کم تحرکی زندگی شهری، سلامت قلب را تحت تأثیر قرار داده و باعث‌شده این عضو بسیار پرکار بدن دچار بیماری‌هایی شود و درنتیجه کیفیت زندگی کاهش یابد. دکتر فریدون نوحی رئیس انجمن قلب و عروق ایران و استاد بیماری‌های قلب و عروق مرکز قلب شهید رجایی به همشهری می‌گوید: باید الگوی زندگی را تغییر دهیم و ضمن داشتن آرامش در زندگی و پرهیز از عوامل خطرساز، فعالیت فیزیکی را به زندگی ماشینی اضافه کنیم تا سلامت قلبمان تضمین شود.
- چرا در حال حاضر بیماری‌های قلب و عروق در رأس عوامل منجر به مرگ جامعه بشری قرار دارد؟
همانطور که اشاره کردید مرگ‌ومیر ناشی از بیماری‌های قلب و عروق در بالاترین سطح قرار دارد، به‌طوری که بیشتر از یک‌سوم کل مرگ‌و‌میرها را در بر می‌گیرد.
- چرا سن ابتلا به این بیماری‌ها کاهش یافته است؟
بنیان بیماری‌های قلبی از کودکی گذاشته می‌شود و اینطور نیست که فردی در سن 60سالگی به‌طور ناگهانی و بدون هیچ پیش‌زمینه‌ای به آن مبتلا شود. در گذشته زندگی‌ها، شهری نبود، غذاها سالم بودند، شهرها آلوده نبود، حتی زندگی شهری در آن زمان زندگی متحرک بود، در حالی که الان زندگی ماشینی شده و تکنولوژی‌ها زندگی را راحت کرده، به نحوی تحرک را از ما گرفته است. بچه‌ها به جای بازی در بیرون، کنار کامپیوتر می‌نشینند، بازی می‌کنند و می‌خورند و حرکت نمی‌کنند. حتی خوردنی‌هایشان هم سالم نیست؛ شیرینی، چیپس، پفک و چیزهایی از این قبیل که شور، شیرین و چرب هستند و البته برای قلب مضر. پس وقتی که از کودکی زمینه فراهم می‌شود، باتوجه به تحرک و سوخت‌و‌سازکم، بیماری در بزرگسالی خودش را زودتر نشان می‌دهد و ما می‌بینیم که سن ابتلا به بیماری‌های قلبی- عروقی کاهش یافته است و اگر به همین صورت پیش رود با مشکلات بیشتری در این زمینه مواجه خواهیم شد.
یکی از عوامل دیگر برای کاهش ابتلا به این بیماری‌ها، زمینه‌های ارثی است؛ یعنی از پدر و مادری که دارای این بیماری‌ها در سنین پایین بوده‌اند اکنون فرزندانی متولد می‌شوند که زودتر از معمول این بیماری را بروز می‌دهند.
- بروز بیماری‌های قلبی در سنین پایین چه تفاوتی با سنین بالاتر دارد؟
چنانچه این بیماری‌ها در سنین پایین‌تر ظاهر شوند مسلما عوارض ناشی از آنها بیشتر و شدیدتر خواهد بود. کسی که در سن 60سالگی سکته می‌کند چون فرصت بیشتری برای ایجاد ارتباطات خونی در رگ‌ها داشته است شرایط و شانس زنده ماندنش خیلی بیشتر است، درصورتی که فردی که در سن پایین سکته می‌کند چون هنوز این ارتباطات رگی درون قلب کامل نشده است تعداد زیادی از سلول‌های ماهیچه قلب او از بین می‌رود و فرد احتمال مرگش زیاد می‌شود.
- استرس‌ها و ناراحتی‌ها و فشار‌های عصبی و روحی چه تأثیری بر سلامت قلب دارد؟
استرس‌ها به 2صورت روی قلب تأثیر می‌گذارند. می‌دانیم که زندگی بدون استرس بی‌معناست اما بعضی افراد به‌طور دائم در معرض استرس و فشار عصبی هستند. هورمون‌هایی که برای مقابله با استرس ترشح می‌شود مانند کاتوکلامین، افزایش می‌یابد که روی عروق اثر منفی دارد و باعث آسیب‌دیدگی و تنگی عروق می‌شود. از سوی دیگر خود استرس هم می‌تواند بر کسانی که دارای بیماری قلبی هستند تأثیر منفی بگذارد.
- روابط زناشویی مناسب بین زن و شوهر چه تأثیری دارد؟
آرامش در خانواده که درنتیجه روابط صمیمی و خوب بین زن و شوهر ایجاد می‌شود اثر بسیار مثبتی بر قلب دارد. زندگی توأم با آرامش، تولید هورمون اندروفین می‌کند که سبب ایجاد نشاط و طراوت و سرزندگی در انسان می‌شود که باعث می‌شود قلب خوب کار کند و طول عمر زیاد شود. خانواده‌هایی که دارای فضای آرامی هستند اعضای آن به بیماری‌های قلبی کمتری دچار می‌شوند و عمر بیشتری خواهند داشت، مگر اینکه عوامل خطرساز دیگری باشند مانند سیگار، دیابت و چاقی که حتی با وجود این عوامل خطرساز افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی در زندگی‌های خوب عوارض کمتر یا با شدت پایین‌تری را تحمل می‌کنند.
- چه تعداد از بیماران قلبی کاندید جراحی قلب باز می‌شوند؟
در حال حاضر تعداد این افراد کاهش یافته است. متوسط عمل جراحی‌ای که انجام می‌شود حدود 60هزار در سال است که البته دقیق نیست. تعداد مبتلایان به بیماری‌های قلبی حدود 2/5 تا3درصد یا حدودا 2میلیون نفر است و کسانی که از این تعداد، عمل جراحی قلب‌‌باز انجام می‌دهند 10درصد هستند. لازم است یادآوری کنم که خیلی از مبتلایان به بیماری‌های قلبی اطلاعی از بیماری‌شان ندارند.
- عوامل مؤثر بر تنگ شدن عروق و رگ‌های قلب چیست؟
سیگار، فشار خون، چربی، دیابت، کم‌تحرکی، افزایش وزن، سن، استرس‌ها و عوامل ژنتیک ازجمله فاکتورهای مؤثر هستند. در مورد فشار خون باید گفت که فقط 50درصد مبتلایان به پرفشاری خون از آن مطلع هستند که فقط 10درصد آنها با رژیم‌های مناسب فشارشان را کنترل می‌کنند، به همین دلیل به این بیماری قاتل آرام یا کشنده ساکت می‌گویند. فشار خون باید به‌طورمتوسط بین 8 تا 12 باشد. بیماران دیابتی باید فشاری کمتر از 13 و بقیه فشاری کمتر از 14 داشته باشند. هر چه سن بالاتر می‌رود عروق، انعطاف‌پذیری خود را بیشتر ازدست می‌دهند. همچنین بیماری‌های قلبی در مردان تا سن 65سال بیشتر از زنان دیده می‌شود. البته آلودگی هوا بر بیماران قلبی تأثیر منفی دارد ولی اینکه خود آلودگی بتواند ایجاد‌کننده بیماری باشد نیاز به مطالعات بیشتر و طولانی‌تری دارد.
- به‌طور کلی چه کنیم تا قلبمان سلامت و شاداب باشد؟
ما ناچاریم برای رسیدن به این هدف شیوه و الگوی زندگی خود را تغییر دهیم؛ زندگی فعال، پرتحرک و پرجنب‌وجوش اما آرامی داشته باشیم، چربی‌ها و شیرینی‌ها را کم کنیم و مصرف نمک را به حداقل برسانیم.
هر ایرانی در روز 12گرم و گاه بیشتر نمک مصرف می‌کند، در حالی که باید یک قاشق چایخوری باشد. نان‌ها، غذاهای آماده و غذاهای ایرانی نمک زیادی دارند، در حالی که باید مصرف آن را به حداقل کاهش دهیم، سیگار نکشیم و هفته‌ای 5 بار و هر بار نیم ساعت پیاده‌روی سریع داشته باشیم تا قلبی پر از زندگی و نشاط داشته باشیم.