ویژه نامه صفر و یک* گروه مجلات همشهری در شماره مرداد ماه خود، بخش‌هایی از پتانسیل ایجاد شده در شهرداری تهران برای سهولت کار شهروندان در این زمینه را منعکس کرده است.
یکی از بخش‌های جالب توجه این پرونده، گفتگو با مهندس علی اصغر قائمی رییس سازمان فناوری اطلاعات شهرداری تهران است که مهندس دشتگرد مدیر عامل موسسه فناوران وابسته به شهرداری تهران هم در آن حضور دارد.
در ابتدای این گفتگو آمده است: دفاتر خدمات الکترونیکی شهر، آن‌چنان که مهندس قائمی- رئیس سازمان فناوری اطلاعات شهرداری تهران - تعریفشان می‌کند، درواقع راه میانه‌ای به سوی ارائه انواع خدمات الکترونیکی به طیف وسیع شهروندان هستند و با این هدف راه‌اندازی شده‌اند که حتی شهروندان ناآشنا و کمتر مسلط به کاربردها و تکنیک‌های IT بتوانند خدمات شهری موردنیاز خود را با صرف کمترین هزینه و وقت به‌دست بیاورند و از سوی دیگر راه‌اندازی چنین خدماتی درواقع ایجاد ویترین برای مجموعه‌ای وسیع از گستره خدماتی کلان و بین‌بنگاهی مانند آرشیو الکترونیکی، سیستم یکپارچه قوانین و اطلاعات شهرسازی و خدماتی از این دست هستند که در حال توسعه به خدمات بین‌بخشی و یکپارچه‌سازی خدمات با شرکت‌های زیرمجموعه وزارت نیرو، آتش‌نشانی و سایر ارگان‌های دولتی‌‌اند.
بخش‌هایی از پاسخ‌های این دو مسئول حوزه فناوری ارتباطات در شهرداری تهران در ادامه می‌آید.
• در آیین‌نامه مربوط به دفاتر پیشخوان خدمات دولت الکترونیکی که اگر خاطرتان باشد، ما پلیس +10 را راه‌اندازی کردیم؛ آنجا هم همین بحث بود. در آن زمان جمله‌ای وجود داشت در قانون که به تمام دستگاه‌های دولتی اجازه می‌داد ارائه خدماتشان را به دستگاه‌های خصوصی بسپارند. تنها شرطی که وجود داشت این بود که صاحب صلاحیت‌هایی باشند که همان دستگاه دولتی از آنها می‌خواهند. مثال ساده‌تر آن، همین دفاتر است.
• از ایده‌های شهردار تهران بود که این کارها در سطوح مختلف به مردم سپرده شود. به جرات می‌توان آماری ارائه داد که 75 درصد مراجعات مردم به شهرداری‌ها، در بحث ساخت‌و‌ساز است. مسأله ساخت و‌ساز به حوزه معاونت شهرسازی شهر تهران برمی‌گردد که یک مقوله تخصصی است. اما ما باید در تخصص‌های مختلف اینها را جدی بگیریم و طبیعتا باید در این دفاتر هم این کارشناس‌ها حضور داشته باشند. شما اگر آیین‌نامه اجرایی ما را هم ببینید، متوجه می‌شوید که برای این دفاتر یکی از شروط احراز صلاحیت، همین اصول کارشناسی است و در این آیین‌نامه هم به آن توجه ویژه‌ای شده است.
• تا همین سه‌ماه پیش ما بحث عوارض خودرو را هم داشتیم، پیش‌تر مردم باید می‌آمدند شهرداری منطقه؛ شهرداری با توجه به اطلاعاتی که از ماشین‌ها داشت، مدل و موتور و تیپ و... نرخ آن را مشخص می‌کرد. نرخی که وزارت دارایی به عنوان تعرفه هر ساله به شهرداری‌ها ارائه می‌کند. مشتری ما تا 24 ساعت بعد که این پول به حساب شهرداری بیاید، صبر می‌کرد تا مشخص شود فیشی که همراه آورده، جعلی نیست. پس از آن باید می‌آمدند تا مشکل عوارض خودروشان حل شود.
• الان شما می‌توانید بروید اینترنت، پرداختتان را انجام دهید، همان جا بانک به صورت آنلاین اعلام وصول می‌دهد تا 24 ساعت بعد نوبت به مفاصا حساب می‌رسد و شما می‌توانید گزینه پست را انتخاب کنید و به دست دفاتر می‌رسد. ما در بخش ساخت و‌ساز هم این مسأله را به صورت خیلی جدی داریم. پس یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های ما در این مسیر، همین بود.
• دشتگرد: درباره نمونه‌های قدیمی‌تر دفاتر در شکل غیر‌الکترونیکی، در سال 60-59 دولت مکلف میشود که بخشی از کارها را به بخش خصوصی بسپارد، اما جنگ تحمیلی اتفاق می‌افتد و این طرح متوقف میشود. در سال 1371 شورای عالی کشور می‌آید و این مجوز را ارائه می‌دهد و شهرداری را مکلف می‌کند که کارهای خود را به بخش خصوصی واگذار کند. اما از آنجا که ابزارها و پیش‌نیازها وجود نداشته راه به‌جایی نمی‌برد. چون کاغذی بوده و اینترنتی نبوده، ترجیح می‌دهند آن را جمع کنند.
• دشتگرد : وقتی ما آغاز کردیم، این ذهنیت در شهرداری وجود داشت. اما در این مسیر، دو نکته بسیار مهم برای شهرداری وجود داشت؛ شفاف‌سازی قوانین و وحدت رویه در اخذ مجوزهای قانونی. خوشبختانه این کار توسط معاونت شهرسازی و آقای شیروان‌بیگی انجام شد و کلیه فرایندهای موجود، مربوط به حوزه شهرسازی انجام شد. در بعضی جاها بازنگری شد، اصلاحاتی انجام شد، آقای دکتر قالیباف هم تاکید داشت که این فرایندها و ضوابطی که پرونده بر مبنای آن صادر میشود، حتما در سیستم باشد. دلیلی وجود ندارد که یک منطقه با یک فرایند مجوز صادر کند و منطقه‌ای دیگر با ضابطه‌ای دیگر.
• به خاطر اینکه این اتفاقات نیفتد، سازمان، دیتاسنتر را در همین شهرداری جمع کرد و همه این ضابطه‌ها و کارهای الکترونیک، زیر نظر شهرداری انجام میشود. قبلا ما 23 دفتر شهرسازی داشتیم. 22 تای آن در مناطق بود و یک سیستم در اداره کل که بحث مدیریتی را داشت. الان خوشبختانه یک سیستم برای همه مناطق وجود دارد و آن جزایری که وجود داشت، همه جمع شده‌اند و حالا ما یک سیستم داریم به اسم سیستم جامع شهرسازی. یکی از کارهایی که ما در این سیستم جامع انجام می‌دهیم، آرشیو الکترونیک است.
• در حال حاضر 184 میلیون برگ اوراق شهرداری تهران را آرشیو کرده‌ایم و این آرشیو به دفاتر خدمات الکترونیک سرویس می‌دهد. اگر این ابزارها نبود، باید پرونده‌های فیزیکی را دوباره وارد چرخه می‌کردیم. چه بسا مشکلات قدیمی وارد این دفاتر هم می‌شد.
• ان‌شاء‌الله تا آخر شهریور ماه تمام پرونده‌های فیزیکی را از روی میز کارمندها برمی‌داریم. در دفاتر، کار به صورت الکترونیک انجام میشود و ورود و خروج پرونده یک طرفه است. یعنی مردمی که مراجعه می‌کنند و اوراقی که اوراق مالکیت یا اوراق شناسایی مالک هستند؛ مثل کپی شناسنامه یا کپی سند مالکیت که ما اینها را برای آرشیومان می‌گیریم و اگر در آرشیو موجود نبود اسکن می‌کنیم و آرشیو. اصل آن را برمی‌گردانند و کپی آن را برای تایید نهایی برای شهرداری می‌فرستند. اگر تا آخر شهریور برگ کاغذی را حذف کنیم، هم سرعت بالا می‌رود و هم استعلامات شکل بهتری پیدا می‌کند.
• الان سیستم شهرسازی‌مان به سیستم آتش‌نشانی وصل است ولی پیش از این، نقشه‌های معماری به صورت دستی از آنها استعلام می‌شد. این رفت و آمد، یک ماه و نیم تا دو ماه طول می‌کشید. الان سیستم آتش‌نشانی را در گردش فرایند صدور پرونده قرار داده‌ایم. پروانه‌ای که برای املاک بالای 6 طبقه صادر میشود و کاربری‌های غیرمسکونی‌ای که به تایید نیاز دارد، الان به صورت اتوماتیک در گردش است و در کارتابل آتش‌نشانی قرار می‌گیرد و خیلی سریع‌تر انجام میشود.
• بخش ای سی تی شهرداری این دفاتر را مدیریت می‌کند؛ البته این دفاتر به صورت یکپارچه توسط شهرداری هدایت میشود. اما از آنجا که تعداد این دفاتر زیاد است، یکی از موسسات شهرداری به نام موسسه فناوران شهر که آقای دشتگرد مدیریت آن را به عهده دارند، نقطه اتصال تمام این دفاتر با شهرداری شده‌اند. در واقع مسوولان دفاتر با ما، یا هر کدام از مسوولان شهرداری مستقیما ارتباط برقرار نمی‌کنند. هم موسسه فناوران و هم سازمان فناوری شهرداری هر دو متولی کنترل و نظارت بر توسعه خدمات الکترونیک هستند، مسائل حقوقی دفاتر را مدیریت می‌کنند، ما هم مسائل فنی و سرویس‌ها و خدماتی که ارائه میشود.
• اولا کمیته عالی راهبری را داریم که به ریاست مستقیم شخص شهردار تشکیل میشود. درحال حاضر معاونت آقای قالیباف، به عنوان رئیس کمیته عالی راهبری هستند. در این کمیته، معاون شهرسازی، نماینده شهرداری، ما؛ سازمان فناوری اطلاعات، موسسه فناوران، سه شهردار از سه منطقه به عنوان نماینده شهرداران مناطق، تصمیمات کلان این حوزه را می‌گیرند. اگر قرار باشد خدمتی در اختیار دفاتر قرار گیرد، آنجا این تصمیمات گرفته میشود. دوم، یک کمیته انضباطی داریم که بازرسی معاونت شهرسازی، حراست و... ماموریت دارند به مشکلات تمام ارکان درگیری برسند. بیرون ازشهرداری هم نهادهایی مثل سازمان بازرسی کل کشور که در جریان روند کامل ساخت این دفاتر هستند، مسوولیتی در این زمینه دارند.
• در این سیستم تمام مراحل انجام کار هم ثبت و ضبط میشود و اعلام میشود و تمام نهادهایی که حق نظارت دارند، می‌توانند بر این مراحل نظارت کنند. حالا اگر کسی در این میان درخواست ویژه‌ای هم داشته باشد، اگر این درخواست ویژه در چهارچوب قانون باشد، این درخواست داده میشود، اول به کمیته راهبری می‌رود و دوباره همان مسیر طی میشود. چون قرار نیست ما استثناهایی را راه بیندازیم و هر کسی هر جوری دلش خواست رفتار کند.
• یک مدل نگاه دیگر به این دفاتر هم وجود دارد و این درصورتی است که شهرداری هم مشتری این دفاتر باشد؛ یعنی شما به عنوان یک شهروند، گزارش یک تخلف ساختمانی را به شهرداری منطقه‌تان می‌دهید. طبیعتا شهرداری باید به آن تخلف رسیدگی کند؛ یعنی باید برای بازرسی به ملک ایشان مراجعه کند. ما این را به صورت یک پرونده در دفاتر می‌بینیم. منتها مشتری شخصیت حقیقی شهرداری است. الان اگر تقاضا را داشته باشند، این تقاضی ثبت میشود و در نهایت به خود شهرداری برمی‌گردد و هزینه‌های مربوط به آن را هم شهرداری می‌دهد.
* بخشی از نشریه صفر و یک به انعکاس اخبار و فعالیت‌های حوزه فناوری اطلاعات شهرداری تهران اختصاص دارد. کارکرد اصلی این مجله پرمخاطب، معرفی تازه ترین محصولات بازار رنگارنگ دیجیتال است . جدیدترین محصولات اعم از گوشی تلفن همراه، دوربین‌های دیجیتال، لپ‌تاپ، ضبط و پخش کننده‌های دیجیتال، اسکنر، مانیتور و ... با ویژگی‌ها و کاربردهای آنها به صورت علمی توسط کارشناسان عضو تحریریه صفر و یک معرفی میشود.
این مجله در تمام روزنامه فروشی ها توزیع میشود. برای مطالعه متن کامل این گفتگو و آگاهی از اقدامات صورت گرفته در دفاتر خدمات الکترونیک شهر، به شماره مرداد ماه نشریه صفر و یک گروه مجلات همشهری مراجعه کنید.