10سال از آخرین و بزرگ‌ترین توافق جمعی قدرت‌های بزرگ دنیا برای سرنگونی رژیم صدام در عراق می‌گذرد و این بار برخی قدرت‌های غربی به ترغیب ایالات متحده در آستانه جنگی بزرگ با سوریه قرار گرفته‌اند. دولت و ارتش عراق اگر در طول 3 هفته پس از حمله آمریکا و هم‌پیمانانش در 2003نابود شدند یا در مقیاس جنگ‌های کوچک‌تر معمر قذافی در سال 2011پس از ماه‌ها درگیری و فرار از دست شورشیان و انقلابیون لیبی با اشاره نیروهای ناتو در یک کانال فاضلاب کشته شد، اما جنگ سوریه با هشدارهای حامیانش شرایط متفاوتی پیدا کرده است.
با اعلام خبر تهاجم قریب‌الوقوع نیروهای نظامی غربی به سوریه، ایران از نخستین کشورهایی بود که نسبت به پیامدهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای این جنگ هشدار داده و حالا تمام تلاش خودش را برای ممانعت از یک جنگ منطقه‌ای دیگر در منطقه به‌کار بسته است. صحبت تلفنی حسن روحانی با ولادیمیر پوتین همتای روسی خود و صحبت محمد جواد ظریف با 10 تن از همتایان خود ازجمله این تلاش‌ها بود.
نظر آقای وزیر
وزیرامورخارجه کشورمان همزمان با انتشار آخرین اخبار درباره حمله احتمالی آمریکا به سوریه در مطلبی که در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد، نوشت: در 100سال اخیر، اکثریت قریب به اتفاق (نزدیک به 85درصد) کشورهایی که جنگ‌ها را با توهم برتری نظامی و امید پیروزی شروع کرده‌اند یا نابود شده‌اند و یا لااقل نتوانسته‌اند به اهداف خود برسند. ظریف با اشاره به ممنوعیت جنگ و تهدید به آن در منشور ملل متحد این سؤال را مطرح کرد که آیا این یک خیالبافی حقوقی است یا بیان یک واقعیت سیاسی؟ وی با طرح این پرسش که آیا در جهان کنونی می‌توان اهداف انسان‌دوستانه و یا حتی اهداف سیاسی را از طریق جنگ و عملیات نظامی به پیش برد افزود: آیا می‌توان برای مقابله با یک عمل خلاف حقوق بین‌الملل یا حتی یک جنایت، یک قاعده آمره حقوق بین‌الملل (ممنوعیت توسل به زور) را نقض کرد؟
بهانه غربی
حسن روحانی رئیس‌جمهور در تماس تلفنی که چهارشنبه شب- یعنی قبل از وقوع درگیری‌های احتمالی - با ولادیمیر پوتین همتای روسی خود برقرار کرد گفت: «از آنجا که دولت سوریه پیروزی‌هایی را در درگیری‌ها به‌دست آورده است، کشورهای غربی رویدادهای اخیر را بهانه قرار دادند که شرایطی ایجاد کنند که این دولت در مذاکرات آینده از موضعی ضعیف برخوردار باشد.» روحانی اخبار مربوط به اقدام نظامی احتمالی کشورهای غربی علیه سوریه را موجب نگرانی دانست و تصریح کرد:
سوریه موقعیتی حساس و استراتژیک دارد که هرگونه تجاوز نظامی به آن موجب بی‌ثباتی در کل منطقه خاورمیانه خواهد شد. رئیس‌جمهور اظهار داشت: از آنجا که اقدام نظامی هزینه‌های بسیاری برای منطقه خواهد داشت، لازم است همه تلاش‌ها برای ممانعت از وقوع آن انجام شود و جمهوری اسلامی ایران در این راستا آمادگی همکاری گسترده با دولت روسیه را دارد. پوتین نیز در این گفت‌وگو بر موضع مشترک کشورش با ایران برای تلاش به‌منظور جلوگیری از حمله نظامی کشورهای غربی به سوریه تأکید کرد.
او با تأکید بر اینکه درخصوص امکان استفاده از سلاح شیمیایی توسط دولت سوریه تاکنون هیچ مدرک و سندی ارائه نشده است، ادامه داد: روسیه به هیچ وجه باور ندارد که نیروهای دولتی سوریه از سلاح‌های شیمیایی استفاده کرده باشند؛ چرا که اساساً به آن احتیاج ندارند درحالی‌که نیروهای دولتی در سوریه در حال پیشرفت بوده و برتری قابل توجهی دارند. کرملین در گزارش خود با اشاره به این گفت‌وگوی تلفنی اعلام کرد که دوطرف با تأکید بر «غیرمجاز» بودن استفاده از سلاح‌های شیمیایی در سوریه، مخالفت خود را با مداخله در امور این کشور اعلام کردند.
ماجراجویی خطرناک
محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه نیز عصر چهارشنبه در تماس‌های تلفنی جداگانه با 10تن از همتایان خود درباره تحولات اخیر در سوریه گفت‌وگو و رایزنی کرد. ظریف در این گفت‌وگوهای تلفنی با وزرای امور خارجه اردن، کویت، ایتالیا، سوئیس، بلژیک، اسپانیا، یونان، فرانسه، جمهوری آذربایجان و الجزایر ضمن محکوم کردن استفاده از سلاح شیمیایی توسط هرکس، خاطرنشان کرد: بازرسان سازمان ملل بدون هیچ پیشداوری نسبت به عامل این اقدام دردناک تحقیقات جامعی به عمل بیاورند.
او تأکید کرد که بحران سوریه راه‌حل نظامی ندارد. وزرای امور خارجه ایتالیا و سوئیس در این تماس‌ها مخالفت صریح خود با گزینه حمله به سوریه را ابراز داشتند. ظریف اما در تماس تلفنی دیگری با اخضر ابراهیمی، نماینده دبیرکل سازمان ملل متحد در امور سوریه نگرانی جمهوری اسلامی ایران را نسبت به هرگونه ماجراجویی جدید در منطقه اعلام کرد و درباره تبعات وخیم آن هشدار داد.
