نخستین دوره این جایزه در آذر سال 87 و در سالروز تولد این نویسنده برگزار شد. براساس مصوبه هیأت امنای این جایزه، برای نخستین‌بار جایزه ادبی جلال آثار سال‌های 85 و 86 را به‌صورت یکجا بررسی کرد. همچنین مؤسسه خانه کتاب موظف شد در آذر ماه هر سال مقارن با تولد جلال آل‌احمد جشنواره جایزه ادبی جلال آل‌احمد را برگزار کند. مهم‌ترین نکته در این جایزه ادبی، تدوین اساسنامه جایزه ملی جلال آل‌احمد و تصویب آن توسط شورای‌عالی انقلاب فرهنگی است که توسط ریاست‌جمهوری اسلامی برای اجرا به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ابلاغ شد.
در این جایزه برگزیدگان هر یک از بخش‌ها 110 و نفرات شایسته تقدیر 25 سکه بهار آزادی دریافت می‌کنند. اما سال گذشته این جایزه به یکی از جایزه‌های پر‌حاشیه وزارت ارشاد تبدیل شد. سال گذشته پس از اهدای جوایز به برگزیدگان، گروهی از داوران در اعتراض به تغییر رأی هیأت داوران توسط هیأت علمی جایزه نامه‌ای را منتشر کردند که همین امر باعث کاسته شدن اعتبار این جایزه ملی شد. اما هفته گذشته خبری با عنوان تغییر اعضای هیأت علمی جایزه جلال آل‌احمد اعلام شد که از انصراف محمدرضا سرشار نویسنده که در چند دوره داور و عضو هیأت علمی این جایزه بوده و همچنین مجتبی رحماندوست، از اعضای هیأت علمی این جایزه حکایت می‌کرد.
مجید حمیدزاده دبیر ششمین جایزه جلال آل‌احمد درباره تغییر در هیأت علمی این جایزه توضیح داد: تغییر هیأت علمی به این دلیل بود، یکی از اعضا که آقای «فردی» بودند به رحمت ایزدی پیوستند و در ادامه آقای مجتبی رحماندوست که نماینده مجلس شورای اسلامی هستند از فروردین اعلام کردند که به‌دلیل کثرت اشتغالات نمی‌توانند در این جایزه فعالیت کنند، آقای محمدرضا سرشار هم از سال گذشته استعفا کرده بودند و با وجود اینکه تماس مکرر و بحث‌هایی صورت گرفت که ایشان همچنان حضور داشته باشند اما آقای سرشار مایل به ادامه حضور نبودند، از این‌رو به جای این سه عضو 3نفر جایگزین شدند.
حمیدزاده با تأکید بر اینکه منوچهر اکبری، نرگس محمدی‌بدر و احمد شاکری جایگزین مجتبی رحماندوست، محمدرضا سرشار و زنده‌یاد امیرحسین فردی شدند، ابراز داشت: از سوی دبیرخانه و ما درخواست شد تا عزیزان در هیأت علمی حضور داشته باشند اما طبق تصمیم، آنها نپذیرفتند و در نهایت جایگزینی صورت گرفت.
دبیر جایزه جلال آل‌احمد درباره انتخاب 3 نفر در جمع اعضای هیأت علمی(منوچهر اکبری، نرگس محمدی‌بدر و احمد شاکری) بیان کرد: اعضای هیأت امنا و اعضای هیأت علمی مطابق آیین‌نامه مصوب شورای‌عالی انقلاب فرهنگی انتخاب و منصوب می‌شوند؛ این اعضا با حکم وزیر شروع به کار می‌کنند، یعنی انتخاب با ما نبوده و توسط کمیته هنر انجام می‌شود که در آن وزیر علوم، وزیر آموزش و پرورش، رئیس سازمان تبلیغات اسلامی، وزیر ارشاد و... عضویت دارند. از این‌رو در تیرماه از سوی آقای حسینی وزیر ارشاد وقت منوچهر اکبری، نرگس محمدی‌بدر و احمد شاکری به عضویت هیأت علمی معرفی شده و حکم دریافت کردند.
حمیدزاده در پاسخ به اینکه در طول مدت فعالیت سید عباس صالحی با وی درباره جایزه جلال جلسه داشته‌اید، اضافه کرد: جلسه‌ای داشتیم و گزارشی از روند فعلی دبیرخانه ارائه شد. آقای صالحی بر دقت و اتقان علمی جایزه تأکید داشتند تا به هیچ عنوان کوتاهی نشود چرا که کار کارشناسی و علمی است و این بخش نباید تحت الشعاع هیچ موضوعی قرار گیرد.
دبیر جایزه جلال آل احمد با تأکید براینکه مراسم اعلام برگزیدگان جایزه جلال آل‌احمد غالبا در هفته اول آذرماه - همزمان اول آذر؛ روز تولد این نویسنده- برگزار می‌شد، توضیح داد: در سال‌جاری روز اول آذر مصادف با روز جمعه است که با تصمیم معاون فرهنگی و مدیر مؤسسه خانه کتاب روز این مراسم به‌زودی مشخص خواهد شد.وی درباره مکان برگزاری آیین پایانی جایزه جلال نیز گفت: این موضوع هنوز مشخص نیست، در جلسه نهایی هیأت علمی که قرار است گزارش‌ها ارائه شود تصمیم‌گیری خواهد شد تا مراسم در چه مکانی برگزار شود.
سرشار و رحماندوست خودشان کنار رفتند
سیدمحمد حسینی وزیر ارشاد سابق در گفت‌وگو با تسنیم، درباره نحوه تغییر اعضای هیأت علمی جایزه جلال آل‌احمد گفت: آقای مجتبی رحماندوست پس از اختتامیه جایزه جلال در نامه‌ای مکتوب اعلام کرده بود به‌دلیل مشغله بسیار در مجلس شورای اسلامی خواستار کناره‌گیری از هیأت علمی هستند و ما به خواست ایشان عمل کردیم. در عین حال حضور این شخصیت طی 4 سال فعالیت بنده در ارشاد در مراسم‌ها، همایش‌ها و نمایشگاه‌ها همواره نشان‌دهنده علاقه و دلسوزی ایشان به حوزه فرهنگ بوده است. حسینی تصریح کرد: آقای محمدرضا سرشار نیز نویسنده ارزشی و انقلابی قبل از اینکه مراسم اختتامیه جایزه جلال‌آل‌احمد برگزار شود، از ادامه همکاری خود با این جایزه انصراف دادند، وگرنه ما همچنان علاقه‌مند بودیم که این نویسنده حضور داشته باشد و حتی دبیری این جایزه را به وی پیشنهاد کردیم که نپذیرفت. وی افزود: بنابراین هر دو نفر خود خواستار کناره‌گیری از جایزه جلال آل‌احمد بوده‌اند، پس از آن به پیشنهاد معاون فرهنگی 2 نفر از نویسندگان به‌عنوان اعضای جدید این جایزه معرفی شدند که در تیرماه حکم آنها امضا شد.