به‌طور معمول شنیدن دیدگاه‌ها و نطق رؤسای کشورها برای حاضرین در سالن اجلاس و همچنین میلیون‌ها بیننده در سراسر جهان که پخش مستقیم این برنامه را مشاهده می‌کنند، جذاب بوده است. امسال این جذابیت در مورد سخنرانی رئیس‌جمهور ایران دوچندان است، چون این دولت پس از یک دوره 8ساله با شعار بازنگری در سیاست خارجی و ارائه نگاهی جدید به رابطه ایران و نظام بین‌الملل پیروز میدان رقابت‌های انتخاباتی شده است و اکنون در بزرگ‌ترین گردهمایی دیپلماتیک جهان نخستین تجربه جدی خود در حوزه سیاست خارجی را به آزمون می‌گذارد.
مخاطبین رئیس‌جمهور ایران در سازمان ملل به‌دنبال مشاهده تفاوت‌های دولت آقای حسن روحانی با دولت‌های نهم و دهم هستند. شعار کلی رئیس‌جمهور قبل و پس از انتخابات در سیاست داخلی و خارجی بر محور اعتدال‌گرایی بوده و همین حساسیت بی‌گمان دقیق‌ترین نکات در سخنان رئیس‌جمهور را از منظر آنان پنهان نگه نمی‌دارد. از این‌رو به‌نظر می‌رسد سخنرانی امسال دکتر روحانی در نیویورک بیشترین مخاطبین را در میان حاضرین در اجلاس خواهد داشت. رئیس‌جمهور در این اجلاس پیام عزت، مقاومت، صلح و دوستی ایرانیان را به دنیا اعلام می‌کند و البته نقشه راه و رویکرد دولت یازدهم در این زمینه را تشریح خواهد کرد.
به‌صورت ویژه آقای روحانی در این سفر از چند پشتوانه جدی برخوردار است. نخست سخنان رهبری در جمع فرماندهان سپاه بود که توشه اصلی رئیس‌جمهور در سفر به نیویورک محسوب می‌شود. جهان خارج نسبت به رویدادهای اخیر در داخل ایران و مواضع دکتر حسن روحانی توجه جدی کرده است. از این اخبار استقبال کرده و علائم مثبتی را نیز ارسال کرده است. با توجه به اختیاراتی که رئیس‌جمهور در این سفر گرفته‌اند و به‌عنوان نماینده ایران در آمریکا حاضر می‌شوند، انتظار می‌رود دولت ایالات متحده با استفاده از تجربیات گذشته که زبان تهدید و زورگویی را بی‌اثر نشان داده با کم کردن خصومت قدم‌های جدی برای تعامل با ایران بردارد.
دوم؛ کشورهای دنیا متوجه این نکته هستند که دکتر روحانی پیروز انتخاباتی با مشارکت 73درصدی در ایران شده است. بنابراین ایشان پشتوانه بزرگ مردمی از نظام و انقلاب را به همراه دارند. این یک نقطه قوت برای دکتر روحانی در مذاکرات و سخنرانی‌ها خواهد بود.
سوم؛ موقعیت برتر ایران در منطقه و تحولاتی است که در خاورمیانه به‌وجود آمده است. بیداری اسلامی، فضای حاکم بر منطقه و نقش جمهوری اسلامی به‌عنوان یک بازیگر اصلی منطقه‌ای و بین‌المللی که در سوریه بارز شد نقطه قوت دیگری برای سفر آقای روحانی خواهد بود. شعارهای آقای روحانی مبنی بر اعتدال‌گرایی را می‌توان چهارمین موضوعی دانست که دنیا شدید به آن نیاز دارد و خرد جمعی مخاطبین به خوبی آن را فهم می‌کند. پنجمین نکته به چگونگی عملکرد دستگاه دیپلماسی و نهاد ریاست‌جمهوری دربه‌کارگیری دیپلماسی عمومی بستگی دارد.
در این زمینه جمهوری اسلامی بعد از مدت‌ها خوب عمل کرد و توانست افکار عمومی غرب و آمریکا را نسبت به ایران روشن کند. علاوه بر سخنرانی در اجلاس و دیدارهای دوجانبه که بسیار مهم است گفت‌وگو با رسانه‌ها، ارباب جراید و مردم بسیار حائز اهمیت است و آقای ظریف وزیرامورخارجه به خوبی از عهده این مهم برمی‌آید. البته همین کار در وسعت بیشتر باید در ارتباط با کشورهای عربی و اسلامی صورت بگیرد. 5 مسئله‌ای که به آن اشاره شد موجب شده است تا فضا در روابط بین‌الملل برای جمهوری اسلامی ایران بسیار مثبت شود. پیام‌هایی نیز که میان رئیس‌جمهور ایران و همتای آمریکایی‌اش مبادله شد به دامنه امیدواری‌ها افزود.
چنین تحولاتی انتظارات را بالا برده است ولی باید به مسئله مذاکره میان ایران و آمریکا منطقی و واقعی نگاه کرد. فضای مثبتی که در جهان نسبت به ایران ایجاد شده یک خطر بالقوه دارد و آن کارشکنی و اخلال احتمالی برخی دشمنان ایران و در رأس آنها رژیم صهیونیستی در این مسیر است. سیاستمداران خارجی ما باید در این ارتباط هوشیار و پیش‌بینی‌های لازم را داشته باشند. برخی گشایش در موضوع هسته‌ای را مهم‌ترین رهاورد سفر دکتر حسن روحانی و تیم همراهش به نیویورک ارزیابی می‌کنند.
این یکی از ابعاد سفر می‌تواند باشد. جدای از موضوعات هسته‌ای ما در اجلاس امسال سازمان ملل موضوعات روابط دوجانبه با کشورهای مختلف و همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی را خواهیم داشت که می‌تواند نقش مؤثر ایران در حل بحران‌های منطقه‌ای را تقویت کند و یک دستاورد چند بعدی برای ایران به همراه داشته باشد. البته نمی‌توان انتظار داشت که به یکباره همه‌‌چیز تغییر کند. بخشی دست ما و بخش دیگر دست طرف مقابل است ولی قسمت عمده اتفاقات را مخالفین جمهوری اسلامی با کارشکنی رقم می‌زنند که برایند اینها را باید با هم دید.
با این حال امیدواری‌ها بیش از گذشته شده است. اگر غربی‌ها و آمریکایی‌ها به خردورزی در ارتباط با ایران روی بیاورند و از اهرم‌های منسوخ تهدید و فشار دست بردارند، به قاعده روابط ایران با کشورهای دیگر مبتنی بر احترام خواهد بود و به سمت روابط بلندمدت، پایدار و دو سر سود سوق خواهد یافت.
* سخنگوی پیشین وزارت امور خارجه