سایش تدریجی با افزایش سن، بیماری‌ها و جراحات ناشی از ضربات ممکن است به غضروف زانو که روی استخوان‌ها را می‌پوشاند آسیب برساند، و مانع از درست کار کردن مفصل زانو شود.
اگر شما دچار آرتروز شدید زانو باشید، ممکن است پزشکتان به شما توصیه کند، جراحی تعویض مفصل زانو را انجام دهید.
جراح در حین جراحی تعویض زانو غضروف و استخوان آسیب‌دیده را از مفصل زانوی شما برمی‌دارد و آن را با یک مفصل مصنوعی جایگزین میکند.
این عمل را که "آرتروپلاستی زانو" هم می‌نامند، یکی از رایج‌ترین اعمال جراحی ارتوپدی است.
علل تعویض مفصل زانو
انواع شایع آرتریت زانو شامل استئوآرتریت (یا آرتروز)، آرتریت روماتوئید، و آرتریت پس از جراحات زانو است. شایع‌ترین علامت آرتریت زانو بدون توجه به نوع آن، درد، تورم و خشکی یا سفتی در حرکت زانو است. در طول زمان این خشکی مفصل ممکن است آنقدر شدید شود که راه رفتن را برای فرد ناممکن کند. همچنین بسته به علت آرتریت ممکن است علائم دیگری هم داشته باشید.
استئوآرتریت یا آرتروز زانو:
غضرف زانو که مانند بالشتکی در میان دو سر استخوان‌ها در مفصل قرار دارد، با افزایش سن تحلیل می‌رود، در نتیجه است سرهای استخوان‌ها روی هم ساییده می‌شوند.
نتیجه این است که حرکات طبیعی زانوها به طور فزاینده‌ای دردناک می‌شود. این تحلیل‌رفتن و سایش غضروف مفصل زانو عارضه استئوآرتریت یا آرتروز را ایجاد میکند، و در میان افراد بالای 50 سال بیشترین شیوع را دارد.
آرتریت روماتویید:
آرتریت روماتویید یک بیماری مزمن است که در آن دستگاه ایمنی بدن به اشتباه به مفاصل
این بیماری همچنین ممکن است مفاصل دست‌ها، مچ‌ها و پاها را درگیر کند. آرتریت روماتویید ممکن است علائم دیگری مانند تب و خستگی هم داشته باشد.
آرتریت پس از جراحت:
آرتریت در برخی از موارد پس وارد آمدن جراحتی به زانو مانند شکستن استخوان یا پارگی رباطهای زانو رخ می‌دهد. این آرتریت ممکن است بلافاصله پس از جراحت رخ نهد.
استخوان‌ها و رباطهای آسیب‌دیده ممکن است در طول زمان به تخریب غضروف منجر شوند، و نهایتا به درد و خشکی مفصل بینجامند.
چه هنگامی جراحی باید کرد؟
جراحی تعویض مفصل ممکن است هنگامی سایر درمان‌های آرتریت موثر واقع نشده‌اند یا هر یک از نشانه‌های زیر را دارید، به شما کمک کند:
- محدودیت توانایی راه رفتن.
- ناتوانی در نشستن روی صندلی یا بلند شدن از آن.
- قوس برداشتن زانو به سمت داخل یا خارج.
- درد متوسط یا شدید هنگام استراحت.
آماده کردن خانه پیش از جراحی
اگر تصمیم دارید جراحی تعویض زانو انجام دهید، پیش از جراحی باید تغییراتی در خانه‌تان انجام دهید:
-میله‌های ایمنی در دستشویی و حمام نصب کنید.
- فرش‌ها یا پاندازهایی که ممکن است روی آنها بلغزید جمع کنید.
- چهارپایه‌ای برای بالا نگهداشتن پای‌تان بخرید.
همچنین باید از کسی بخواهید که برای انجام فعالیت‌های روزانه در حین چند هفته دوره بهبودی پس از عمل به شما کمک کند.
جراحی چگونه انجام می‌شود؟
جراحی تعویض زانو معمولا یک تا دو ساعت طول می‌کشد. جراح غضروف و استخوان‌های آسیب‌دیده را از زانو برمی‌دارد. بعد پزشکی ایمپلنت‌های فلزی را انتهاهای استخوان‌های ران و ساق متصل میکند. یک اسپیسر پلاستیکی این قطعات پلاستکی را از هم جدا میکند و امکان می‌دهد مفصل به طور نرم‌تری حرکت کند.
اغلب افراد پس از تعویض زانو چند شب را باید در بیمارستان بگذرانند. داروهای ضددرد به شما داده خواهد شد و شما را تشویق می‌کنند که پا و قوزک‌تان را هر چه زودتر پس از عمل حرکت دهید. راه رفتن باعث افزایش جریان خون به عضلات پا می‌شود و می‌تواند به کاهش تورم کمک کند.احتمالا از همان روز پس از جراحی حرکت دادن به زانو را شروع خواهید کرد.
فیزیوتراپیست می‌تواند به شما نشان دهد که چگونه عضلاتی را پشتیبان مفصل جدید شما هستند را تقویت کنید. پزشک شما ممکن است استفاده از ماشین حرکت غیرفعال مداوم را توصیه کند که در همان حال که زانوی‌تان را بالا نگه می‌دارد، به آهستگی آن را به حرکت در می‌آورد. این حرکت به کاهش تورم و بهبود جریان خون کمک میکند.
بازگشت به خانه پس از جراحی
هنگامی که از بیمارستان به خانه باز می‌گردید، می‌تونید با کمک عصا یا واکر راه بروید. اما ممکن است در سه تا شش هفته اول برای حمام کردن، آشپزی، و انجام کارهای خانه نیاز به کمک داشته باشید. اگر تنها زندگی می‌کنید،
ممکن است تمایل داشته باشید این مدت را در یک مرکز توانبخشی بگذرانید تا زمانی که بتوانید خودتان کارهای روزانه‌تان را انجام دهید. برای این حداکثر استفاده را از زانوی جدیدتان ببرید، باید دستورات دکترتان درباره فعالیت جسمی در هفته‌های پس از جراحی را رعایت کنید. استراحت بیش از حد ممکن است روند بهبودی‌تان را کُند کند، اما در عین حال نباید زیاد روی مفصل تازه‌تان فشار بیاورید. به راه رفتن در اطراف خانه‌تان، پیادهر‌روی و انجام ورزش‌های توصیه‌شده بوسیله فیزیوتراپیست بپردازید.
فیزیوتراپی برای تعویض زانو شامل ورزش‌هایی می‌شود که انعطاف‌پذیری و قدرت عضلات اطراف زانو را بهبود می‌بخشند. این ورزش‌ها را میتوانید در یک مرکز فیزیوتراپی یا در خانه انجام دهید، اما حتما از فیزیوتراپیست‌تان درباره شیوه درست انجام دادن این حرکات سوال کنید. انجام این حرکات را باید تا دست کم دو ماه پس از جراحی ادامه دهید.
دوره نقاهت
سرعت بهبودی بیماران پس از جراحی متفاوت است، اما این اصول کلی برای بازگشت به فعالیت‌های معمول را میتوانید در نظر داشته باشید:
- کارهای خانه پس از 3 تا 6 هفته.
- فعالیت جنسی پس از 6 تا 8 هفته.
- شنا پس از 6 تا 8 هفته.
- رانندگی پس از 6 تا 8 هفته برای زانوی راست (اگر زانوی چی‌تان تعویض شده است ممکن است بتوانید پس از یک هفته رانندگی را دوباره شروع کنید).
خطرات جراحی
جراحی تعویض زانو برای اغلب افراد بی‌خطر است، اما مانند هر جراحی دیگری مشکلاتی هم ممکن است به وجود آید:
- دردناک بودن و غیرجذاب بودن جای برش جراحی.
- عفونت یا خونربزی شدید.
- ایجاد لخته خون در وریدهای پا
برخی از افراد پس از جراحی زانو دچار لخته خونی می‌شوند. این لخته‌ها معمولا در چند روز پس از جراحی در وریدهای ساق یا ران ایجاد می‌شوند. علائم این عارضه ایجاد تورم و درد در پا است. این لخته‌ها خونی اگر متلاشی شوند و در مسیر رگ‌های خونی به ریه‌ها برسند، ممکن است عارضه مرگباری (آمبولی ریوی) ایجاد کنند.
استفاده از نوارهای کشی، وسائل فشارنده، داروهای رقیق‌کننده خون ممکن است خطر ایجاد این لخته‌ها را کاهش دهد. حرکت دادن پا و قوزک پا نیز برای پیشگیری از ایجاد لخته مهم است، و ضروری است که هر چه زودتر حرکت دادن آنها شروع کنید.
نشانه‌های هشداردهنده وارد شدن لخته خون به ریه‌ها (آمبولی ریوی) شامل تنگ نفس ناگهانی، درد قفسه سینه، و سرفه کردن است. نشانه‌های عفونت شامل تب، بدتر شدن قرمزی و حساسیت زانو، و خروج چرک از زخم جراحی است. اگر پس از جراحی زانو دچار هر یک از این علائم شدید، فورا با دکترتان تماس بگیرید.
مشکلات مفصل مصنوعی
ایمپلنت‌ها یا مفصل‌های مصنوعی زانو روز به روز پیچیده‌تر و مستحکم‌تر می‌شوند، اما ضدضربه نیستند. این ایمپلنت‌ها ممکن است در طول زمان ساییده شوند یا اتصال‌شان با استخوان شل شود. بافت جوشگاهی ممکن است در اطراف ایمپلنت رشد کند و دامنه حرکت آن را محدود کند. و حتی هنگامی که این ایمپلنت‌ها به درستی کار می‌کنند،
ممکن است هنگامی که زانو به جلو یا عقب خم می‌شود، صدای تلق تلقی را شما میتوانید با انجام اقداماتی طول عمر ایمپلنت زانوی‌تان را بیشتر کنید.
پس از جراحی تا زمانی که توانایی حفظ تعادل‌تان را به دست آورید، از عصا یا واکر استفاده کنید- افتادن ممکن است باعث وارد آمدن آسیب جدید به زانوی شما شود. ورزش‌ها پرضربه نیز ممکن است ایمپلنت زانو را خراب کنند، بنابراین اغلب پزشکان به این بیماران هشدار می‌دهند از انجام دویدن، پریدن یا ورزش‌های تماسی خودداری کنند.
با اینکه برخی از فعالیت‌ها پس از تعویض زانو محدودیتی ندارند، هنوز بسیاری از کارهاست که میتوانید همچنان آنها را انجام دهید. پیاده‌روی، راهپیمایی سبک، دوچرخه سواری و شنا از جمله فعالیت‌هایی هستند که برای افراد دارای ایمپلنت بی‌خطر هستند. اگر توصیه‌های پزشکتان را رعایت کنید، میتوانید انتظار نتایج درازمدت خوبی را داشته باشید- بیش از 90 درصد از ایمپلنت‌های زانو به خوبی تا 15 سال پس از جراحی کار می‌کنند.
WebMD