چندی پیش بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم‌صهیونیستی پروژه ساخت 300آپارتمان جدید به‌منظورتوسعه شهرک یهودی‌نشین بیت‌ال درکرانه باختری رود اردن را تصویب کرد و در همان مقطع آریل آتیاس، وزیر راه و ساختمان کابینه او هم از احداث 551واحد در دیگر مناطق سرزمین‌های اشغالی پرده برداشت. این درحالی است که پیش‌تر پارلمان رژیم صهیونیستی پیش نویس مصوبه‌ای مبنی بر مشروعیت بخشی از شهرک‌های اسرائیلی در سرزمین‌های اشغالی را رد کرده و نتانیاهو هم تضمین داده بود که به حکم دادگاه عالی درمورد ویران‌سازی تعدادی از شهرک‌های یهودی‌نشین بنا شده در سرزمین‌های متعلق به فلسطینیان احترام خواهد گذاشت. اولپانا ازجمله شهرک‌های یهودی‌نشینی است که در جریان درگیری‌های سال 1967به اشغال نیروهای اسرائیلی درآمد و گروه‌های فلسطینی این منطقه را جزو سرزمین‌هایی می‌دانند که بخشی از دولت آتی این کشور را شامل خواهد شد. ساکنان یهودی این منطقه اواخر ژوئن گذشته به‌دلیل غیرقانونی بودن ساخت این شهرک مجبور به تخلیه خانه‌های خود شدند.
طبق قوانین بین‌المللی ساخت تمامی شهرک‌های یهودی‌نشین واقع در کرانه باختری رود اردن و شرق بیت المقدس غیرقانونی محسوب می‌شود و اختلاف نظر درمورد این مقوله به یکی از اصلی‌ترین عوامل ادامه درگیری‌ها در سرزمین‌های اشغالی تبدیل شده است. دقیقا به همین‌خاطر، اعلام رسمی اخیر نتانیاهو در مورد ساخت شهرک‌های جدید، اعتراض گسترده گروه‌های فلسطینی، فعالان حقوق بشر و حامی صلح را برانگیخت و حتی با مخالفت دولت ایالات متحده هم روبه‌رو شد. مارک تونر، سخنگوی وزارت امورخارجه آمریکا تأکید کرده که ادامه ساخت شهرک‌سازی‌‌های اسرائیل مانعی برای تلاش‌های صورت گرفته برای برقراری صلح در خاورمیانه تلقی می‌شود. گفت‌وگوهای صلح از سه سال پیش درخاورمیانه متوقف شده و گروه‌های فلسطینی اعلام کرده‌اند تا زمان توقف شهرک‌سازی‌‌ها در کرانه باختری و شرق بیت‌المقدس تمایلی به از سرگیری مذاکرات با مقامات رژیم صهیونیستی نخواهند داشت.
تاریخچه ساخت شهرک‌های یهودی نشین
ساکنان شهرک‌های یهودی نشین واقع در سرزمین‌های اشغال شده در جریان جنگ شش روزه سال 1967میلادی، گروهی از اسرائیلی‌های یهودی هستند. درحال حاضر تمامی شهرک‌های یهودی‌نشین درکرانه باختری رود اردن واقع شده‌اند که بخشی از آنها تحت کنترل ارتش اسرائیل و بخشی دیگر تحت نظارت تشکیلات خودگردان فلسطین قراردارند. پیش‌تر 18شهرک دیگر در شبه‌جزیره سینا و 21شهرک درنوارغزه و چهار شهرک دیگر در سامره شمالی ساخته شده بودند که درسال‌های 1982و 2005میلادی به دستور دولت رژیم صهیونستی تخلیه شدند. درحالی‌که قوانین اسرائیل ساخت این شهرک‌ها را به دو بخش مشروع و غیرمشروع تقسیم کرده، تعداد قابل‌توجهی از سازمان‌های بین‌المللی ازجمله شورای امنیت سازمان ملل متحد، دادگاه کیفری بین‌المللی لاهه، اتحادیه اروپا، عفو بین‌الملل و سازمان دید بان حقوق بشر و صدها نفر از کارشناسان، احداث شهرک‌های یهودی‌نشین را سرپیچی از قوانین بین‌المللی دانسته‌اند. دادگاه بین‌المللی لاهه هم ضمن تأیید عدم‌مشروعیت ساخت این شهرک‌ها که آن را تخلف از کنوانسیون چهارم ژنو دانسته، اعلام کرده که نیروهای اشغالگر اجازه انتقال شهروندان خود به سرزمین‌های اشغالی را ندارند. شورای امنیت سازمان ملل متحد و مجمع عمومی سازمان ملل بارها اسرائیل را به‌دلیل ساخت و توسعه این شهرک‌ها محکوم کرده‌اند. اما به‌رغم این محکومیت‌ها، اسرائیل مدعی شده که ساخت این شهرک‌ها براساس قوانین بین‌المللی صورت گرفته و اشغال سرزمین‌های فلسطینی را انکار کرده است و این درحالی است که دادگاه عالی اسرائیل در ژوئن سال 2005حکم داده بود که کرانه باختری رود اردن و نوارغزه جزو سرزمین‌های متعلق به اسرائیل به شمار نمی‌آیند.
رشد 40برابری در40سال
مرکز آمار فلسطین درگزارش‌ماه آگوست خود به رشد 40 برابری شهرک‌های غیرقانونی رژیم صهیونیستی در کرانه باختری رود اردن طی 40سال گذشته اشاره داشته و رشد ساخت این شهرک‌ها درسال 2011میلادی را 1/3درصد نسبت به سال 2010 گزارش کرده است. براساس این آمار بخش عمده این شهرک‌ها در بیت المقدس واقع شده‌اند که درمجموع 50درصد از شهرک‌های اشغالی کرانه باختری رود اردن را شامل می‌شوند.
استراتژی درازمدت ساخت شهرک‌ها
ناظران بین‌المللی بزرگ‌ترین عامل طولانی شدن درگیری‌های خونین درخاورمیانه را احداث 550هزار واحد شهرک یهودی‌نشین ساخته شده در سرزمین‌های اشغالی از سال 1967تاکنون و آوارگی حدود پنج میلیون فلسطینی درپی جنگ‌های دیرینه در این مناطق قلمداد می‌کنند. به‌رغم ویران ساختن شهرک‌های مستقر درشبه جزیره سینا و نوار غزه، تعداد شهرک‌های فعلی درکرانه باختری رود اردن و شرق بیت المقدس و بلندی‌های جولان امروز دوبرابر تعداد شهرک‌های یهودی‌نشین درهمین مناطق در سال 1993میلادی برآورد شده‌است. سالیان متوالی اقتصاددانان پیرو ایده‌های مارکسیستی تلاش کردند تا نشان دهند اشغال سرزمین‌های فلسطینی از سوی اسرائیل انگیزه‌های اقتصادی داشته است. این گروه معتقد بودند که نیاز به بهره‌برداری از ذخایر فلسطینی‌ها به‌منظور غنی‌تر ساختن اسرائیل و ترویج سیستم شهرک‌سازی دلیل اصلی اشغال این سرزمین‌ها بوده است. اما با گذشت هرچه بیشتر زمان و تجزیه وتحلیل هزینه‌های اشغال و شهرک‌سازی یهودیان، این استدلال علنا توجیه منطقی پیدا نکرد.
طبق برآوردهای صورت گرفته از سوی مراکز آمار رسمی اسرائیل، شهرک‌های یهودی‌نشین تا سال گذشته میلادی، تولیدی بالغ بر 8/5میلیارد دلار برای تل‌آویو درپی داشته‌اند. ولی از سوی دیگر هزینه‌های مربوط به ساخت، ارائه یارانه‌های دولتی به ساکنان این شهرک‌ها و تأمین امنیت ساکنان آنها تا سال گذشته چیزی درحدود 97میلیارد دلار گزارش شده است. ضمن اینکه هزینه خالص اشغال و ساخت شهرک‌ها به‌طور سالانه حدود 6/3میلیارد دلار برآورد شده است. با اینکه درسال 2011میلادی تظاهرات اعتراض‌آمیز فراوانی به سیاست‌های دولت درسراسر شهرهای اسرائیل صورت گرفت، اما به ندرت این قبیل کمک‌های دولتی به ساکنان یهودی شهرک‌نشین‌ها به‌عاملی برای خاموش‌کردن اعتراض‌های مردمی تبدیل شدند. حتی محاسبات انجام شده نشان داده که به‌طور متوسط سهم ساکنان این شهرک‌ها 22هزار و 522دلار از بودجه دولتی را شامل شده که در مقایسه با 11هزار و 87دلار شهروندان غیرساکن شهرک‌ها رقم قابل توجهی به‌نظر می‌رسد.
با وجود این تنها اقلیت ناچیزی از جناح چپ و بخش کمی از حزب کارگر اسرائیل به صراحت بحث ویرانی کامل شهرک‌های یهودی‌نشین را مطرح می‌کنند و نکته شگفت‌انگیز اینجاست که حتی فقیرترین اقشار جامعه اسرائیل هم با سیاست‌های دولت در دفاع از این شهرک‌ها موافق هستند. با توجه به اینکه اشغال سرزمین‌های فلسطینی سبب واردات بیشتر محصولات فلسطینی با قیمتی ارزان به شهرهای اسرائیلی و کاهش نسبی دستمزد‌ها و ازبین رفتن فرصت‌های شغلی برای شهروندان اسرائیلی شده، این حمایت از سیاست‌های شهرک‌سازی عجیب‌تر هم به‌نظر می‌رسد. همانطور که گفته شد اسرائیل این شهرک‌ها را براساس انگیزه‌های ایدئولوژیک و این ادعا که سرزمین‌های فلسطینی‌ها را اشغال نکرده بلکه آنها بخشی از سرزمین‌های تاریخی یهودیان به شمار می‌روند، ساخته و احداث کرده است؛ با اینکه چنین دیدگاهی، باور اکثریت جامعه و نیروهای سیاسی اسرائیلی نیست.
به‌هرحال این شهرک‌ها که کمتر از هفت درصد یهودیان اسرائیلی ساکن آنها هستند، نه‌تنها مانعی برای حملات احتمالی به مراکز حساس دولتی اسرائیل محسوب می‌شوند بلکه نقش یک فاکتور استراتژیک را در میز مذاکرات احتمالی صلح ایفا می‌کنند. کمااینکه نخستین شرط مذاکره دوجانبه یا چندجانبه گروه‌های فلسطینی با مقامات صهیونیستی، متوقف کردن شهرک‌سازی‌‌ها و انهدام شهرک‌های یهودی نشین قبلی و بازگشت آوارگان فلسطینی برجای مانده از سال 1948به سرزمین‌های خود اعلام شده‌است. اسرائیل به دو هدف مهم تشکیلات خودگردان فلسطین درمورد ایجاد یک دولت مستقل فلسطینی در کرانه باختری رود اردن و نوارغزه و همچنین بازگشت آوارگان فلسطینی به سرزمین‌های تحت اشغال صهیونیست‌ها آگاه است و به همین‌خاطر تلاش بی‌وقفه‌ای می‌کند تا با منحرف ساختن افکارعمومی و تأکید بر ضرورت تأمین امنیت داخلی، بحث مربوط به شهرک‌سازی و همچنین دیوار حائل را کماکان به‌عنوان استراتژی درازمدت خود به‌منظور بقای هرچه بیشتر در این سرزمین‌ها زنده نگه دارد.