تفاوتی بین ما
با دوستان زیادی درباره‌ی درس‌خواندن در شب یا روز صحبت کردیم. بیش‌تر آن‌ها دوست دارند شب درس بخوانند. جمع‌بندی گفته‌های آن‌ها رامی‌خوانید.
شب:
وقتی درس را می‌گذاریم برای روز و ساعت را برای اول صبح کوک می‌کنیم اولاً که به سختی بیدار می‌شویم، هرچه‌قدر که شب زود بخوابیم باز هم صبح دیر بیدار می‌شویم. اگر روز امتحان نباشد هی وقت تلف می‌کنیم تا زمان تمام می‌شود و اگر روز امتحان باشد از این که ساعت امتحان نزدیک و نزدیک‌تر می‌شود هول می‌شویم. تازه وقتی درس را برای صبح می‌گذاریم شب هم به راحتی نمی‌توانیم بخوابیم. اصلاً شب بهتر است. راحت تر می‌توانیم درس بخوانیم.
روز:
ما با بیدار شدن مشکلی نداریم. اصلاً شب درس را نمی فهمیم. وقتی شب به کتاب نگاه می‌کنیم خوابمان می‌گیرد. صبح زود درس را بهتر می‌فهمیم. بعد کمی استراحت می‌کنیم و می‌خوابیم و دوباره بعد از خوردن ناهار شروع می‌کنیم و چون قبل از آن خوابیده‌ایم، خیلی سر‌حال درس می‌خوانیم.
شب باید ذهن بخوابد. حالا خوب است بخوانید: زمانی برای خواب ذهن.
زمانی برای خواب ذهن!
دکتر نادر بلوچ نژاد روان‌شناس و مشاور، معتقد است که زمان مطالعه و درس خواندن به عادت‌های ما بستگی دارد. این که بعضی‌ها می‌گویند الگوی ما این است که شب درس بخوانیم، اگر دقت کنند بیش‌تر به خاطر تکرار این اتفاق افتاده است.
او می‌گوید:« بخش دیگر موضوع برای آن‌ها که شب درس می‌خوانند، حفظ تمرکز است، چرا که در وقت سکون و آرامش محیط، بهتر روی درس متمرکز می‌شوند.
جالب است که عوامل محیطی زود تمرکزاین افراد را به هم می‌زنند، فرض کنیم در خانه همیشه سروصداهایی هست مثلاً صدای زنگ، مکالمه‌ی افراد خانواده با هم یا با تلفن، تلویزیون و ....این سروصداها تمرکزآن‌ها را به هم می‌زند.»
اما آن‌ها می‌گویند شب‌ها درس را بهتر می‌فهمیم؟
بلوچ‌نژاد:« در روز ذهن طراوت و شادابی دارد و این بحث به شکل علمی و از نظر فیزیکی هم مانند گرفتن نوار مغزی و ... ثابت شده که در روز ذهن آماده تر است.
به این معنا که حتی برای کسانی که شب راحت بیدار می‌مانند، میزان خستگی بعد از مدتی افزایش پیدا می‌کند، مثلاً برای شش ساعت کارآموزشی در روز میزان استراحت کم‌تری نیاز است تا برای همین تعداد ساعت در شب.
در شب بعد از شش ساعت کارآموزشی، میزان خستگی بیش‌تر می‌شود و برای بازیابی انرژی، نیاز به استراحت بیش‌تری هست.برای همین در فعالیت‌های مسئولانه و تعهد‌آور مثل کشیک‌های بیمارستان، مأموران آتش‌نشانی و... برای کسانی که شیفت شب هستند، میزان استراحت بیش‌تری در نظر گرفته می‌شود تا کسانی که در روز کار می‌کنند.
ممکن است من بهره‌ی خوبی از کار در شب ببرم، اما این هم مهم است که برای آن چه بهایی باید بپردازم.»
حالا تا از این دایره بیرون نرفته‌اید، بخش بعدی را بخوانید: خارج از دایره نرو.
از قدیم و ندیم گفته‌اند ترک عادت موجب...
آقای بلوچ‌نژاد، می‌شود این عادت‌ها را ترک کرد؟
دکتر بلوچ‌نژاد:« برای حل این موضوع بهتر است بچه ها بروند به این سمت که ما باید یاد بگیریم چه‌طور تمرکزمان را در موقعیت‌های دیگر حفظ کنیم.
توصیه‌ی اصلی این است، به این توجه کنند که در جهان طبیعی با غروب خورشید سکون و آرامش می‌آید و با روز و بیدار شدن طبیعت، انرژی‌های بیش‌تری برای انجام فعالیت و یادگیری در جهان و ما وجود دارد.
از دایره‌ی طبیعت خارج نشویم. قرن 21 قرن شلوغی است، آن فضای آرام صد سال پیش دیگر وجود ندارد و نمی‌توان آن را ایجاد کرد. باید مسلح شویم به مهارت‌هایی مانند تمرکز کردن .
وقتی بدانیم که نمی‌توانیم تمرکزمان را حفظ کنیم، باید دنبال راه حل بگردیم. در موقعیت درست قرار بگیریم، از آدم ها کمک بخواهیم، از کتاب‌های مربوط به این قضیه کمک بگیریم و تمرین کنیم تا تمرکز را به دست آوریم. این یک مهارت است و راه دارد و باید ذهن را به سوی آن برد. منابع اطلاعاتی در این زمینه زیاد است و در بازارِ کتاب عناوینی مثل روش مطالعه و یادگیری می‌تواند کمک کند. دانش‌آموزان باید روش‌های درس خواندن را جدی بگیرند و با آن سرسری برخورد نکنند و این کار را به تأخیر نیندازند. حتی اگر مسئله حاد باشد می‌توانند به مشاور مراجعه کنند.
ما مراجعانی داشته‌ایم با چنین مشکلی که توانستند با تمرین آن را حل کنند.اما برای حل مشکل تمرکز، یکی از راه‌ها این است، بچه‌هایی که خیلی زود حواسشان پرت می‌شود محیطی انتخاب کنند که در آن عوامل حواس‌پرتی کم باشد.
فضا در خانه‌های جدید محدود است ، حیاط و اتاق‌های متعدد نیست، آپارتمان‌ها کوچکند و عوامل متعددی هست که تمرکز را به هم می‌زند. این بچه‌ها بهتر است که محیط‌های کتابخانه‌ای را برای درس خواندن انتخاب کنند، فضای کتابخانه بار همراهی بیش‌تری دارد برای آرامش.
در حالی که بچه‌ها از کتابخانه خیلی کم کمک می‌گیرند و حتی در روزهای اوج درس خواندن مثل زمان امتحانات که همه جا هیجان درس خواندن موج می‌زند می‌بینیم که باز هم نسبتاً کتابخانه‌ها خلوتند.»
برای حفظ تمرکز روش‌های زیادی هست، بد نیست روش پیشنهادی ما را بخوانید.
یک روش پیشنهادی
تمرکز یک حالت پیچیده‌ی ذهنی است. نکته‌ی جالب توجه در مورد تمرکز این است که هرچه بیش‌تر درباره تمرکز، فکر می کنید یا درباره‌ی آن نگران می‌شوید، کم‌تر می‌توانید بر تکلیف فعلی خود متمرکز شوید.
حالا می‌توانید با روش تار عنکبوت به خودتان کمک کنید.
اگر تار عنکبوتی را تحریک کنید، تار تکان می‌خورد و عنکبوت نسبت به جنبش تار، از خود واکنش نشان می‌دهد و می‌خواهد علت حرکت را پیدا کند، ولی وقتی چندین بار این عمل را تکرار کنید، می‌بینید که عنکبوت، دیگر نسبت به حرکت تار هیچ عکس العملی از خود نشان نمی‌دهد و متوجه می‌شود که حشره‌ای به دام او نیامده است.
این روش را یاد گرفته و ذهن خود را پرورش دهید و در برابر حواس پرتی تسلیم نشوید. وقتی کسی داخل اتاق می‌شود یا وقتی در، با صدای بلند به هم می‌خورد، به خودتان اجازه ندهید که حواستان پرت شود. شما باید تمرکزتان را برای هدفی که در ذهن دارید، حفظ کنید. بین خودتان و مطالعه ، تونل ارتباطی ویژه‌ای ایجاد کنید و بگذارید دیگران از این تونل خارج باشند.