این مؤسسه پیش از این در قالب دو پژوهشکدۀ "حکمت و ادیان" و "تاریخ و فلسفۀ علم" فعالیت می‌کرد که بر اساس مصوبۀ شورای گسترش آموزش عالی در سال 1380 در ساختار جدید به فعالیت خود ادامه می‌دهد.
انجمن حکمت و فلسفه در 1353 به منظور ترویج و گسترش میراث فلسفی و فکری ایران در دوران اسلامی و قبل از اسلام در داخل و خارج از کشور و نیز آشنا ساختن هر چه بیشتر ایرانیان با سنت‌های فکری و فلسفی تمدن‌های شرق و غرب و تطبیق و مقایسه مکتب‌های مختلف فلسفی شروع به کار کرد.
فعالیت انجمن را می‌توان به عنوان نقطۀ عطفی در تاریخ فلسفۀ معاصر ایران دانست. این انجمن که توسط دکتر حسین نصر تأسیس شد توانست طی فعالیت خود محلی برای حضور فیلسوفانی شود که تا آن زمان سابقه‌ای از حضور آنان در ایران متصور نبود.
اهداف مؤسسه:
- کمک به توسعۀ پژوهش در زمینه¬های حکمت اسلامی، فلسفۀ غرب، کلام، ادیان و عرفان، فلسفۀ تطبیقی، منطق، تاریخ و فلسفۀ علم، مطالعات علم و فلسفه دین
- زمینه‌سازی مناسب برای ارتقای فعالیتهای پژوهشی فلسفی و نظری در کشور
- بررسی و شناسایی شاخه‌های نوین فلسفه و معرفی آنها در کشور
- طرح مسائل سنتی فلسفه و رشته‌های مرتبط به روشی جدید
- کوشش برای احیای جایگاه ویژۀ ایران در فلسفۀ اسلامی و فلسفه به صورت کلی
- کوشش برای نشر فرهنگ فکر و اندیشۀ فلسفی و منطقی در جامعه
وظایف مؤسسه در راستای اهداف فوق‌الذکر مواردی چون:
انجام طرح‌های پژوهشی بنیادی، کاربردی و توسعه‌ای، پرداختن به دانش‌های میان‌رشته‌ای بین فلسفه و دیگرعلوم، تصحیح و ترجمه و تألیف متون فلسفی، عرفانی و کلامی به زبان‌های فارسی و خارجی، همکاری با مراکز فلسفی و مؤسسات مشابه در جهان، جذب نخبگان و پژوهشگران ممتاز و برجستۀ داخل و خارج و چاپ و انتشار فصلنامه و کتب و نشریات تخصصی هستند.
ارکان مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران هیئت امنا، رئیس و شورای پژوهشی هستند.
هیئت امنا از وزیر علوم تحقیقات و فناوری (رئیس هیئت امنا)، رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور و یا نمایندۀ وی و 4 تا 6 تن از شخصیت‌های علمی - فرهنگی که نقش مؤثری در توسعه و پیشرفت مؤسسه داشته باشند و رئیس مؤسسه (دبیر هیئت امنا) تشکیل شده است.
این هیئت وظایفی چون: تدوین و تصویب آیین نامه داخلی هیئت امنا، تصویب سازمان اداری مؤسسه بر اساس ضوابط و مقررات و بررسی و تصویب بودجه مؤسسه که از طرف رییس مؤسسه پیشنهاد می‌شود برعهده دارد.
رییس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران هم وظایفی چون: اداره و هدایت امور مؤسسه و نظارت بر حسن اجرای کلیۀ فعالیتهای آن، پیشنهاد تشکیلات مؤسسه به هیئت امنا، تنظیم و پیشنهاد بودجۀ سالانه به هیئت امنا، تنظیم و پیشنهاد برنامۀ سالانه و پنج ساله به هیئت امنا و ارائۀ گزارش عملکرد سالانۀ مؤسسه به هیئت امنا و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری برعهده دارد.
شورای پژوهشی مؤسسه از رییس مؤسسه (رییس شورا)، معاون پژوهشی مؤسسه (دبیر شورا)، رؤسای پژوهشکده‌ها و 2 تا 5 نفر ازاعضای هیئت علمی تشکیل شده است.
وظایف و اختیارات شورای پژوهشی:
- تصویب طرحها و برنامه‌های پژوهشی
- نظارت بر کیفیت و حسن اجرای طرح‌های پژوهشی
- نظارت بر انتشار نشریات پژوهشی
- بررسی نیازهای تجهیزاتی، انتشاراتی و پژوهشی
- تعیین خط‌مشی مؤسسه برای ارتباط علمی با سایر مراکز آموزشی - پژوهشی
- ارزیابی نتایج فعالیتهای پژوهشی
- بررسی و تصویب سفرهای علمی کوتاه مدت و بلند مدت
منبع مورد استفاده برای این مدخل