براساس اصل 172 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران «برای رسیدگی به جرایم مربوط به وظایف خاص نظامی و یا انتظامی اعضاء ارتش، ژاندارمری، شهربانی (نیروی انتظامی) و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، محاکم نظامی مطابق قانون تشکیل می‌گردد، ولی به جرایم عمومی آنان یا جرایمی که در مقام ضابط دادگستری مرتکب می شوند در محاکم عمومی رسیدگی می‌شود.
دادستانی و دادگاههای نظامی بخشی از قوه قضائیه کشور و مشمول اصول مربوط به این قوه هستند.
در حال حاضر صلاحیت های سازمان قضایی نیروهای مسلح بر اساس مصوبات مجلس شورای اسلامی، مجمع تشخیص مصلحت نظام و اجازه خاص از حضرت امام (ره ) و مقام معظم رهبری رسیدگی به این موارد می‌باشد:
- جرایم خاص نظامی وانتظامی اعضاء نیروهای مسلح
- جرایم مرتبط با وظایف پرسنل وزارت اطلاعات
- جرایمی که در حین تحقیقات و رسیدگی به جرایم خاص نظامی کشف می شود
- جرایم اسرای ایرانی واسرای بیگانه در کشور
رسیدگی در سازمان قضایی نیروهای مسلح دو مرحله ای بوده و به همین جهت پس از ارسال گزارش یا طرح شکایت از سوی مقامات ذی ربط و یا مردم، ابتدا پرونده در دادسرای نظامی تشکیل و تحقیقات مقدماتی توسط بازپرسان ودادیاران، زیر نظر دادستان انجام می‌شود.
در صورتیکه دلایل کافی برای احراز وقوع بزه وجود داشته باشد، پرونده با صدور کیفرخواست به دادگاه نظامی ارسال می شود تا پس از انجام محاکمه، حکم مقتضی صادر گردد.
محاکم نظامی به دادگاههای نظامی یک و دو تقسیم می‌شوند.
دادگاههای نظامی یک به جرایمی که در قانون مجازات‌های شدیدتری دارند، رسیدگی می‌نماید.
به جز تعدادی از آراء که مطابق قانون قطعی می باشد، سایر آراء دادگاههای نظامی قابل تجدیدنظر در دادگاههای نظامی یک و آراء دادگاههای نظامی یک، قابل اعتراض و تجدید نظر در دیوان عالی کشور می‌باشد.
رسیدگی در دادسراها و دادگاههای نظامی بر اساس آیین دادرسی کیفری صورت پذیرفته ومتهمین در تمامی مراحل رسیدگی می توانند از وکیل برخوردار شوند.
سازمان قضایی نیروهای مسلح در حال حاضر در تمامی مراکز استانهای کشور دارای دادسرا و دادگاه نظامی است که مسؤولیت رسیدگی به جرایم ارتکابی در حوزه قضایی آن استان را برعهده دارند.
سازمان قضایی نیروهای مسلح ضمن رعایت شأن وجایگاه نظامیان وحفظ اسرار نیروهای مسلح با حساسیت وقاطعیت کامل با هر گونه جرمی که مخل نظم واقتدار نیروهای مسلح می باشد ، برخورد قانونی نموده ودر چارچوب وظایف قانونی خود واجرای منویات مقام معظم رهبری وفرماندهی کل قوا ، ضامن سلامت وصیانت نیروهای مسلح است.
منبع مورد استفاده برای این مدخل