اینکه تلویزیون بهلحاظ کمیت و کیفیت چه برنامههایی را درباره ارتباطات و رسانه و مسائل مرتبط با آن تولید و پخش میکند و حالا که تلویزیون ما چندین شبکه دارد و مخاطبانی که نسبتاً به لحاظ علاقه و دانش و درک، متفاوت هستند چگونه به این موضوع میپردازد و دین خود را ادا میکند؟
مروری بر برنامههای شبکههای تلویزیون نشان میدهد که رسانه و ارتباطات جایگاهی در رسانه ملی ندارد و کمتر برنامهای در این زمینه تولید و پخش میشود و معدود برنامههایی هم که میبینیم مقطعی است.
اهمیت ارتباطات و رسانه در زندگی گذشته و امروز افراد جامعه که بسیار روشن است و به نظر میرسد نقش تأثیرگذار و محوری رسانهها و ارتباطات در جامعه امروز ضرورت پرداختن به آنها را به طور جدی یادآور میشود. علاوه بر ضرورت و اهمیت آن، از سوی دیگر تلویزیون میتواند با تولید برنامههایی، نقش آموزشی داشته باشد و مهارتهای ارتباطی و سواد رسانهای مخاطبان و افراد را در سطوح مختلف بالا ببرد.
البته بهنظر میرسد گویا سیمای ملی ما هنوز چشم خود را بر ضرورت و اهمیت پرداختن به موضوع ارتباطات و رسانه باز نکرده است و تمایلی هم ندارد تا در بین برنامههای متعدد ورزشی، آشپزی، سیاست و... شبکههای هفتگانهاش فرصت و جایگاهی را به این حوزه اختصاص دهد.
اما مدتی است شبکه 4 سیما برنامهای هفتگی را با عنوان «ارتباط ایرانی» پنجشنبه شبها پخش میکند. «ارتباط ایرانی» به بررسی سیر ارتباطات در ایران از آغاز تا امروز میپردازد و درواقع دستاوردهای پژوهشها و مطالعات دکتر مهدی محسنیانراد است که در کتابهای «ایران در چهار کهکشان ارتباطی» و «ریشههای فرهنگی ارتباط در ایران» ارائه شده است.
محسنیانراد در «ایران در چهار کهکشان ارتباطی» شیوهها و انواع ارتباط از آغاز تاریخ ایران تا امروز و عوامل و زمینههای مؤثر بر آن را بررسی کرده است و در «ریشههای فرهنگی ارتباط در ایران» با بررسی اشعار دوره رودکی تا نیما و ضربالمثلهای فارسی به جستوجوی زمینهها و ریشهها، نحوه و نوع ارتباط ما ایرانیان امروز پرداخته است.
محسنیان راد در سلسله برنامههای ارتباط ایرانی حضور مییابد و به بیان همان نتایج و دستاوردهای مطالعاتش میپردازد و از این جهت که سالهای سال درباره این موضوع تحقیق کرده و نتایج آنها را نگاشته است، میتواند با احاطه و به نحوی دقیق مطالب را بیان کند و نیازهای مخاطبان تخصصی برنامه را که علاقهمندان و فعالان حوزه ارتباطات و رسانه هستند، پاسخگو باشد.
ویژگی دیگر برنامه بیان منابع مطالب و عبارات و ارائه عکسها و اسلایدهایی به عنوان سند و مصداق توسط کارشناس است که باز هم نشأت گرفته از رویکرد پژوهشی است و به جذابیت و اعتبار این برنامه تخصصی برای مخاطبان خاص خود کمک میکند. البته «ارتباط ایرانی» بدون مجری هم قابل تصور است و در برنامه تخصصی با موضوع ارتباط، مجری کمک چندانی به جذابیت و تحرک بحث نمیکند، اما به جهت اینکه کارشناس نتایج و دستاوردهای پژوهشهای خود را بیان میکند، برنامه از این منظر چندان آسیب ندیده است.
«ارتباط ایرانی» اتفاق و حرکتی مناسب در زمینه پرداختن به ارتباطات و رسانه در تلویزیون است. اما بیتردید ضرورت دارد که این موضوع و مسائل پیرامون آن در شبکههای مختلف مورد توجه قرار گیرد و برای مخاطبان در سطوح گوناگون، برنامههای متناسب در این حوزه تولید و پخش شود و ما بهطور مداوم کارشناسان، پژوهشگران و فعالان این حوزه را در تلویزیون ببینیم که به بررسی و تحلیل ارتباطات و رسانه میپردازند.