قطارهای مترو، اتوبوس‌های خصوصی و بلیتی شرکت واحد، تاکسی‌های زرد، سبز و نارنجی و البته خودروهای شخصی مدام در رفت‌وآمد هستند تا مسافران بی‌شمار تهرانی را از یک گوشه شهر به گوشه دیگر منتقل کنند. وقتی همه این تصاویر را کنار هم بچینیم و کمی هم در تخیل خود به ساعات پایانی شب و هیاهوی به جا مانده از این همه سفر درون شهری توجه کنیم، متوجه می‌شویم که اداره این شهر ده میلیونی کار راحتی نیست.
ارائه خدمات مناسب به شهروندان در زمینه‌های مختلف، مانند تجهیز و توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی، ارائه خدمات شهری مانند جمع‌آوری زباله‌ها و نظافت معابر، توسعه فضاهای سبز شهری، رسیدگی به کیفیت معابر و توسعه و ایمن‌سازی آنها و ده‌ها مورد دیگر از جمله‌نیازهای ضروری شهروندان برای ادامه زندگی در شهری مانند تهران است که هر هفته حدود 30میلیارد تومان هزینه‌ها دارد.
سخن روشن‌تر اینکه تا پول نباشد نمی‌توان خدمات مورد نیاز شهروندان را ارائه کرد. در چنین حالتی این شهروندان هستند که شهر خود را اداره می‌کنند و به گفته شهردار تهران 90درصد از هزینه‌های شهری تهران توسط شهروندان تأمین می‌شود.
شهروندان تهرانی با پرداخت عوارض خود نقش مهمی در اداره شهر دارند؛ نقشی که با انجام فعالیت‌های فرهنگی و توسعه آموزش از سوی نهادهای مسئول مانند معاونت مالی و اداری شهرداری تهران در سال‌های گذشته افزایش چشمگیری داشته است.
البته باید در توضیح راه‌های درآمدی شهرداری تهران به درآمدهای پایدار و ناپایدار نیز اشاره کرد. به گفته مدیران شهری 80درصد درآمدهای کلانشهرهای دنیا از منابع پایدار تأمین می‌شود اما در شهرهای بزرگ کشور ما، 75 تا 80درصد درآمدها نیمه‌پایدار یا ناپایدار است و فقط تا 25درصد آن پایدار است.
مهلت خوش حسابی برای شهروندان
منظور از درآمدهای پایدار همان فیش‌های عوارضی است که از سوی مدیریت شهری منتشر می‌شوند تا شهروندان عوارض پسماند، نوسازی، ساخت و ساز، کسب و پیشه و مانند آن را پرداخت کنند. درآمدهای ناپایدار نیز همان درآمدهای ناشی از محل فروش تراکم یا مجوز‌های ساخت و ساز هستند که با توجه به اسمشان خیلی نمی‌توان روی آنها حساب باز کرد. اما در چند سال گذشته درآمدهای پایدار شهرداری تهران از حدود 24میلیارد تومان در سال 84 به 200میلیارد تومان در سال‌جاری رسیده است. اینها آماری است که مسئولان اداری و مالی شهرداری تهران در چهارمین مراسم قرعه‌کشی عوارض نوسازی، کسب و پیشه و خدمات مدیریت پسماند اعلام کردند.
شهرداری تهران از ابتدای سال 89 و همزمان با توزیع فیش‌های عوارض در میان شهروندان، اعلام کرده بود که شهروندان خوش‌حسابی که تا تاریخ 5 آبان عوارض خود را پرداخت کنند در قرعه‌کشی بزرگ شهرداری تهران شرکت داده می‌شوند که برای این منظور 10میلیارد ریال جوایز مختلف در نظر گرفته شده است. شهروندان بسیاری از این مشوق‌ها استفاده کردند و در نهایت در تاریخ 14آذرماه قرعه‌کشی برگزار شد تا شهروندان خوش‌حسابی که با پرداخت عوارض خود مدیریت شهری را در اداره بهتر شهر یاری کرده بودند نتیجه خوش حسابی خود را ببینند.
در همین مراسم بود که معاون مالی و اداری شهرداری تهران با اشاره به با برکت بودن عوارض پرداختی از سوی شهروندان، هر چند که اندک باشد، گفت: بودجه نقدی و غیرنقدی شهرداری در سال 7هزار و 600میلیارد تومان است که 4 هزار میلیارد تومان آن نقد و 3هزار و 600میلیارد تومان آن نیز غیر نقدی است که بیش از 6هزار میلیارد تومان آن صرف کارهای عمرانی و خدماتی می‌شود و امروز شاهد آن هستیم که تهران به کارگاهی بزرگ تبدیل شده است.
اداره شهر توسط مردم
پس از قرعه‌کشی و مشخص‌شدن برندگان خوش‌حساب پرداخت عوارض شهرداری تهران، چهارشنبه گذشته نیز برندگان در مراسمی در برج میلاد حاضر شدند تا جوایز خود را از دست شهردار تهران دریافت کنند. دکتر محمدباقر قالیباف در این مراسم باشکوه که در برج میلاد تهران برگزار شد، با تأکید بر اینکه در نظام جمهوری اسلامی بر این باوریم که مهم‌ترین دغدغه مدیران باید توجه به مردم باشد، اظهار کرد: هر کشوری طبیعتا براساس یک استراتژی ادامه حیات و حاکمیت می‌دهد و هر کدام از آنها تکیه بر یک اصل را مهم می‌دانند از قبیل: رشد اقتصادی، رشد نظامی، تکیه بر تکنولوژی یا ترکیبی از تمام این ابعاد.
وی با اعلام اینکه 90درصد از هزینه‌های شهر توسط مردم تأمین می‌شود، خاطرنشان کرد: من به‌عنوان خدمتگزار در مدیریت شهری امروز بر این باورم که مهم‌ترین سرمایه شهرداری، اعتماد مردم است و اگر بتوانیم این اعتماد را جلب کنیم به بزرگ‌ترین توفیق در اداره شهر دست می‌یابیم.
قالیباف با تأکید بر اینکه پیشرفت و توسعه امکان‌پذیر نخواهد شد، به خصوص در محیط‌های شهری مگر با نقش‌آفرینی مردم و کمک‌های فکری آنها گفت: این نقش‌آفرینی ابعاد مختلفی داشته و در این راستا کمک‌های فکری بیش از کمک‌های مالی می‌تواند تأثیر‌گذار باشد.
شهردار تهران با بیان اینکه خوشبختانه در بحث مدیریت شهری شاهد چشم‌های تیزبین شهروندان و احساس مسئولیت آنها هستیم، گفت: پیشنهادها، انتقادات، اظهار نظرها و تشکرها همه و همه ما را در اداره شهر و بحث مدیریت شهری کمک می‌کند، تا خدمات‌رسانی شهری را مطلوب‌تر ارائه دهیم. در این راستا مهم‌ترین هدف ما ارتقای کیفیت زندگی شهروندان در بعد مادی و معنوی است که امیدواریم با نقش آفرینی شهروندان در موضوع مدیریت شهری و همکاری مستمر آنها، به این مهم دست یابیم.
همکاری و نقش‌آفرینی شهروندان در موضوع مدیریت شهری که شهردار تهران به آن اشاره می‌کند را باید متوجه فرهنگسازی و آموزش بیشتر شهروندان در ارتباط با نقش آنها در توسعه و آبادانی بیشتر شهر دانست؛ آموزشی که از سال 86 آغاز شده و نتیجه آن این شده است که شهرداری تهران از درآمد 24میلیارد تومانی ناشی از محل پرداخت عوارض در سال 86 به درآمد 200میلیاردی در سال‌جاری برسد. البته این نکته را هم نباید فراموش کرد که هنوز هم برخی از شهروندان تهرانی پرداخت عوارض شهرداری را از ضروریات زندگی شهری نمی‌دانند. آنها عوارض مربوطه را تا زمانی که مجبور نشوند پرداخت نمی‌کنند و برای این کار نیز توجیه‌های مختلفی دارند.
شاید اگر برای پرداخت عوارض شهری هم مانند قبوض گاز، برق یا تلفن مهلت پرداخت در نظر گرفته می‌شد و البته پس از آن نیز برخوردهای سلبی صورت می‌گرفت دیگر هیچ قبض عوارضی بدون نگرانی در گوشه و کنار خانه‌ها رها نمی‌شد. اما مدیریت شهری هیچ‌گاه چنین نگاهی به‌مقوله دریافت عوارض شهری از شهروندان نداشته است، چراکه شهروندان باید خود احساس نیاز کنند تا در اداره شهر مشارکت داشته باشند. از همین روست که شهرداری تهران هنوز هم برای شهروندانی که عوارض خود را پرداخت نکرده‌اند این فرصت را مهیا کرده است تا آنها بتوانند با پرداخت عوارض خود تا پایان امسال از 10درصد جایزه خوش حسابی برخوردار شوند.