تاریخ انتشار: ۳ مهر ۱۳۹۰ - ۰۵:۱۳

مرتضی بیات: «اگر خواهان صلحی، آماده جنگ باش»؛ این نکته آکادمیک نظامی، مورد توجه تمامی ارتش‌های جهان و اصلی پذیرفته‌شده از سوی همه کشورهاست که اگر آمادگی برای جنگ نداشته باشید، مورد حمله قرار می‌گیرید.


31سال پیش، ارتش رژیم بعث عراق در شرایطی جسارت حمله به ایران را به‌خود داد که می‌دانست با کشوری روبه‌روست که امواج انقلاب و بازنشستگی فرماندهان ارتش، قوای نظامی کشور را کاهش داده است اما در این میان خطای محاسباتی صدام سبب شد تا با حمله به ایران، وارد ورطه‌ای شود که 26 سال بعد طناب دار را دور گردن خود ببیند.

نیروی هوایی ایران در آن برهه به شکلی آموزش دیده بود که توان رهبری هوایی 33 کشور آسیا و آسیای جنوب شرقی را داشته باشد و آموزش‌های حرفه‌ای موجب شده بود تا این نیرو از آمادگی خوبی برخوردار باشد. با این وصف، با آغاز حمله ارتش عراق، نیروی هوایی غافلگیر نشد زیرا کشورها معمولا تهدیدات پیرامون خود را طبقه‌بندی می‌کنند و تحرکات عراق در ماه‌ها و سال‌های قبل نشانگر این موضوع بود که تهدید نخست ایران در منطقه، رژیم بعث عراق است. ارتش ایران تمام نقاط استراتژیک و حیاتی عراق را از قبل شناسایی کرده بود تا اگر با قصد سویی از سوی این رژیم مواجهه شد توان مقابله را داشته باشد.

همه تدابیر نظامی ارتش ایران در طرحی به نام البرز جمع‌آوری شده بود که در نخستین روز جنگ به اجرا درآمد. عملیات معروف به «کمان 99» برای نخستین‌بار در دنیا اتفاق افتاد و نخستین ضربه کوبنده به ارتش بعث عراق بود. جمهوری اسلامی ایران با به پرواز در آوردن 140 جنگنده بر فراز کشور عراق، نخستین پاسخ نظامی خود را به حمله نابرابر دشمن بعثی داد.

رمز این عملیات، کمان 99 ،نمادی از فرستادن آتش خشم ملت ایران به سوی متجاوز بود؛ به این معنی که تیری در چله کمان گذاشته می‌شود و تا دوردست‌ترین نقاط رها می‌شود تا یادآور آرش کمانگیر باشد و عدد 99 نیز از شماره صفحات طرح عملیاتی البرز گرفته شده بود.

در آستانه صبحگاه سه‌شنبه اول مهر 1359، با ابلاغ رمز کمان99، هواپیماهای شکاری و بمب‌افکن نیروی هوایی از 7پایگاه هوایی تهران، تبریز، همدان، دزفول، بوشهر و شیراز به پرواز درآمدند. همزمان با ابلاغ رمز کمان 99، 140 فروند هواپیمای جنگنده بمب‌افکن با پشتیبانی 60 فروند هواپیمای رهگیر شکاری و سوخت‌رسان از پایگاه‌های هوایی کشور، عملیات نظامی خود را شروع کردند.

در این عملیات بیش از 380خلبان شرکت داشتند که 140نفر از آنان وارد خاک عراق شدند و سراسر خاک عراق، پایگاه‌های هوایی کرکوک، موصل، الرشید بغداد، حبانیه، ناصریه، شعبیه، کوت، المثنی و اهداف دیگر (در حد فاصل مدار 30درجه شمالی، یعنی جنوبی‌ترین مدار در خاک عراق تا شمالی‌ترین مدار در کشور مذکور که مدار 37 درجه شمالی است) اهداف عملیاتی به حساب می‌آمدند.

در این پاسخ کوبنده، تمامی اهداف از پیش تعیین‌شده در خاک عراق از جمله، کارخانه‌های هواپیماسازی، پایگاه‌های هوایی، مخازن سوخت و مهمات، پناهگاه‌های هواپیماها، تأسیسات و کارخانه‌های خدمات هواپیمایی، سوله‌ها و پناهگاه‌های اسکادران‌های تعمیر و نگهداری، راه‌های خزش، انبارهای مهمات، انبارهای آمادی و قطعات پشتیبانی‌کننده هواپیماها، رادارهای هدایت‌کننده هواپیماهای جنگی، برج‌های مراقبت و کنترل سامانه‌های فرماندهی، مراکز مخابراتی و انواع آنتن‌ها در تیررس خلبانان ایرانی قرار گرفت و با انجام این عملیات نیروی هوایی عراق بیش از 55درصد از توان خود را از دست داد و تا مدت‌ها پایگاه‌های هوایی عراق قادر به استفاده از تمام یا بخشی از توان خود نبودند.