دوطرف با امید و نگرانی چشم به آینده دارند. گویا تا حدی خود را به تقدیر سپردهاند و با بایگانی کردن و پنهان ساختن برخی مسائل چالشساز درمناسبات دوجانبه و چندجانبه، به تاکتیک تصمیمسازی مناسب در زمان خود، روی آوردهاند. اما در ورای این امید و نگرانی، آنچه برای ایرانیان یک واقعیت مسجل و امیدوارکنندهاست و بهعبارتی امیدها بر نگرانیها سنگینی میکند، فروکش کردن دامنه تحریمهای اقتصادی است.
1-ساختار و سازمان تحریمهای اقتصادی که با امضای توافق ژنو دچار لرزش شده است از امروز شروع به ریزش میکند. این اتفاق بسیار اهمیت دارد. اهمیت از این باب که تحریمهای جدید برخلاف تحریمهای مزمن گذشته بیش از آنچه بود، خود را نشان داد. در واقع حباب تحریمهای جدید با پشتوانه قطعنامههای شورای امنیت بزرگ و بزرگتر شد و همین مسئله به لحاظ روانی موجب تقویت سازمان تحریمهای اقتصادی علیه ایران شد.
حال با توافق ژنو این فضای روانی با کوچکشدن تدریجی حباب تحریمها در حال از بین رفتن است. شرکتها و بنگاههای اقتصادی خارجی که تا قبل از توافق ژنو، انگیزه و زمینهای برای احیای مناسبات اقتصادی و تجاری با ایران نداشتند، در 3ماه اخیر بهشدت فعال شدهاند؛ گویی رقابتی بین آنها برای بازکردن فضای همکاری با ایران آغاز شده است. اگرچه تا دیروز این تحرکات به اقدام عملی در مناسبات اقتصادی ایران با شرکای خارجی منجر نشده، از امروز، این تحرکات جنبه عملی و اجرایی هم پیدا میکند.
بنابراین باید ازبین رفتن تدریجی کابوس غول تحریمها که تا دیروز موجب سوءاستفاده برخی کاسبان و تاجران از یک سو و سخت شدن زندگی تودههای مردم شده بود را برجسته کرد و از آن بهعنوان یک دستاورد و فرصت بزرگ و نقطه عطف یاد کرد.
2-این دستاورد بزرگ اما نباید بیش از حد بزرگ نمایی شود. این تصور که با لغو تحریمها، همه مسائل و مشکلات اقتصادی و رفاهی در کوتاهمدت حل شده و از بین میرود، تصور نادرستی است. لغو تحریمهای اقتصادی یکباره نیست بلکه یک روند است.
قطار تحریمهای اقتصادی که با سرعت در حرکت بود و بسیاری از سودجویان سیاسی و اقتصادی غربی و غیرغربی بر آن سوار بودند، از مدتی پیش در ایستگاه ژنو متوقف شده و از امروز در مسیر بازگشت البته با سرعت پایین قرار میگیرد. روندی که از امروز آغاز میشود، آغازی برای پایان تحریمهای اقتصادی است و تا رسیدن به شرایط عادی راه سخت و پرهزینه و طاقتفرسایی باقی مانده است. جامعه ایرانی از امروز باید خود را برای نوسانات و فرازو نشیبهای روند لغو تحریمها و هماهنگ شدن با شرایط آن آماده کند.
3-آغاز لغو تحریمهای اقتصادی میتواند گشایشی بزرگ برای اقتصاد ایران باشد؛ گشایشی که کارکرد آن محدود به از بین بردن آثار و پیامدهای تحریمهای اقتصادی 2سال اخیر نیست بلکه بسیار فراتر از آن است و چه بسا بتواند در نقش محرک و زمینه اصلاحات واقعی در اقتصاد ایران ظاهر شده و موجبات بازگرداندن ماشین اقتصاد ایران به جاده اصلی شود. گشایشی که میتواند باعث پوستاندازی اقتصاد شده و براساس یک نقشه راه جدید مبتنی بر شرایط و الزامات جدید داخلی و بینالمللی سازماندهی مجدد شود. این مهم مستلزم دور شدن تصمیمگیران اقتصادی و سیاسی ایران از هیجانات و توهمات ناشی از لغو تحریمها و پرهیز از هزینهزایی اجتماعی و اقتصادی است.
شوک تورم 40درصدی در 2سال اخیر مردم را آماده تحمل بازسازی و نوسازی اقتصادی با رویکرد رفاه پایدار بلندمدت کرده است. نگرانی بزرگ در این شرایط رویآوردن به سیاستهای آنی است که صرفا آثار تسکینی، بخشی و موقت دارد بنابراین باید فرهنگسازی لازم ایجاد شود و دولت، مردم و فعالان اقتصادی در یک فضای روانی مشترک، شرایط کنونی را برای عبور همیشگی از چالشهای اقتصادی و اجتماعی مغتنم بشمارند.