سال گذشته فراخوان سی‌امین جشنواره تئاتر فجر در 14 بخش منتشر شد اما امسال فراخوان جشنواره تئاتر فجر فقط 9 بخش داشت. تئاتر ایران، تئاتر بینالملل، تجربه‌های نو، تئاتر مناطق، نگاه تازه، تئاتر خیابانی، بخش ویژه، مسابقه نمایشنامه‌نویسی، مسابقه و نمایشگاه عکس و پوستر بخش‌های مختلف فراخوان جشنواره امسال هستند که دو بخش نگاه تازه و بخش مسابقه نمایشنامه‌نویسی از بخش‌های جدید به‌شمار می‌روند.
انتشار دیر هنگام فراخوان
اگر سال گذشته به‌دلیل مشکلات استعفای دبیر جشنواره و به‌دنبال آن استعفای حسین مسافر آستانه از مقام مدیرکل هنرهای نمایشی، فراخوان سی‌امین جشنواره تئاتر فجر بسیار دیر و در مردادماه منتشر شد، امسال با توجه به اینکه دبیر جشنواره در اسفند سال گذشته مشخص شده بود این فراخوان تنها با یک ماه تفاوت در تیرماه منتشر شد تا سنت دیر منتشر شدن فراخوان از یادنرود. نکته مهم‌تر این است که در این دوره از جشنواره جای خالی بخش‌های مرور تئاتر ایران در سال 91، چشم‌انداز تئاتر ایران در سال 1392، بخش تولیدی نمایشنامه و نمایشنامه خوانی، رادیو تئاتر، پژوهش، کارگاه آموزشی و نشست‌های تخصصی گروه‌های نمایشی بین‌المللی شرکت کننده، بازار تئاتر ایران و بخش میهمان به‌چشم می‌خورد.
تغییرات پشت تغییرات
جشنواره تئاتر فجر در عمر31ساله خود تغییرات متفاوتی را تجربه کرده‌است اما شاید حذف بخش چشم‌انداز تئاتر یکی از عجیب‌ترین تصمیمات مدیران و مسئولان تئاتری باشد. بخش چشم‌انداز با هدف ارائه تولیدات جدید تئاتر ایران و تأمین نیاز اجرای عمومی تئاتر کشور در سال آتی، در چند دوره اخیر به جشنواره تئاتر فجر اضافه شده‌بود. اجرای عمومی نمایش‌های راه یافته به این بخش از سوی دبیر جشنواره و مسئولان جشنواره تضمین شده بود و در واقع حضور در این بخش به معنی مجوز برای نمایش صحنه‌ای هم بود؛ هرچند اردیبهشت ماه امسال روابط عمومی تئاتر شهر اعلام کرد بنا به‌تصویب شورای هنری مجموعه تئاترشهر، تمام آثار بخش چشم‌انداز سی‌امین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در این مجموعه تا آخر سال اجرا خواهد شد، اما به‌نظر می‌رسد که قرار نیست این وعده شکل عملی به‌خود بگیرد. بسیاری این تصمیمات را برعهده شورای نظارت و حمایت می‌دانند. حذف بخشی که تعهد اجرا ضمیمه آن است، راحت‌تر از ضمانت اجرایی کارهایی است که ممکن است بعدها دچار مشکل شود.
یک اسم با دو معنی
سال گذشته بخش میهمان با حضور پیشکسوتان تئاتری برگزار شد، اما برخی از کارهای شرکت‌کننده در این بخش دچار مشکلاتی شدند. نمایش «عشق و عالیجناب» به کارگردانی و نویسندگی حسین پاکدل و «مقبره سنگی» اثر منیژه محامدی از جمله کارهایی بودند که در مواجهه با شوراهای مرکز هنرهای نمایشی عطای اجرای کار را به لقایش بخشیدند. البته سی و یکمین جشنواره تئاتر فجر هم بخشی به نام میهمان دارد که کارکردی متفاوت دارد. در این دوره بخش میهمان شامل برگزیدگان جشنواره تئاتر خیابانی مریوان است که درصورت تأیید شورای انتخاب در بخش میهمان سی و یکمین جشنواره تئاتر فجر حضور خواهند داشت.
بخش‌هایی که حذف شدند
در این دوره خبری از بخش مرور تئاتر ایران که با هدف ارائه کارنامه یکساله تئاتر کشور در قالب نمایش‌های اجرا شده سال گذشته است، نیست. بخشی که بیشتر مرور تئاتر سال گذشته بود و معمولا با استقبال خوب مخاطبان مواجه می‌شد. بخش تولیدی نمایشنامه و نمایشنامه خوانی، رادیو تئاتر، پژوهش و بازار تئاتر ایران که امسال چهارمین دوره آن باید برگزار می‌شد هم جزو بخش‌هایی است که مشمول حذف شده‌اند.
سمینار بی‌سمینار
رحمت امینی که پس از استعفای محمد حیدری دبیری سی‌امین دوره از جشنواره تئاتر فجر را برعهده داشت، در بخش بینالملل تئاتر فجر هنرمندان خارجی را دعوت کرد که علاوه بر اجرای نمایش، از اساتید بنام تئاتر باشند تا بتوانند سمینارهایی را برای هنرمندان ایرانی برپا کنند. سال گذشته«کارگاه آموزشی و نشست‌های تخصصی بین‌المللی گروه‌های نمایش بین‌المللی شرکت کننده» بر پا شد، اما در این دوره خبری از برگزاری سمینار نیست.
زمان هم تغییر کرد
تغییرات در جشنواره تئاتر فجر تنها منوط به بخش‌های مختلف جشنواره نیست. در این دوره زمان برگزاری جشنواره هم تغییر کرده‌است. تغییر زمان جشنواره تئاتر فجر از مدت‌ها پیش به گوش می‌رسید تا جشنواره تئاتر فجر و جشنواره فیلم فجر با هم تلاقی نکنند. سی و‌یکمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر با رویکرد «تئاتر برای همه» و با هدف روزآمدی نمایش ایرانی از طریق ارائه الگوهای شایسته مضمونی و ساختاری به مناسبت سی و چهارمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی از ۲۶ دی ماه تا ۱۳ بهمن ماه ۱۳۹۱به دبیری سعید کشن فلاح برگزار می‌شود.