به گزارش خبرگزاری قرآنی ایران(ایکنا)، نشست «انتشار آثار متقن؛ راهکار ترویج صحیح فرهنگ عاشورا»، صبح امروز، 26 دی‌ماه، با حضور مجتبی رحماندوست، مشاور سابق رئیس جمهور و دبیرکل جمعیت دفاع از ملت فلسطین و حسن تفکری، مدیر انتشارات تلاوت و معاون آموزش، پژوهش و نظارت بر چاپ و نشر قرآن سازمان دارالقرآن الکریم، در سالن اجتماعات خبرگزاری ایکنا برگزار شد.
این نشست پس از برگزاری پنجمین نشست از سلسله نشست‌های «عاشورا؛ تجسم قرآن» با عنوان «تجلی آموزه‌های قرآن در مکتب عاشورا» طی 21 دی‌ماه، در این خبرگزاری برگزار شد که پرداختن به نقش نویسندگان در رفع خرافه‌های مطرح درباره عاشورا، لازمه‌های انتشار آثار فاخر در این حوزه و استفاده از پیام‌های والای عاشورا به عنوان قرآن مجسم در آثار مکتوب از جمله محورهای مطرح شده در آن به شمار می‌رود.
در ابتدای این نشست مجتبی رحماندوست از عاشورا به عنوان سرمایه‌ای یاد کرد که در همه حوزه‌های ادبی و هنری به عنوان منبعی پرمایه می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد. به طوری که اگر کربلا به درستی اطلاع‌رسانی شود، همه کار انجام شده است و در این راستا اطلاع‌رسانی جزئی‌نگر، از جمله مبانی اصلی کار به شمار می‌آید.
وی همچنین با تصریح بر این که شعر عاشورایی امروزه به وجود نیامده و همیشه وجود داشته است، از اشعار شاعران معاصر که برگرفته از احساس قوی شاعر است، یاد کرد و ادامه داد: آثاری که از برجستگی و عمق محتوایی برخوردار نباشد، اثری متقن نیست.
به گفته این کارشناس، داستان کوتاه، داستان بلند، رمان و زندگی‌نامه داستانی قابلیت فراوانی درباره انعکاس وقایع عاشورا دارند و با استفاده از انتشار آثار متقن می‌توان بزرگترین عنصر تحرک‌بخشی را در کشورهای جهان اسلام ایجاد کرد.
رحماندوست به ظرفیت عظیم واقعه کربلا اشاره کرد و گفت: واقعه کربلا و قیام امام حسین(ع)، از هر منظری قابل بررسی است و در تمام حوزه‌ها اعم از مردم‌شناسی، حضور اقشار مختلف جامعه، مختصات اجتماعی، ادبی و ... ظرفیتی عظیم در حوزه پژوهش دارد.
وی به ظرفیت ادبی و قالب‌های مختلف ادبی پرکاربرد برای به تصویر کشیدن واقعه عاشورا اشاره کرد و ادامه داد: از نظر ادبی، واقعه کربلا را می‌توان در قالب‌های مختلف ادبی به تصویر کشید. از این رو، در طول تاریخ شاهد تجلی عاشورا با رویکردهای مختلف در عرصه ادبی هستیم. به عنوان نمونه، در برهه‌ای از تاریخ شاعرانی چون محتشم کاشانی زبان مرثیه را برای انتقال مفاهیم کربلا به کار گرفتند و در زمان قبل از انقلاب، شاعران به منظور تهییج روحیه مبارزان انقلابی، زبان حماسی را برای انتقال آرمان‌های انقلاب امام حسین(ع) برگزیدند.
رحماندوست کربلا را هنر و حق محض خواند و ضمن بیان این که کربلا سبب تعالی هنر می‌شود، یادآور شد: کربلا برخلاف هر موضوع عادی و روزمره، به جای اینکه توسط هنر به اوج برسد، مایه تعالی هنر و هنرمند می‌شود. این هنر نیست که اسباب تعالی واقعه عاشورا را فراهم می‌کند، بلکه این خود کربلا و حوادث درون آن است که زمینه اوج و تعالی هنر و هنرمند را فراهم می‌آورد. این واقعه دارای چنان ظرفیتی است که هیچ عذری برای هنرمند به منظور نپرداختن باقی نمی‌ماند.
وی از شعر عاشورایی یاد کرد و ضمن اشاره به تاریخچه این نوع سروده‌ها، تصریح کرد: شعر عاشورایی، تاریخچه عظیمی دارد و منحصر به سال‌های اخیر نمی‌شود. از گذشته تا به امروز، هر گاه شعر می‌خواست به تعالی برسد، به موضوع شهادت و واقعه عاشورا می‌پرداخت.
مؤلف «اشک فولاد»، شعر عاشورایی پس از انقلاب را شعری استوار از منظر شاعری و محتوا دانست و اشاره کرد: بعد از انقلاب، محافل ادبی با عنوان شب شعر عاشورایی شکل گرفت که در آن، شاعران از اقشار مختلف جامعه و در سنین گوناگون، سروده‌های خود درباره کربلا را قرائت می‌کنند. گاه در این محافل شاهد سروده‌هایی هستیم که از نظر استواری سخن و ساختار، تعجب مخاطب را برمی‌انگیزد.
دبیرکل جمعیت دفاع از ملت فلسطین، اثری را در این حوزه متقن دانست که اطلاع‌رسانی و تأثیرگذاری بر مخاطب را به خوبی ادا کند. به این معنی که، اثر با به کار گرفتن عناصر داستانی و شاعری، توانسته است بیشترین تأثیر را بر خواننده بگذارد و جامعه‌ای را به حرکت درآورد.
رحماندوست از داستان کوتاه، داستان بلند، رمان و زندگی‌نامه داستانی، به عنوان چهار قالب ادبی مهم در به تصویر کشیدن تاریخ عاشورا یاد کرد و ادامه داد: این چهار قالب ادبی از ظرفیت خوبی برای به تصویر کشیدن واقعه عاشورا و انتقال مفاهیم آن برخوردار است که البته مغفول مانده‌اند. علاوه بر این، در قالب‌های یاد شده از زبان و عناصر داستان به شکل جدید کمک گرفته نشده است.
نشست «انتشار آثار متقن؛ راهکار ترویج صحیح فرهنگ عاشورا»
وی بر ضرورت نگارش اثر ادبی در این حوزه تأکید کرد و افزود: دنیای امروز، اعم از مسلمان و غیرمسلمان، نیازمند آگاهی یافتن از مفاهیم و آرمان‌های عاشورا است که بهترین زبان برای انتقال آن، زبان و استفاده از فرم‌های ادبی است. می‌توان با خلق این نوع آثار و ترجمه آنها به زبان‌های مختلف ادبی، شاهد حرکت انقلابی مردم در سراسر جهان باشیم.
این نویسنده دینی و آیینی، شرط تأثیرگذاری آثار در حوزه عاشورا را در رها کردن موضوعات کلیشه‌ای و استفاده از زبان نو دانست و تأکید کرد: بعد از نگارش این نوع آثار، می‌توان جلسات و کارگاه‌های نقد در جهت بررسی آنها برگزار کرد.
مشاور سابق رئیس جمهور، بر ضرورت بیان صحیح جزئیات تاریخی واقعه کربلا تأکید کرد و گفت: اگر جزئیات تاریخی عاشورا را از منابع اصیل مانند بحارالانوار، درست به مخاطب اطلاع‌رسانی کنیم، حق مطلب را ادا کرده‌ایم؛ چراکه، واقعه کربلا به اندازه‌ای فرهنگ‌ساز است که اگر در قالب ادبی و زبان هنری درنیاید، برای مخاطب جاذبه دارد.
به گفته این نویسنده، بررسی واقعه کربلا از منظر تاریخی در منابع متعددی به رشته تحریر درآمده است، از این رو به نظر می‌رسد که منابع این حوزه، ظرفیت گنجاندن در کتابخانه‌ای تخصصی را دارد.
یادآور می‌شود، در ادامه این نشست، محمود تفکری، مدیر انتشارات تلاوت، به ویژگی‌های آثار متقن در حوزه تاریخ و ادب عاشورایی اشاره کرد و در رابطه با آسیب‌های موجود در مکتوبات این حوزه سخن گفت.
در ادامه این نشست، حسن تفکری، معاون آموزش، پژوهش و نظارت بر چاپ و نشر قرآن سازمان دارالقرآن الکریم، با اظهار این که ظرفیت عاشورا و قیام امام حسین(ع) در حوزه نشر بسیار بالا است، افزود: ظرفیت عاشورا و قیام امام حسین(ع) آن قدر بالاست که پس از 1400 سال هنوز هم آثار نوشته شده تازه‌ای در این حوزه مشاهده می‌شود.
وی با بیان اینکه متأسفانه زنگارهایی که در قیام عاشورا ایجاد شده، هدف اصلی این واقعه را تحت‌الشعاع قرار داده است، به ارائه پیشنهادی مبنی بر تشکیل یک نهاد به منظور نظارت بر صحت محتوای آثار عاشورایی پرداخت و گفت: 27 سال پیش هیچ نظارتی بر قرآن انجام نمی‌شد؛ این در حالی است که امروزه همه قرآن‌های چاپ شده با مهر معاونت نظارت بر چاپ و نشر قرآن کریم سازمان دارالقرآن وارد بازار نشر می‌شود، بنابراین اگر همه آثار چاپ شده درباره قیام عاشورا و نهضت حسینی با نظارت یک نهاد انجام شود، دیگر شاهد خرافه‌گویی در این حوزه نخواهیم بود.
مسئول انتشارات کاتبان وحی، به تحریف‌های قرآنی اشاره کرد و گفت: زمانی که قرآن نازل شده بود، عده‌ای درصدد نفی آن بودند، اما پس از شکست سعی کردند آن را آن قدر مقدس بشمارند که مردم از آن کمتر در زندگی روزمره استفاده کنند.
وی عنوان کرد: در رابطه با قیام عاشورا اقداماتی انجام شده است که ما را از هدف امام حسین(ع) دور کرد. در خرافه‌گویی‌ها مظلومیت امام حسین(ع) را به قدری پررنگ نشان دادند که گویا امام نمی‌توانست از عهده یزید بر آید؛ در حالی که این امام می‌توانست با یزید بیعت و همه چیز را تمام کند، اما هدف امام حسین(ع) بالاتر از این موضوع‌ها بود.
تفکری اظهار کرد: شهید مطهری زمانی که کتاب «حماسه حسینی» را به نگارش درآورد، احساس خطر کرده بود که مبادا قیام عاشورا از مسیر اصلی خود خارج شود؛ چرا که با وارد کردن یک سری خرافات، ذهنیات مردم عوض می‌شد.
وی ضمن گلایه از پرداخت ابعاد ظاهری مردم از قیام عاشورا گفت: متأسفانه مردم در عزاداری‌ها بیشتر به ابعاد ظاهری می‌پردازند؛ این در حالی است که باید ابعاد حقیقی قیام را مورد نظر قرار داد. مقام معظم رهبری بارها بر این مورد تأکید کردند که مردم از پرداختن به ابعاد ظاهری قیام عاشورا بپرهیزند.
مسئول انتشارات کاتبان وحی تصریح کرد: در سال‌های اخیر مردم در عزاداری‌ها، از طنین آهنگ خوانندگان غربی و آن سوی مرزها استفاده می‌کردند که اگر تذکرات مقام معظم رهبری نبود، به سمت استفاده از آلات موسیقی درعزاداری‌ها نیز پیش می‌رفتیم.
تفکری اظهار کرد: در برخی از مداحی‌ها شاهد دروغ هستیم که باید با آگاهی و اطلاع‌رسانی مردم، از پیشرفت دروغ‌ها در مداحی‌ها و مجالس عزاداری جلوگیری شود. اگر بتوان قیام عاشورا را به صورت روزآمد به اطلاع مردم برسانیم، می‌توانیم به مرور شاهد مقابله با خرافه‌گویی‌ها در مجالس عزاداری و حتی مداحی‌ها باشیم.
مسئول انتشارات کاتبان وحی به تأثیر هنر فیلمسازی در تبیین صحیح واقعه عاشورا اشاره کرد و گفت: ممکن است برخی از افراد علاقه‌ای به خواندن کتاب نداشته باشند؛ بنابراین تهیه یک سریال یا فیلم، همچون سریال «اصحاب کهف» می‌تواند تأثیر به سزایی در تبیین صحیح واقعه عاشورا داشته باشد.
وی صنعت نشر را صنعت سودآوری ندانست و تأکید کرد: متأسفانه صنعت نشر صنعت سودآوری نبوده و زمین خورده است؛ بنابراین ناشر به ناچار سراغ چاپ آثار سطحی می‌رود؛ در حالی که اگر دولت از چاپ کتاب‌های فاخر حمایت کند، هیچ گاه شاهد چنین اتفاقی نخواهیم بود.
تفکری اظهار کرد: باید چندین موضوع را از قیام عاشورا انتخاب کرد و در اختیار نویسندگان قرار داد تا آنها بر اساس آن موضوعات آثارشان را خلق کنند. مردم به دنبال مسائل سطحی هستند؛ این در حالی است که کتاب دعا بیش از دیگرکتاب‌های فاخر و مذهبی فروش دارد و گاه دیده می‌شود که کتاب دعا به چاپ هشتادم می‌رسد، در حالی که چاپ نخست یک کتاب مذهبی فاخر و ارزشمند طی 10 سال نیز ممکن است به فروش نرسد.
مسئول انتشارات کاتبان وحی، حمایت دولت از ناشران را در انتشار آثار فاخر مؤثر دانست و تصریح کرد: صدا و سیما باید به معرفی و تبلیغ آثار فاخر بپردازد و در کنار آن، دولت باید حمایت‌های خود را از ناشران داشته باشد. حمایت دولتی از صنعت نشر به درستی صورت نمی‌گیرد، به طوری که دیده می‌شود بن‌های خرید کتاب در راستای خرید کتاب صرف نمی‌شود.
تفکری اظهار کرد: گاهی اوقات در میان آثار دیده می‌شود که درباره برخی از موضوعات واقعه عاشورا، کتاب‌های بسیاری نگارش شده و برخی دیگر از موضوعات مغفول مانده است.
وی افزود: سازمان صدا و سیما باید با برگزاری مسابقات و یا جنبه‌های تشویقی، مسائل مربوط به واقعه عاشورا را به درستی برای مردم تبیین کند. ترویج فرهنگ صحیح عاشورا باید به عناوین مختلف تبیین شود.
مسئول انتشارات کاتبان وحی با گلایه از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از خرید کتاب‌های سطحی، تصریح کرد: گاهی اوقات دیده می‌شود وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، کتاب‌های سطحی را خریداری می‌کند و بسیاری از کتاب‌های فاخر در انبارها می‌ماند.