این پیام ممکن است نمایش خشونتآمیز قدرت باشد؛ هرچند واشنگتن و فرماندهان نیروهای آمریکایی و ناتو در افغانستان از پیش از این نشست دم از موفقیتهای تازه و بازنگری راهبرد در ماه آینده میلادی توسط اوباما میزدند.
این در حالی است که بسیاری از اعضای اروپایی ناتو به این امر میاندیشند که تا چه زمان میتوانند تعهدات خود را نسبت به این جنگ منفور توجیه کنند؛ بهخصوص با توجه به اینکه اوباما همچنان به آغاز خروج تدریجی سربازان آمریکایی از افغانستان از ابتدای سال آینده متعهد است. کابل سال 2014 را بهعنوان تاریخ دراختیار گرفتن مسئولیت کامل امنیت کشور تعیین کرده است.
طالبان در گذشته ثابت کرده است به خوبی به فراتر از بیابانها و حوزههای جنوب افغانستان و کوهستانها و درههای دسترسیناپذیر شرق و شمال آن مسلط است و زمان حملات را با رخدادهای مهم همزمان میکند. 4 بمبگذار انتحاری ماه گذشته به دفتر سازمان ملل در غرب هرات حمله بردند و این گروه اعلام کرد که این حملات در پاسخ به اقدام شورای امنیت در تمدید مجوز حضور نیروهای ناتو در افغانستان 10 روز قبل از موعد مقرر بوده است.
غلام جلانی زواک، مدیر یک مرکز مشاوره و تحلیل در افغانستان میگوید: طالبان از یک طرف علاقه دارد نشان دهد که ایالات متحده نتوانسته آنان را از نظر نظامی در 9 سال گذشته شکست دهد و از طرف دیگر میخواهد خودش را بهعنوان یک نیروی سیاسی قابلقبول مطرح کند. اخیرا 14نفر از اعضای طالبان دست به حمله جسورانه به فرودگاه و پایگاه ناتو در جلالآباد زدند که به گفته شاهدان و پلیس، دستکم 10نفر از آنان در این حمله کشته شدند.
پیش از آن نیز راننده انتحاری یک خودروی بمبگذاریشده به کاروان ناتو در حومه کابل حمله کرد. در این حادثه که نخستین حمله در 3 ماه گذشته بود، 2 سرباز مجروح شدند. این حملات امتداد یک رشته حملات جسورانه شورشیان طالبان است، از جمله حمله متراکم توسط 80 نفر از آنان به مقر ناتو در استان پکتیا در جنوب شرق کشور که اوایل آبان ماه رخ داد.
این حمله نشانه راهکاری متفاوت از حملات ضربه و گریز طالبان بود. حمله انتحاری به یک گشتی نیروهای بینالمللی در جنوب هلمند که یک هفته پیش رخ داد، به کشته شدن 15 نفر از طالبان منجر شد. در این حال، همزمان با آنکه واشنگتن و ناتو درباره دستاوردهای خود لفاظی میکنند، شعارهای سیاسی شورشیان معتدلتر و مکررتر شده است. به گفته تحلیلگران، طالبان میکوشد خودش را گزینه سیاسی مشروعی نشان دهد.
تقویت روحیه
زواک معتقد است که واکنش طالبان از سال گذشته شروع شد که اوباما اعلام کرد پس از افزایش 30 هزار نفری نیروهای آمریکایی - که هدف از آن سوق دادن شورشیان به سوی میز مذاکره بود - خروج این نیروها از اوایل تابستان سال آینده شروع میشود. وی میگوید: اعلام این موضوع امید آنرا به طالبان داد که آمریکا با شکست روبهروست و افغانستان را ترک خواهد کرد و اینکه اگر آمریکاییها بروند، طالبان خود را بهعنوان گزینه جایگزین دولت کنونی مطرح میکند.
میزان خشونت از آبان ماه سال 1380 که نیروهای افغان با پشتیبانی آمریکا، طالبان را برانداختند، به بالاترین حد در سراسر افغانستان رسیده است. تلفات نظامی و غیرنظامی به میزان بیسابقهای رسیده و حمایت از جنگ در واشنگتن و پایتختهای اروپا در حال نزول است. در هفتههای اخیر پذیرش بیشتری نسبت به نیاز به یافتن راهحل توافقی برای این مناقشه احساس شده و گزارشهایی درباره تماس بین دولت افغانستان و رهبران ارشد طالبان بهمنظور بررسی امکان مذاکره منتشر شده است.
مت والدمن، تحلیلگر دانشگاه هاروارد که با طالبان تماس داشته و مشاور امنیتی پارلمانهای اروپایی است، میگوید: طالبان قدرت چشمگیری از نظر هنر تبلیغات نشان میدهد. به گفته وی، مهمترین بیانیههای آنان با هدف جلب حمایت افغانها از طالبان و بهطور فزایندهای تضعیف حمایت افکار عمومی غربیها از جنگ و مقابله با نگرانیها درباره این جنبش منتشر می شود.
از جمله مهمترین پیامهای سیاسی اخیر، پیامی است که به ملامحمد عمر رهبر طالبان افغانستان نسبت میدهند. در این پیام از سوی طالبان به مردم افغانستان درباره حاکمیت خوب اطمینان خاطر داده شده است؛ یعنی دولت متشکل از طالبان که توسط نهادی مشورتی و براساس استعداد و درستکاری اداره میشود، در حال تبلیغات برای خود در میان مردم افغانستان است. این پیام همچنین از وحدت و حقوق قبایل و زنان سخن میگوید.
طالبان در طول 5 سالی که قدرت را در دست داشت، حق کار کردن خارج از منزل را از زنان دریغ و مجبورشان میکرد برقع بپوشند. اما حالا این گروه به فکر تبلیغات برای خود است. پیام عمر حتی از نیاز به پرداختن به موضوع آلودگی و مبارزه با تجارت موادمخدر سخن میگوید. افغانستان 90درصد تریاک جهان را تولید میکند که از آن هروئین گرفته میشود. این تجارت باعث تأمین هزینههای شورشیان میشود.
طالبان همچنین از حامد کرزی رئیسجمهوری افغانستان بهدلیل آنچه فساد همهگیر میخواند، انتقاد میکند. کشورهای غربی تأکید میکنند فساد جلوی رشد نهادهای دولتی را میگیرد و به شورشیان کمک میکند. آخرین پیام طالبان خطاب به کنگره آمریکا بود که چند روز پیش منتشر شد؛ یعنی زمانی که اوباما در هند بود و دمکراتها در انتخابات میاندورهای آمریکا متحمل شکستهای بزرگی شده بودند. این پیام این سؤال را پرسیده بود که آیا خواهید توانست فقط از طریق جنگ در افغانستان به اهداف بلندمدت خود در منطقه دست یابید؟