روانشناسان معتقدند پول توجیبی درس عملی اندوخته کردن، بخشندگی و آینده‌نگری است و والدین باید مبلغی را به عنوان پول توجیبی به کودک بدهند تا او بتواند با آن، آن چه را که دوست دارد، خریده و آن چه را که باید، بیاموزد.
مدیریت سرمایه
مفهوم سرمایه و پول زمانی برای کودکان معنای حقیقی می‌یابد که کودک با داشتن پول توجیبی برای خرید یا پس‌انداز اقدام کند.
از طرفی دریافت مبلغی مشخص به کودکان اجازه می‌دهد تا برای آینده برنامه‌ریزی کنند. این برنامه‌ریزی میتواند برای جمع کردن پول به قصد پس‌انداز و یا خرید هدیه باشد، که در هر دو صورت احساس شخصیت، هویت و اعتماد به‌نفس را در او ایجاد و تثبیت می‌کند.
چگونه و چه میزان؟
برای کودکان، تا پیش از ورود به مقطع راهنمایی، بهترین شیوه تعیین مقرری هفتگی است.
این مبلغ میتواند تا حدی باشد که کودک بتواند بعضی از نیازهای خود مانند خرید لوازم‌التحریر، لوازم شخصی نه چندان گران‌قیمت مثل وسایل زینتی، کتاب و... برخی خوراکی‌های مورد علاقه و... را برطرف کند؛ اما نباید به حدی باشد که به او امکان خرید اقلام گران قیمت را بدهد.
روانشناسان معتقدند در پایان ماه در صورتی که کودک پول هفتگی‌اش را به درستی خرج یا پس‌انداز کرده باشد، می‌توان مبلغی را به عنوان جایزه ویژه علاوه بر مبلغ پول توجیبی به او هدیه داد تا کودک متوجه شود که رفتار درست او مورد توجه والدین قرار گرفته است تا به تکرار رفتار خوب خود تشویق شود.
پول توجیبی میتواند به صورت ماهیانه نیز پرداخت شود؛ اما روانشناسان به دو دلیل این روش را چندان مناسب نمی‌دانند. نخست این که کودک با در اختیار داشتن مبلغ زیادی پول به صورت یک جا، خریدهای نامناسبی کرده و یا به راه‌های نامناسب کشیده می‌شود و این به دلیل کاهش کنترل والدین بر روی پول پرداختی به او است و دوم این که اگر پول پرداختی پیش از پایان ماه تمام شود و از والدین پول طلب کند، پرداختن یا نپرداختن پول به او، تبعات ناخوشایندی را به دنبال دارد. بنابر این پرداخت پول توجیبی به صورت هفتگی بیشتر توصیه می‌شود.
برای تعیین مبلغ پول توجیبی باید ابتدا خرج‌های ضروری مثل هزینه رفت و آمد، خرید برخی لوازم ضروری و... در نظر گرفته شده و پول به صورتی تعیین شود که مقداری برای پس‌انداز و خریدهای اضافه به دلخواه کودک، باقی بماند.
فراموش نکنیم برای کودکانی که برای رفت و آمد یا خریدهای مختلف خود نیازی به پول ندارند،(با سرویس مدرسه یا والدین به مدرسه رفته و برمی‌گردند و کلیه لوازم مورد نیاز آنها توسط والدین خریداری می‌شود) باز هم به پول توجیبی نیاز دارند تا احساس استقلال و کنترل دخل و خرج را تجربه کرده و فرا بگیرند.
تردیدی نیست که با افزایش سن کودک، باید مبلغ پول توجیبی افزایش یابد؛ این افزایش باید پیش از این که کودک پول توجیبی خود و همسالانش را مقایسه کرده و از والدین درخواست کند تا پول توجیبی او را افزایش دهند، صورت بگیرد.
به قوانین پای‌بند باشیم
اشاره کردیم مبلغ پول توجیبی باید طوری تعیین شود که فرزندتان بتواند علاوه بر رفع نیازهای ضروری خود، مبلغی را به خرید آن چه دوست دارد، اختصاص دهد. بنابر این از ارائه مبلغی اضافه بپرهیزید و بگذارید او به آن چه برای او مقرر شده است، عادت کرده و برنامه زندگی خود را با همان مبلغ تنظیم کند.
روانشناسان توصیه می‌کنند برای جلوگیری از آن که کودک به دلیل نیاز برای تهیه پول مورد نیازش دست به رفتارهای نادرست بزند، می‌توانید به او پول قرض بدهید، نه آن که به او پول بدهید. به این معنی که به او بگویید این پول را به تو قرض می‌دهم و تو باید با پس‌انداز این مبلغ را به من بازگردانی.
این رفتار به او می‌آموزد که اولاً درآمد- در این جا پول توجیبی- خود را به درستی خرج و پس‌انداز کند و در ثانی در صورت نیاز، فقط میتواند از فردی مطمئن پول قرض کرده و در اسرع وقت قرض خود را ادا کند.
رفتار قاطع والدین در مقابل فرزند باعث می‌شود تا اقتصاد صحیح را آموخته و برای آینده به درستی برنامه‌ریزی کند.
سن و پول توجیبی
برخی از روانشناسان افزایش پول توجیبی را مقارن با هر سال ارتقای مقطع تحصیلی و برخی دیگر افزایش یک سال سن کودک می‌دانند؛ که موافقان گروه دوم بیشتر هستند چرا که عقیده دارند افزایش مقدار پول توجیبی همزمان با سال روز تولد، تأکیدی بر آن است که با هر سال افزایش سن نه تنها کودک استحقاق دریافت سرمایه بیشتری را دارد، بلکه به طور غیرمستقیم به او می‌فهمانیم که از نظر عقلی و رفتاری نیز باید بزرگانه‌تر رفتار کند و تصمیم‌های بهتری را با سرمایه بیشتر خود بگیرد.
روانشناسان افتتاح حساب بانکی، از سن 10 سالگی برای دخترها و 12 سالگی برای پسرها را ضروری دانسته و آن را شیوه‌ای عملی برای آموزش پس‌انداز و کنترل و تنظیم دخل و خرج می‌دانند؛ اما در این سن رفع نیازهای مورد علاقه کودک باید مقدم بر پس‌انداز قرار بگیرد تا کودک به خساست عادت نکند؛ حتی باید به او آموخت که باید برای خرید هدیه برای تولد دوستان یا اعضای خانواده پس‌انداز کرد و مبلغی را به این امور اختصاص داد. در حقیقت آموزش‌ها باید تعادلی منطقی میان پس‌انداز و خرج کردن برقرار کند.
ارزش پول را به او بیاموزیم
برای آن که کودک ارزش پول را فهمیده و آن را به درستی خرج و پس‌انداز کند، باید به شیوه صحیح ارزش پول و کارایی‌های پول را به او آموخت. برای این منظور، این نکته‌ها را به خاطر بسپاریم؛
- درباره پول توضیح بدهیم؛ با عبارت‌هایی ساده و قابل فهم سن او، ارزش و اهمیت پول را برای او توضیح بدهیم. روانشناسان مثال «کیک» را بهترین گزینه برای شرح دادن ارزش پول و دامنه عملکرد آن می‌دانند.
به این ترتیب که والدین با تشبیه هر برش کیک به بخشی از مخارج زندگی، می‌توانند دقیقاً کاربرد و ارزش پول را برای فرزندشان شرح دهند. به این ترتیب کودک نه تنها از نیازهای اقتصادی زندگی واقعی مطلع می‌شود، بلکه کنترل دخل و خرج را نیز می‌آموزد.
- با او به خرید بروید؛ هنگام خرید برای او توضیح بدهید که قیمت هر جنسی که می‌خرد چه میزان است. بهتر است ابتدا مبلغ پولی را که همراه برده‌اید به او بگویید و به تدریج در حین خرید شرح بدهید که چه مقدار از مبلغ اولیه‌ای که به همراه داشته‌اید کسر شده است.
با مراجعه به چند فروشگاه، مقایسه قیمت‌ها را به او بیاموزید تا متوجه شود که گاه مبلغ اجناس در فروشگاه‌های مختلف متفاوت بوده و برای انتخاب بهترین کیفیت و بهترین قیمت باید کمی صبر کرد.
روانشناسان توصیه می‌کنند برخی خریدهای آسان منزل را به نوجوانان بسپارید تا با شیوه درست خرید کردن آشنا شوند.
- همراه هم به بانک بروید؛ برای انجام امور بانکی خود، او را همراه خود ببرید؛ تا نه تنها عملیات بانکی را بیاموزد، بلکه ببیند چگونه می‌توان با پس‌انداز کردن، به تدریج پول جمع‌آوری کرد و اجناس بزرگ‌تر و با ارزش‌تر خرید. بهتر است در همان بانکی که حساب دارید، برای او نیز حساب بانکی افتتاح کنید تا به جمع کردن پول تشویق شود؛ اما برای پس‌انداز کردن به او اجبار نکنید. پس‌انداز کردن را می‌توانید بدون هیچ توضیح و پافشاری با خرید قلکی زیبا به او آموزش بدهید و به تدریج قلک را به حساب بانکی تبدیل کنید.
- خرید کردن را به او بیاموزید؛ همان طور که به او پس‌انداز را یاد می‌دهید، خرید کردن و درست خرید کردن را هم به او آموزش دهید.
مثلاً به او بیاموزید که برای تولد خواهر و برادر کوچک‌ترش باید هدیه بخرد. برای این کار هنگامی که برای همسر یا اقوام هدیه می‌خرید، او را همراه خود ببرید تا ببیند چگونه باید هدیه انتخاب کرده و آن را بخرد.
به او بیاموزیم که برای خرید هدیه باید ابتدا اندکی پول پس‌انداز کرده و سپس برای خرید هدیه، در حد و اندازه خود و پول توجیبی‌اش اقدام کند.
و در جمع‌بندی آن چه گفته شد، روانشناسان اختصاص مبلغی به کودک، به عنوان پول توجیبی را ضروری دانسته و معتقدند این مبلغ هر چند اندک، تمرینی برای ورود کودک به زندگی حقیقی و آموزش عملی اقتصاد، به عنوان شاخصی برای موفقیت آتی او در زندگی و آینده است و عقیده دارند با حذف این آموزش، کودک بخشی از مهارت‌های زندگی و شاید یکی از مهم‌ترین آنها را نخواهد آموخت.
منبع: بی‌بی‌سی