به گزارش خبرنگار مهر، نخستین کارگاه آموزش آواز به بیان مباحثی پیرامون، تکنیک، صدا سازی و شیوه های مختلف آوازی اختصاص داشت که در جلسه‌ای سه ساعته توسط محمدرضا شجریان بیان شد.
پرچم آواز ایران همیشه باید بالا باشد
محمدرضا شجریان در این جلسه که با مدیریت حمید نوربخش برگزار شد به دلایل برگزاری کارگاه آموزش آواز اشاره کرد و گفت : در طول سالهایی که در عرصه موسیقی و آواز حضور داشتم و فعالیت کردم دیدم که بسیاری از علاقمندان به آواز به هر دری که می زنند به نتیجه مطلوب نمی رسند ومتاسفانه در این عرصه ندیدم کسانی را که بتواند پرچم آواز ایرانی را به دست بگیرد اما نا امید هم نیستم و می خواهم پرچم آواز ایران همیشه بالا باشد چراکه استعدادهای جوان را دیدم که می توانند این امر مهم را به عهده بگیرند. بر همین اساس بود که تصمیم گرفتم بار دیگر کلاسهای آواز را تشکیل بدهم تا شاید بتوانم راه درست را نشان دهم.
این استاد مسلم آواز در ادامه به معلم آواز اشاره کرد و گفت: معلم خوب همیشه می‌تواند راهنما باشد اما من هم مانند بسیاری از هنرجویانی که در این جمع حاضر هستند در مقطعی که در مشهد زندگی می‌کردم معلم نداشتم حتی تا 25 سالگی معلمی را پیدا نمی‌کردم که بپرسم گوشه‌ای را که می‌خوانم اسمش چیست؟ تا اینکه به تهران آمدم. در همان زمان هم معلم آواز نداشتم و آواز را پیش اساتیدی که خوب ساز می‌زدند آغاز کردم و چون از بچگی توجه خاصی به صداهای خوب داشتم و آنها را دنبال می‌کردم توانستم به سرعت و با پشتکاری که داشتم به نتیجه برسم.
وی در ادامه به شیوه‌های آوازی اشاره کرد و گفت: در طول این سال‌ها هنرجویان و همچنین خواننده های بسیاری را دیدم که سن و سالی از آنها گذشته ولی در شیوه های آوازی مشکل دارند و فقط ردیف را خوب می شناسند در واقع راهی که برای آواز پیش گرفتند راه درستی است اما دو نکته را در بین آثار آنها نمی بینم: یکی این که از صدای خود استفاده درستی نمی کنند و اغلب در اوج و بم خوانی ناموفق هستند و فقط دنبال یادگیری ردیف رفتند و دیگر اینکه شعر را نادیده می گیرند و در اغلب موارد همه شعر را فدای ردیف و گوشه می کنند که این بی انصافی است.
هیچ کس دنبال تکنیک و صداسازی نیست
شجریان مشکلات آواز را نداشتن کلاسهای خوب برای این مقوله از موسیقی دانست و گفت: عدم وجود کلاسهای خوب برای آموزش آواز باعث ایجاد مشکلاتی در اجرای آواز می‌شود. مثلا زمانی که هنرجو فالش می‌خواند و یا در تحریر مشکل دارد تذکر داده نمی‌شود و هنرجو هم گمان می‌کند که خوب می‌خواند و همین طور غلط ادامه می‌دهد، درحالی که ردیف و شیوه باید با هم باشند و اگر یکی از این دو مقوله ناقص باشد کار می‌لنگد.
وی تصریح کرد: با این اوصاف هنرجو در تمام کلاسهای آواز فقط ردیف یاد می‌گیرد و هیچکس در هیچ کلاسی دنبال تکنیک و صداسازی نیست.
محمدرضا شجریان به عنصر تقلید در یادگیری آواز اشاره کرد و گفت: تقلید صدای اساتید آواز یکی از مواردی است که در آموزش آواز مهم و ضروری‌است و به جرئت می‌گویم من اگر به جایی رسیدم از تقلید صدای کسانی مانند طاهرزاده، ظلی، قمر الملوک وزیری و دیگران بوده‌است و این در حالی‌است که بسیاری تقلید از آواز را بد می‌دانند. تقلید زمانی ایراد دارد که می‌خواهیم اثری مانند آلبوم و یا کنسرت را به شکل کپی کار به مخاطب ارائه کنیم. این نوع ارائه کار ایراد دارد ولی اگر تقلید در جهت یادگیری باشد نه تنها مشکلی ندارد بلکه در آواز لازم و ضروری‌است.
آواز آموزش نیست، پرورش است
وی درباره تجربیات خود از یادگیری آواز گفت: نورعلی خان برومند معلم خوبی بود و نکات را درست می‌دانست مثلاً می‌گفت طاهر زاده در فلان قطعه از این شیوه استفاده کرده و چون آواز کار کرده بودم و تکنیک را خوب می‌شناختم در نتیجه توانستم از کلاسهای ایشان بهره لازم را ببرم از بنان عزیز هم دو نکته خوب یاد گرفتم یکی طریقه شعر خواندن را که تذکر می‌داد شعر را نکشم و مثل حرف زدن ادا کنم دوم اینکه می‌گفت صدای خودم را گوش کنم و این در حالی بود که من فقط صدای خودم را می‌شنیدم، چون وقتی می‌خواندم تمام حواسم به خواندن بود نه گوش دادن. از آن به بعد صدا را ضبط کردم و مجدداً گوش می‌کردم. این روش در یادگیری آواز بسیار موثر بود.
محمد رضا شجریان در پایان درباره تکنیک صداسازی گفت: آواز آموزش نیست، پرورش است و به نظر من مربی آواز بیش از این که آموزش دهد باید پرورش دهد. بنابراین "صداسازی" بیش از این که آموختنی باشد پروردنی‌است، چرا که آواز سخت‌ترین و پر زحمت‌ترین کار در موسیقی ایرانی‌است. پسرها در 15 سالگی و قبل از بلوغ و دخترها از 12 سالگی باید این تکنیک را بیاموزند و تا 25 سالگی کار تربیت و رشد صدا باید به پایان رسیده باشد و تکلیف صداسازی مشخص شده باشد.