چون دکتر عباس صداقت، رئیس اداره ایدز وزارت بهداشت با اعلام این خبر و تایید کاهش نحوه انتقال ایدز از طریق اعتیاد تزریقی گفت: با وجود این ما همچنان انتظار داریم مسئولان چون دوره‌های گذشته شرایط توزیع سرنگ به معتادان را فراهم کنند.
سال گذشته کریستین سالازار، نماینده یونیسف در ایران در مراسم روز جهانی اهدا‌‌کنندگان خون گفته بود: بیماری ایدز فعلا فقط به‌صورت متمرکز در گروه معتادان تزریقی و گروه‌های خاص در ایران وجود دارد و به‌نظر می‌رسد این هشدار، روزبه‌روز بیشتر رنگ واقعیت می‌گیرد.
در این میان کارشناسان نیز با اعلام اینکه 75 درصد جمعیت معتادان کشور را افراد 20 تا 35 سال تشکیل می‌دهند و میانگین سنی معتادان در کشور 32 سال است، اعلام کردند: 50درصد معتادان هم‌اکنون از سرنگ مشترک استفاده می‌کنند.
البته نظر کارشناسان بر این است که تاکنون همه برنامه‌ریزی‌ها برای کنترل استفاده از سرنگ مشترک به‌عنوان مهم‌ترین راه گسترش ایدز در این افراد بود، اما آمار 45 درصدی روابط جنسی خارج از خانواده در این افراد، تفاوت چندانی با آمار 50 درصدی استفاده از سرنگ مشترک ندارد.
علاوه بر این به گفته کارشناسان هم‌اکنون موج اول انتقال ایدز از طریق فراورده‌های خونی آلوده در ایران سپری شده، ولی به‌دنبال موج دوم انتقال این بیماری از طریق اعتیاد تزریقی، به‌زودی با موج سوم این بیماری از طریق ارتباط جنسی مواجه می‌شویم. انتقال ایدز به همسران معتادان تزریقی و نزدیکان آنها با در نظر گرفتن احتمال رفتارهای پرخطر در بین نسل جوان، می‌تواند آثار و علائم موج سوم ایدز را نمایان‌تر کند.
دیر جنبیدیم!
تا کنون یک میلیون و 200 هزار نفر معتاد در کشور شناسایی شده‌اند که 200 هزار نفر از آنان معتادان تزریقی هستند که بنابر آمار سال 86 معتادان تریاک 33درصد، هروئین فشرده و تزریقی مشترک هر کدام 25 درصد، هروئین و تزریقی هر کدام 18 درصد بوده است.
بنا بر آمار 3 ماه گذشته، افراد مبتلا به ویروس ایدز در مردان 18 هزارو 413 نفر، در زنان یک‌هزار و361 نفر است که مردان یک هزار و 794 نفر و زنان 181 نفر ایدز دارند.
3 هزار و 190 نفر مرد و 125 نفر زن تاکنون فوت کرده‌اند.
با وجود این آمار با اینکه هنوز بسیاری از مسئولان معتقدند ایران در پیشگیری از بیماری ایدز در منطقه حرف اول را می‌زند، ولی به گفته بسیاری از کارشناسان روند رو به رشد این بیماری حاکی از آن است که این اقدامات هنوز جامع و کامل نیستند.
دکتر عمادی، متخصص بیماری‌های عفونی و عضو هیات علمی دانشگاه تهران در گفت‌وگو با همشهری ضمن تاکید بر اینکه الان شایع‌ترین علت انتقال ویروس ایدز در کشور ما اعتیاد تزریقی است، ولی تا پایان دهه 80 مهم‌ترین راه انتقال این ویروس از طریق تماس‌های جنسی آلوده بیماران معتادبود، گفت: این بیماران ایدز را بیشتر به همسران‌شان منتقل می‌کنند و گاهی تا چندین سال به‌صورت ناقل بیماری در این افراد مخفی می‌ماند، این در حالی است که ما نمی‌توانیم هیچ‌گونه کنترلی روی این روابط داشته باشیم.
وی گفت که اگر ما بخواهیم از طریق رسانه‌ها خطرات انتقال ایدز از راه تماس جنسی را به مردم گوشزد کنیم، مطمئنا بازتاب نامناسبی در کشور ما خواهد داشت؛ چون مطرح کردن مسائل جنسی در رسانه‌ها در کشور ما هنوز جا نیفتاده است.
دکتر عمادی در پاسخ به این سؤال که چرا تا به حال به غیراز در اختیار دادن سرنگ یکبار مصرف اقدام دیگری برای جلوگیری از اپیدمی ایدز از طریق معتادان صورت نگرفته توضیح داد: دلیل این مسئله نیز این است که در اختیار قرار دادن سرنگ یکبار مصرف کار سختی نیست ولی وارد شدن در زمینه‌های دیگر روابط این افراد در کشور ما تقریبا غیر‌ممکن است.
یعنی نتوانسته‌ایم و نمی‌توانیم کنترلی روی روابط جنسی این افراد داشته باشیم. به همین دلیل است که تقریبا در تمامی موارد بیماری این افراد پنهان می‌ماند و ایدز سیر رو به رشد خود را به‌طور واضح به ما نشان نمی‌دهد.
این بیماران خطرناک
در حالی‌که آمارهای رسمی حکایت از آن دارد که استفاده از سرنگ‌های مشترک توسط معتادان تزریقی که تا دو سه سال قبل حدود 65 درصد موارد ابتلا به بیماری ایدز در کشور را به‌خود اختصاص داده بودند، اکنون به کمتر از 61 درصد کاهش یافته، وزارت بهداشت به‌طور رسمی اعلام کرده که روند شیوع بیماری به سمت رفتارهای جنسی در حال تغییر است.
این در حالی است که رئیس مرکز تحقیقات ایدز نیز به همشهری گفت: انتقال ایدز به شرکای جنسی و همسران معتادان تزریقی در جامعه نمود پیدا کرده است و به‌شدت باید از نگهداری این معتادان در یکجا جلوگیری شود.
دکتر مینو محرز افزود: مهم‌ترین محل انتقال ویروس ایدز در کشور همچنان محل‌های تجمع معتادان تزریقی به‌خصوص زندان‌هاست. اما این الگو به سرعت در حال تغییر است و انتقال ویروس این بیماری از طریق رابطه جنسی نمود پیدا کرده است.
وی ادامه داد: انتقال ایدز از طریق اعتیاد تزریقی تا حدی در کشور کنترل شده است، انتقال از مادر به جنین نیز هنوز در جامعه ما نمود پیدا نکرده است، انتقال از طریق فراورده‌های خونی نیز تقریبا به صفر رسیده است اما انتقال از طریق روابط جنسی به سرعت در حال افزایش است.
با اینکه تاکید تمامی کارشناسان روی این مسئله است که آموزش تنها راه مقابله واقعی با بیماری ایدز است و به همین دلیل، کشورهای جهان سوم به‌ویژه برخی کشورهای آفریقایی و آسیایی این روزها بیشترین آسیب را از این بیماری می‌بینند، به گفته رئیس مرکز تحقیقات ایدز ایران، آموزش و آگاهی دادن به مردم تنها امری است که تاکنون در ایران به آن کمترین اهمیت را داده‌ایم.
دکتر محرز با اشاره به اینکه آموزش‌های مشاوره چهره به چهره برای کنترل این موضوع بسیار مؤثر است اما با توجه به گستردگی موضوع به هیچ وجه کافی نیست و حتما باید رسانه‌ها به‌صورت گسترده و شفاف در این مورد اطلاع‌رسانی کنند، افزود: متأسفانه خود‌سانسوری‌های اخلاقی در بین رسانه‌ها در این مورد اجازه این کار را نمی‌دهد و کمتر به صراحت در مورد استفاده از کاندوم در روابط جنسی صحبت می‌شود.
وی با انتقاد از عملکرد صدا و سیما در زمینه اطلاع‌رسانی گفت: با وجود برد وسیع صدا و سیما در زمینه اطلاع‌رسانی به مردم، هنوز در این رسانه درخصوص بیماری ایدز اطلاع‌رسانی خوبی نشده است؛ یعنی چون بیشتر راه انتقال ایدز در دنیا تماس جنسی است، بنابراین در این زمینه در صدا و سیما به راحتی صحبت نمی‌شود.
به گفته محرز، در حال حاضر20 درصد مبتلایان به ایدز از طریق روابط جنسی به این بیماری مبتلا شده‌اند که نسبت به 5 سال قبل چند برابر شده، اما ما همچنان اصرار داریم که دایره افراد در معرض ایدز را به مشتی معتاد و بی‌بندوبار محدود کنیم.