کدام یک بار منفی بیشتری دارد؟ قضاوت کار دشواری است اما مطمئنم هیچ پدر و مادری دوست ندارد فرزندش در یکی از دو موقعیت مذکور قرار بگیرد.
از دیگرسو به‌رغم نامطلوب بودن آنچه گفته شد، بسیاری از والدین اقدامی پیشگیرانه پیرامون وقوع این مسئله انجام نمی‌دهند و بسیاری حتی درخصوص نحوه جلوگیری از رفتارها و حوادثی از آن دست اطلاعاتی در اختیار ندارند. البته خانواده‌هایی هم هستند که اصلا به ضرورت مقوله مراقبت‌های تربیتی از کودکان پی نبرده‌اند.
تلخ‌تر از همه، وقتی برخی والدین به وخامت موضوع آگاه می‌شوند که یا فرزندشان با شلیک یکی جانش را از دست داد یا خود وی با اسلحه به حیات شخصی دیگر خاتمه داده و به‌عنوان قاتل سر از دادگاه و زندان درآورده است.
پدر و مادرها بایستی شیوه‌های دور نگه داشتن فرزندشان از سلاح‌ها را بیاموزند. یکی از مهم‌ترین وظایف والدین، آموزش رفتار صحیح به کودک و از طرف دیگر مراقبت از او و نیز یاددادن شیوه‌های مراقبت از خود در غیاب بزرگ‌ترها محسوب می‌شود. طبیعی است تا حصول اطمینان از تحقق آنچه ذکر شد، نبایستی کودکان را تنها گذاشت.
بی‌اعتنایی والدین نسبت به کودک حین حضور او در کنارشان، انتقال ندادن تجارب و معلومات متناسب با شیوه درست به فرزند، بی‌توجهی به خطرها و بیماری‌ها و قرار دادن انواع اسلحه یا هر وسیله حادثه‌آفرین دیگر در دسترس وی باعث می‌شود والدین در رده پدر و مادرهای بد طبقه‌بندی شوند. انجام هر یک از این کارها یعنی اینکه بزرگ‌ترها وظیفه خود را در قبال کوچک‌ترها به انجام نرسانده‌اند. به یاد بسپاریم کودکان بیش از هر چیز به والدین سالم و سرزنده‌ای نیاز دارند که رفتاری سنجیده و عالمانه از خود بروز دهند.
در تربیت کودک و مراقبت از او بایستی وی را از اسلحه و خشونت دور نگه داشت. اسباب‌بازی‌هایی که از همان سال‌های ابتدایی زندگی برایش می‌خریم یا الگوهایی که به کودک معرفی می‌کنیم، پایه شخصیت آینده‌اش را شکل می‌دهد. برای دختربچه‌ها و پسربچه‌ها اسباب‌بازی‌های متفاوتی خریداری می‌شود. انجام چنین کاری برای مشخص شدن تفاوت‌های جنسیتی ضروری است، اما آنچه باید بدانیم اینکه سلاح‌ها اسباب‌بازی‌های بدی هستند.
شما نمی‌توانید با خرید تفنگ‌های اسباب‌بازی یا از راه آشنا کردن کودک با رفتارهای خشن از او یک «مرد» بسازید؛ بالعکس، اگر چنان مشی‌ای را پیشه خود کنید، فرزندی خواهید داشت با شخصیت ضعیف و فاقد اعتماد به نفس که برای شنیده شدن، دیده شدن، کسب پیروزی و برای به دست آوردن قدرت به‌وجود اسلحه و انجام رفتارهای خشن احساس نیاز می‌کند؛ در حالی‌که کودک بایستی از والدینش می‌آموخت که قدرت را نه در دستاویزی به نام تفنگ، که در دانش بیشتر و در انجام رفتارهای عقلانی جست‌وجو کند. اگر پدر و مادری بتوانند آنچه در جمله فوق گفته شد را در کودک‌شان نهادینه سازند، آن وقت است که دختر و پسری شایسته تحویل جامعه خواهند داد.
برای رسیدن به این مرحله باید الگوهای مناسبی برای معرفی به فرزندتان انتخاب کنید. البته ضروری است ابتدا والدین و سپس آموزگاران نیز به این باور رسیده باشند که قدرت نه در سلاح که در علم و تعقل نهفته. این بزرگ‌ترها و خانواده‌ها هستند که قهرمانان زندگی واقعی یا قهرمانان فیلم‌ها و قصه‌ها را به کودکان معرفی می‌کنند. کودک را بایستی از معرض قهرمانان پوشالی، خشن و مسلح دور نگه داشت.
برای اینکه بچه‌ها احساس امنیت کنند، باید به والدین‌شان اعتماد و اتکا داشته باشند. از طرف دیگر برای احساس امنیت پدر و مادرها هم باید قوانین طوری باشند که آنها بتوانند به قوانین اعتماد کرده و بپذیرند که در جامعه‌ای با حکومت حق‌مدار زندگی می‌کنند. تأمین این دو مهم اخیر نیز بر عهده کسانی است که اداره کشور را در اختیار دارند.
بسیار خب! همه این کارها را انجام دادیم و بچه‌مان دیگر به روی کسی اسلحه نمی‌کشد. با سلاح کودکان دیگری که به سوی او نشانه رفته چه باید کرد؟ شرط اول گسترش طرز تفکری است که ذکرش گذشت و رفتار دوم، جلوگیری از خرید و فروش اسلحه در اسباب‌بازی‌فروشی‌هاست. پس یک سوی کار آموزش و تربیت است و سوی دیگر آن بازنگری در قوانین مربوط به تولید و فروش اسباب‌بازی.
موارد زیر را فراموش نکنید:
1) درصورت داشتن هر نوع اسلحه در خانه، هرگز سلاحی را در معرض دست یا دید کودکان‌تان قرار ندهید.
2) بزرگ‌نمایی شخصیت‌های داستانی و سینمایی سلاح‌به‌دست نتیجه‌ای جز تربیت فرزندانی عاشق اسلحه و کشتار در پی نخواهد داشت.
3) تفنگ‌های اسباب‌بازی، فرزندتان را «مرد» بارنمی‌آورد، بلکه اعتمادبه‌نفس او را از بین برده و نتیجه کار، کودک ناتوانی می‌شود که نسبت به استفاده از اسلحه و خشونت احساس نیاز می‌کند.
4) قدرت در دانش و تعقلی است که با اهداف درست استفاده شود.
5) برای کودک آموختن حین تجربه کردن شیوه بسیار بجایی است اما آموختن بدی اسلحه از طریق تجربه کردن آن بهای سنگینی دارد؛ از دست دادن فرزندتان، چه شلیک کرده و چه مورد تیراندازی قرار گرفته باشد.
نوشته: پروفسور بنگی سمرجی؛ روانشناس کودک
sabah.com.tr