7 صنف مزاحم در منطقه بر طرف خواهد شد. «مهرداد عرب» قائم‌مقام شهرداری منطقه از این طرح به عنوان «پالایش اصناف مزاحم» یاد می‌کند و به پرسش‌های ما در این باره پاسخ داده است:
- آقای مهندس، ساماندهی و اخراج برخی اصناف از مهم‌ترین اخباری بود که هفته گذشته به گوش شهروندان رسید. خیلی‌ها می‌خواهند بدانند اصلاً چه ملاک‌هایی برای اصناف مزاحم تعریف شده و مدیران شهری تاکنون در این حوزه چه کار کرده‌اند؟
پیش از هر چیز لازم است توضیحی در رابطه با عبارت «اخراج اصناف» بدهم. به طور کلی قرار نیست مدیریت شهری اصنافی را که سال‌هاست محور فعالیت شان خیابان‌های قدیمی منطقه‌اند را از اینجا منتقل و به تعبیر شما «اخراج» کند. این مورد تنها شامل حال کسبه‌هایی می‌شود که برای ساماندهی هیچ تلاشی نمی‌کنند.
یعنی با مأموران ساماندهی در نواحی همکاری ندارند. البته این اتفاق برای آنها هم بعد از چندین بار تذکر کتبی و شفاهی و طی مراحل قانونی می‌افتد. فکر می‌کنم استفاده از عبارت «پالایش» در این مورد مقصود مدیران شهری از این عملکرد را بهتر انتقال می‌دهد.کارنامه ما در این زمینه باید توسط شهروندان صادر شود.آنها بهتر از هر کسی می‌توانند داوری کنند که واقعاً ساماندهی اصناف منطقه در چند سال اخیر چقدر سرعت داشته و تا چه اندازه مهم بوده است.
- پس قانون چنین اختیاری را به شهرداری داده که در صورت ساماندهی اصناف مزاحم آنها را منتقل یا حتی تعطیل کند؟
بله. براساس بند 20 ماده 55 قانون شهرداری موظف است با اصنافی که در محیط باعث آلودگی‌های هوا، صوتی، بصری و سد معبر و... می‌شوند و نارضایتی شهروندان را به دنبال دارند برخورد کند. اگر هم فعالیت واحد صنفی یا تجاری برای شهروندان و کسبه دیگر تهدید به حساب بیاید، با طی مراحلی نسبت به انتقال آن به مکانی دیگر اقدام کند.
- تاکنون در زمینه انتقال برخی اصناف مانند آهن‌فروشان، چوب‌فروشان، پرنده‌فروشان و فروشندگان مواد شیمیایی اقدام‌های مؤثری انجام شده. هنوز هم اصنافی وجود دارند که طبق قانون در دسته مزاحم‌ها تقسیم‌بندی می‌شوند و قصد انتقالشان وجود داشته باشد؟
خیلی از اصناف هستند که قانون را رعایت نمی‌کنند. به عنوان مثال در بازارهای چهل‌تن، میرزا اسماعیل، حضرتی، سلیمان‌خان و آهنگران حدود 130 واحد فروش خشکبار وجود دارد.کار اصلی کسبه این مغازه تفت دادن آجیل است نه فروش آن که این کار باعث ایجاد آلودگی هوا می‌شود.
بارها از طریق مأموران ساماندهی مستقر در نواحی به این افراد که از کسبه‌های قدیمی بازار هستند تذکر داده‌ایم که این کار برخلاف قانون است و در مکانی دیگر باید انجام شود. ولی باز هم شاهد این رفتار هستیم. یکی از مهم‌ترین ملاک‌هایی که موجب تسریع روند انتقال یک صنف می‌شود پرمخاطره‌بودن فعالیت آن است.
به عنوان مثال مدیران شهری در کوتاه‌ترین زمان ممکن نسبت به انتقال فروشندگان مواد شیمیایی از خیابان ناصرخسرو اقدام کردند، چون فعالیت این صنف و کالاهایی که در واحدهای تجاری آن به فروش می‌رسید برای سلامت شهروندان و محیط‌زیست بسیار خطرناک بود. در این مورد خاص فرصتی برای صبر و تأمل وجود نداشت.
البته الان صنفی وجود ندارد که فعالیتش تا این اندازه پرخطر باشد، اما این را نمی‌توانیم نادیده بگیریم که در دل بازار هنوز هستند واحدهای تجاری که نسبت به فروش برخی مواد خطرناک قابل اشتعال مانند تینر و... اقدام می‌کنند.قرار است با آموزش‌های چهره به چهره و توجیه کسبه نسبت به تخلیه انبارهایی که در بازار مواد قابل اشتعال در آنها نگهداری می‌شود، اقدام کنیم.
- بیش از 4 هزار صنف تجاری در این محدوده فعالیت می‌کنند که قدمت حضور برخی از آنها به بیش از یک قرن می‌رسد.پالایش آنها باید یکی از دشوارترین برنامه‌های شهرداری و اداره ساماندهی باشد. حتماً شما برنامه و توصیه‌هایی دارید که این اتفاق سریع تر و با هزینه کمتری بیفتد؟
مدیریت شهری، کسبه و بازار را از دارایی‌ها و ویژگی‌های مطلوب منطقه می‌دانند. حضور آنها در این محدوده قدمت زیادی دارد. این عزیزان باید بدانند که پالیش اصناف به نفع شهروندان و آنهاست و رعایت این قوانین باعث می‌شود این روند بدون دغدغه طی شود. در برخی از موارد اگر احتمال انتقال واحدی وجود داشته باشد،برای آن برنامه‌ریزی انجام می‌شود.
موضوع پالایش اصناف مزاحم یکی از برنامه‌های توسعه پایدار و 5ساله منطقه است و شهرداری بر اجرای دقیق آن اصرار دارد. به همین دلیل برای هر اقدامی از ماه‌ها قبل جلسه‌های متعددی با دستگاه‌های مربوطه و اعضای جامعه اسلامی بازار و شورایاری‌های محله‌های مختلف برگزار شده.
براساس همین برنامه‌ریزی‌ها بود که انتقال صنف آهن‌فروشان به بزرگراه آزادگان و صنف چوب‌فروشان به خاوران با موفقیت انجام شد. الان هم قصد داریم تسهیلات لازم برای استقرار صنف پرنده‌فروشان در بزرگراه خلیج فارس را نیز ایجاد کنیم. هر چه همکاری کسبه در این پالایش اصناف با شهرداری بیشتر باشد، زودتر به نتیجه‌های مطلوب مورد نظر می‌رسیم.
- خب فرض را بر این بگذاریم که شهرداری ساماندهی همه این اصناف ر ا به طور کامل انجام داد. در مورد اصنافی که منتقل می‌شوند چه کار خواهید کرد؟می‌خواهیم بدانیم جایگزین این اصناف چگونه انتخاب می‌شوند که دوباره درد سرساز نباشند؟
این موضوع هم یکی از آن موارد مهم دیده شده در برنامه‌ریزی‌های اجرای این طرح است. برای جایگزینی صنف‌هایی که باید به اجبار از منطقه خارج می‌شدند، جلسه‌های متعددی برگزار شده است. نیازسنجی از شهروندان و شورایاری‌ها که پل ارتباطی بین شهروندان و مدیران شهری هستند، توجه به پیام‌های 137 و مسئله انطباق مشاغل با بافت تاریخی از ملاک‌هایی بود که در این جلسه‌ها به آن توجه شد.
مدیران شهری به این نتیجه رسیدند که بازارهای فروش صنایع دستی را در نواحی رونق دهند.نمونه‌اش هم مجموعه پارکینگ پروانه در خیابان جمهوری اسلامی بعد از چهارراه استانبول است.الان روزهای جمعه بسیاری از شهروندان از این مرکز دیدن می‌کنند و اینجا تبدیل به یکی از مراکز دیدنی و سیاحتی شده است.
برای زیرگذر میدان امام خمینی ¨ره© و راسته‌های تاریخی محله امامزاده یحیی و سرای خانات در خیابان صاحب‌جمع هم برنامه‌هایی از این قبیل داریم.تا چند وقت دیگر در این مراکز بازارچه‌ای برای فروش صنایع دستی احداث خواهد شد. مسئله نیازسنجی از شهروندان هم اهمیت زیادی برای مدیران شهری دارد.
به عنوان مثال با مشاوره شورایاران و مطابق با نیازهای شهروندان بود که واحدهای تجاری اطراف پل چوبی پس از انتقال صنف چوب‌فروشان از منطقه تبدیل به مغازه‌هایی شدند که در آنها لوازم تزیینات ساختمان و دکوراسیون داخلی منازل به فروش می‌رسد.
به هر حال یکی از مهم‌ترین نکات مهم برای انتخاب اصناف جایگزین، سنخیت و ارتباط آنها با بافت قدیمی و هویت اینجا به عنوان محدوده اصلی تهران قدیم است. در بحث جایگزینی باید پیش از هر اقدامی از مشاوران شهرسازی و برنامه‌ریزی شهری نیز کمک خواست.
- اصناف زیادی هستند که به نظر می‌رسد نیاز به پالایش دارند. شهرداری منطقه در این مسیر تنهاست یا همراهانی از دستگاه‌های مربوطه با آن همگام هستند؟
ساماندهی و پالایش اصناف برنامه‌ای مهم و پیچیده است که نیاز به برنامه‌ریزی، جدیت در کار، برگزاری جلسه‌های متعدد و در نهایت کنترل و نگهداری از وضعیت برقرار شده دارد. خوشبختانه این تمهیدات با کمک اتحادیه اصناف مختلف، شرکت ساماندهی، نیروی انتظامی و آتش‌نشانی به مرحله اجرا می‌رسند و مدیران شهری در این زمینه تنها نیستند.
- خیلی از شهروندان هستند که بارها از طریق سامانه فوریت‌های 137 و شورایاران نارضایتی خود را مبنی بر مزاحمت برخی کسبه و واحدهای تجاری در محله‌ها اعلام کرده‌اند. در مسئله ساماندهی و یا انتقال این پیام‌ها چقدر موثر بوده‌اند؟
ببینید، همه اصناف مزاحم برای شهرداری شناخته شده هستند.این موضوع مطالعه شده و ما بر اساس نتایج این بررسی‌ها اقدام می‌کنیم.اما پیام‌های شهروندان در این زمینه باعث اولویت دهی به آنها شده و می‌شود.مثل همه حوزه‌ها،در این بخش هم به‌طور صددرصد به خواسته‌های شهروندان رسیدگی می‌شود. یکی از دلائلی که کار انتقال اصناف مزاحم براحتی دنبال شد،این بود که فعالیت پرنده‌فروشی‌ها، آهن‌فروشان، چوب‌فروشان و فروشندگان مواد شیمیایی نارضایتی شهروندان محله‌های دروازه‌شمیران، تختی، مولوی و ناصرخسرو را به دنبال داشت.
چون انتقال این اصناف به اماکنی دیگر از خواسته‌های دیرینه اهالی این محله‌ها بود، شهرداری هم با جدیت بیشتری نسبت به آن اقدام کرد.گاهی هم ممکن است صحبت از یک صنف نباشد و کسی فقط از یک واحد صنفی که ایجاد مزاحمت می‌کند، شکایت داشته باشد.اگر شهروندانی حتی از یک واحد هم ناراضی باشند، مسئولان اداره بازرسی موظف هستند از آن مکان بازدید کرده و گزارش ارائه دهند.
اگر ادامه فعالیت آن واحد غیرقانونی یا همراه با مزاحمت او باشد به سرعت نسبت به انتقال آن اقدام می‌شود. از شهروندان هم می‌خواهیم با مشاهده تغییر کاربری منازل مسکونی به کارگاه یا انبارهای تجاری که الان در برخی محله‌های اطراف بازار شایع است با سامانه 137 تماس بگیرند تا با این موارد غیرقانونی برخورد شود.
- شهروندان می‌خواهند چشم‌اندازی از آنچه پس از پالایش اصناف رخ می‌دهند داشته باشد. اگر همه این اصنافی که در منطقه فعالیت می‌کنند تابع قانون باشند بازار و راسته‌های تجاری دستخوش چه تحولاتی می‌شوند؟
در این صورت دیگر از پیامدهای منفی این اصناف که شامل سد معبر، ایجاد ترافیک، آلودگی هوا و آلودگی صوتی و... می‌شود، خبری نخواهدبود. یکی از اهدافی که شهرداری در اجرای این طرح‌ها دنبال می‌کند، انضباط رفتاری کسبه و رعایت قانون از سوی اتحادیه‌های اصناف است. همکاری کامل کسبه باعث سرعت در این روند می‌شود و نفع همه را به دنبال خواهدداشت. در این راه شهروندان باید چشم و گوش مدیران شهری در دل محله‌ها و بازار باشند و از انضباطی که بعد از پالایش به‌وجود خواهد آمد نگهداری کنند.
همشهری محله - 12