در زمان صدارت میرزا تقی خان امیرکبیر صدراعظم نامی دوران قاجاریه به منظور گسترش و بهره گیری از علوم و فنون جدید مدرسه دارالفنون تاسیس گردید. دراین مدرسه نو بنیاد، اساتید اطریشی تدریس می‌کردند و ایرانیانی که در اروپا تحصیل نموده بودند آنها را همراهی می‌نمودند.
یکی از درسهایی که در دارالفنون تدریس می شد نقشهبرداری بود. دانشجویان نقشهبرداری دارالفنون به موازات تحصیل، نقشه‌هایی از روستاهای اطراف تهران تهیه می‌کردند و برخی از آنها بعدها در دارالفنون به تدریس نیز پرداختند. دانش آموختگانی نظیر مرحوم عبداالرزاق بغایری در پایه گذاری رشته نقشهبرداری و تهیه نقشه‌ها به ویژه تعیین حدود مرزی کشور خدمات شایانی نموده‌اند.
از آنجایی که نقشهبرداری پیش نیاز اقدامات عمرانی و دفاع و توسعه محسوب می گردد، بر اثر آشنایی حاصل شده با کاربرد نقشهبرداری به تدریج در تشکیلات نظامی و وزارتخانه و دستگاه‌هایی که نیاز به خدمات نقشهبرداری و نقشه داشتند واحدهایی جهت رفع نیاز موردی دایر گردید که این واحدها بصورت پراکنده نقشه‌هایی با روش برداشت زمینی تهیه می نمودند.
با تاسیس دانشگاه تهران برخی از دانشکده‌ها نظیر دانشکده فنی، دانشکده کشاورزی، دانشکده علوم و ...درس نقشهبرداری را جزو دروس خود منظور نمودند.
- تاریخچه سازمان نقشهبرداری کشور:
طی دوران برنامه 7ساله اول( 1327 تا1334) دایره ای به نام بنگاه مهندسی درسازمان برنامه وقت تشکیل گردید که انجام امور نقشهبرداری نیز بخشی از فعالیت‌های این بنگاه بود. از سال 1330 به بعد مهندسان مشاور خارجی برای اجرا و مشاوره پروژه‌های مختلف در کشور حضور داشتند که بابت هزینه عملیات نقشهبرداری مبالغ زیادی دریافت می‌نمودند.
طی این سالها گروهی از کارشناسان سازمان برنامه (از جمله مهندس حامی، مهندس خان بابا ایروانی و... باهمکاری سرهنگ نوتاش) به فکر تاسیس سازمانی افتادند که بتواند پاسخگوی نیازهای نقشهبرداری درسطح کشور باشد. با پیگیریهای انجام گرفته درتاریخ هفتم خرداد 1332به منظور تهیه نقشه کل کشور و تطبیق عملیات نقشه‌بـرداری که بـوسیله کلیه موسسات و دوایر دولتی در تمام کشور صورت می گرفت دولت وقت اقدام به تصویب قانون سازمان نقشهبرداری کشور زیر نظر سازمان برنامه وقت نمود.
پس از این تصمیم مرحوم مهندس ابراهیمی که تحصیلات تکمیلی خود را در رشته فتوگرامتری درکشور هلند گذرانیده بود ماموریت یافت تا نسبت به تاسیس سازمان نقشهبرداری کشور اقدام نماید. ایشان پس از فراهم آوردن مقدمات به عنوان اولین رئیس سازمان منصوب گردید.
این سازمان تازه تاسیس ابتدا با جذب نقشه بردارانی از دیگر دستگاه‌ها و تهیه لوازم و تجهیزات شروع بکار نمود، سپس به بمنظور بسترسازی جهت دستیابی به فن‌آوری روز نقشهبرداری که آن‌روزها از طریق عکسبرداری‌هوایی و تبدیل عکسها به نقشه درکشورهای پیشرفته متداول بود، اقدام به دوره‌های آموزشی برای تربیت نیروی انسانی نمود.
دراین کلاسها اساتید داخلی و خارجی تدریس می نمودند که طی چهار دوره عده زیادی موفق به گذراندن این دوره ها گردیدند، آنگاه با کمک سازمان ملل متحد و بورس‌های دیگر کشورها و هزینه سازمان نقشهبرداری عده‌ای ازاین دانش آموختگان جهت تکمیل تحصیلات وکسب تجربه به مراکز آموزشی کشورهای پیشرفته اعزام گردیدند. پس از چند سال فترت در آموزش، مجددا درسال 1344 باکسب مجوز از مسئولین تحصیلات عالیه کشور، مدرسه عالی نقشه برداری تاسیس گردید که این آموزش‌ها تا پیروزی انقلاب اسلامی ایران ادامه یافت.
با تاسیس سازمان نقشه برداری و بهره گیری از فن آوری نوین براساس آموزشهای مذکور و تجهیز این سازمان به تجهیزات پیشرفته نظیر هواپیما، دستگاه‌های تبدیل، دستگاههـای چـاپ، فاصلـه‌یاب‌ها، دوربین‌هـای نقشه برداری، تجهیزات کارتوگرافی، ... قدم‌های موثری دراجرای برنامه‌های عمرانی برداشته شد. سازمان نقشهبرداری کشور با نقشهبرداری، عکسبرداری‌هوایی، تهیه نقشه‌های مختلف درکلیه برنامه‌های عمرانی از قبیل شهرسازی، سدسازی، آبیاری، راهسازی، انتقال نیروی برق، استخراج معـادن، تهیه نقشه‌های کاداستر نقش موثری ایفا نموده است.
سازمان نقشه برداری کشور دردوران دفاع مقدس خدمات ارزنده‌ای در خصوص تهیه نقشــه از مناطق مرزی ارائه نموده است. بعنوان مثال می توان به تهیه نقشه های 10000: 1 جزیره آبادان (فاو تا چزابه) دراین دوران اشاره نمود.
در دوران سازندگی پس از دفاع مقدس نیز سازمان نقشهبرداری کشور فعالیت‌های گسترده‌ای شامل آموزش نیروی انسانی، خرید تجهیزات، برنامه‌ریزی طرحها و پروژه‌های مختلف شامل طرح تهیه نقشه‌های پوششی کشور در مقیاس 25000: 1، تهیه اطلس‌های ملی، تکمیل شبکه‌های مبنایی، تهیه چارت‌های‌دریایی ، تهیه نقشه رقومی شهرهای کشور درمقیاس 2000/1 ، ایجاد پایگاه اطلاعات مکانی ملی، تهیه وچاپ انواع نقشه‌های موردی و موضعی کشور را آغاز نموده وهم اکنون در دست اجرا دارد.
سازمان نقشهبرداری کشور در بیش از پنج دهه فعالیت، جایگاه خودرا به عنوان تولیدکننده اصلی نقشه و اطلاعات مکانی درکشور تثبیت نموده است. در سالهای پس از انقلاب شکوهمند اسلامی، سازمان با گسترش دامنه کاربران و کاربردهای نقشه و اطلاعات مکانی در کشور موفق گردیده است نقشه و اطلاعات مکانی را بعنوان یکی از عناصر اصلی برنامه‌ریزی، مـدیـریـت و توسعه مبتنی بر دانایی محـور، مورد نظر چشم انداز بیست ساله و برنامه‌های توسعه پنج ساله کشور مطرح نماید.
درحال حاضر با استفاده از نقشه و اطلاعات مکانی تهیه شده توسط سازمان نقشه‌بردای کشور، پایگاه‌های اطلاعاتی مختلف با کاربردهای متعدد در کشور ایجاد گردیده و با توجه به فعالیت‌ها و خدمات ارائه شده، سازمان نقشه برداری کشور از حمایت طیف گسترده کاربران برخوردار بوده و بعنوان حامی بخش خصوصی، وظایف حاکمیتی دولت را در زمینه نقشهبرداری انجام می‌دهد.
براساس مستندات موجود، توانایی جایگاه کشور از نظر تولید نقشه و اطلاعات مکانی در مقایسه با کشورهای در حال توسعه و برخی ازکشورهای توسعه یافته مشهود است. برای اثبات این مدعا می‌توان به تهیه و بازنگری بیش از 9000 برگ نقشه‌های پوششی کشور در مقیاس 25000/1 و همچنین تهیه نقشه‌های رقومی بخش اعظم شهرهای کشور در مقیاس 2000 :1 اشاره نمود.
این سازمان به لحاظ حقوقی دارای شخصیت مستقل، و وابسته به معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور می‌باشد.
منبع: ncc.org.ir