برای بررسی فتح خرمشهر باید به دوره اول جنگ تحمیلی و بعد از عزل بنی صدر توجه خاص داشته باشیم. در دوره ای که به خاطر شرایط خاص سیاسی امکان استفاده از تمام داشته های خود را نداشتیم و در شرایطی که بنی صدر مخالف حضور سپاه و نیروهای مردمی در جبهه ها بود. اما در آن مقطع می بینیم با عزل بنی صدر و ایجاد فضای معنوی در کشور، این شوق در بین مردم به وجود آمد که برای مقابله با دشمن راه جبهه در پیش گیرند.
از سوی دیگر برداشت های غلط صدام از موقعیت و وضعیت موجود در ایران باعث شده بود تا دیکتاتور عراق فکر کند که می تواند در مدت شش روز خوزستان را به تصرف خود درآورد تا بدین طریق راه خود را برای رسیدن به تهران هموار کند.
ولی دیدیم که چگونه مردم خوزستان با مقاومت مردمی خود توانستند در برابر تهاجم صدام ایستادگی کنند و با جانفشانی تا 34 روز از اشغال خرمشهر جلوگیری نمایند. این مقاومت مردمی به نظام فرصت داد تا نیروهای خود را از بخش های مختلف کشور به منطقه عملیاتی انتقال دهد و از سقوط آبادان و دیگر نقاط حساس مناطق عملیاتی جلوگیری نماید.
در حالی‌که صدام با تشویق آمریکا و حمایت های همه جانبه شرق و غرب و برخی کشورهای منطقه‌د ست تجاوز به ایران دراز کرده بود، همگان می پنداشتند که به زودی رویای دیکتاتور عراق محقق می‌شود.
از سوی دیگر ما در شرایطی خرمشهر را فتح کردیم که از نظر تجهیزات نظامی آمریکا تمامی تسلیحات ما را در وابستگی کامل نگه داشته بود، با این وجود توانستیم در عملیات بیت المقدس که عملیات نهایی برای آزاد سازی خرمشهر به حساب می آمد، با انهدام 285 تانک و نفربر زرهی و 40 هواپیمای عراق و به هلاکت رساندن 36 هزار بعثی عراقی خرمشهر را به آغوش وطن بازگردانیم.
مهم اما امروز درس به یادگار مانده از فتح سوم خرداد است. درسی که از حماسه فتح خرمشهر برای نیروهای مسلح و ملت ما باقی مانده این است که عامل برترساز در توان دفاعی عامل انسانی است نه تجهیزات، لذا باید در جهت بالا بردن روحیه مقاومت ملی و فرهنگ ایثار تلاش کرد.
این فرهنگ بود که ما را در جهت خودکفایی‌و بالابردن سطح آموزش ها و تاکتیک ها و سایر زمینه های اقتدار نیروهای مسلح نیز کمک کرد. فرهنگ مقاومت یکی از فرهنگ های با ارزشی است که دشمن در دوران هشت سال دفاع مقدس نتوانست آن را درک کند و بفهمد که همین امر باعث پیروزی رزمندگان اسلام در برابر نیروهای صدام که از دو بلوک شرق و غرب حمایت می شد گردید و همین عامل حزب الله لبنان را درجنگ 33 روزه با ارتش متجاوز صهیونیستی پیروز ساخت.
دشمن هنوز هم قدرت و روحیه جهاد و شهادت در بین جوانان ما را باور نکرده است، امروز ما می دانیم اگر روزی جنگی اتقاق بیفتد، جمهوری اسلامی ایران با بهره گیری از تجربه‌های ارزشمندی که از حماسه‌هایی چون فتح خرمشهر اندوخته است، با قدرت چند برابر نسبت به سال های گذشته از مرزهای خود دفاع خواهد کرد. به همین دلیل است که امروز با وجود پایین بودن سرانه دفاعی کشور نسبت به سایر کشورهای منطقه و جهان ما شاهد آمادگی دفاعی بالاتری برای مقابله با تهدیدات هستیم که این امر مدیون مدیریت صحیح و درایت، رهنمودها و تدابیر فرماندهی معظم کل قوا است.
معاون فرهنگی و تبلیغات دفاعی ستادکل نیروهای مسلح