سرانه مصرف شیر در ایران تقریباً یک‌چهارم سرانه مصرف این محصول لبنی پرخاصیت بین اروپایی‌هاست. وقتی سرانه مصرف شیر و محصولات لبنی در کشوری پایین بیاید، بی‌تردید آمار ابتلا به برخی از بیماری‌ها از جمله پوکی استخوان، کوتاهی قد و پوسیدگی دندان‌ها در میان مردم آن کشور بالا می‌رود. بیماری‌هایی که هزینه کردن برای درمان یا پیشگیری از حادتر شدنشان، هزینه‌هایی به مراتب سنگین‌تر از خرید محصولات لبنی دارد.
درست است که یارانه شیر و لبنیات حذف شده و هر چه مقامات بهداشتی از بحران پایین آمدن سن ابتلا به برخی از بیماری‌ها را با گران و کم شدن مصرف شیر سخن گفتند، صدای‌شان به گوش دولت نرسید؛ این درست که هوا کم‌کم گرم می‌شود و بیرون ماندن سبد شیر مغازه‌ها می‌تواند باعث فاسد شدن آن‌ها شود و این درست که وقتی می‌خواهید برای تغذیه فرزندتان یا خودتان کمی شیر تهیه کنید، باید مدام نگران خراب شدنش باشید، اما هیچ‌کدام از این‌ها دلیلی برای حذف شیر از رژیم روزانه و آسیب‌رساندن به بدنتان نمی‌شود.
شیرهای با ماندگاری بالا از بهترین محصولاتی هستند که در انواع بسته‌بندی‌های کوچک و بزرگ برای کمتر شدن مشکلات مربوط به فساد سریع شیر، در بازار وجود دارند. البته برخی افراد به دلیل باورهای درست و غلط زیادی که درباره این محصولات دارند، از مصرف آن‌ها امتناع می‌کنند. به همین دلیل در این مطلب به بررسی این باورها پرداخته‌ایم تا خیال شما و خودمان را از این بابت راحت کنیم.
باور اول: شیرهای با ماندگاری بالا حاوی مواد نگه‌دارنده هستند
غلط. کارخانه‌هایی که شیرهای با ماندگاری بالا تولید و به بازار عرضه می‌کنند، باید برای افزایش مدت ماندگاری محصولات خود، تمام میکروب‌های موجود در آن‌ها را از بین ببرند. برای از بین بردن میکروب‌ها فقط کافی است شیر را 2 تا 4 ثانیه حدود 130 تا 150 درجه سانتی‌گراد حرارت دهند. با این کار محصول نهایی با حرارت‌دهی بالا استریلیزه می‌شود و دیگر میکروبی در آن باقی نمی‌ماند که برای پیشگیری از رشد آن‌ها به استفاده از مواد نگه‌دارنده نیاز باشد.
به شیرهایی که با این روش استریلیزه و بسته‌بندی می‌شوند، «فرادما» هم گفته می‌شود، بنابراین باور استفاده از مواد نگه‌دارنده در شیرهای استریلیزه کاملا غلط است.
باور دوم: ارزش تغذیه‌ای شیرهای با ماندگاری بالا از سایر شیرها کمتر است
غلط. خیلی افراد معتقدند وقتی شیر برای استریلیزه شدن در معرض دمای بالا قرار می‌گیرد، بسیاری از ریزمغذی‌های آن از جمله املاح، پروتئین و ویتامین‌هایش هم از بین می‌روند و دیگر نمی‌توان آن محصول را یک محصول لبنی مفید و پرخاصیت دانست، اما بهتر است بدانید حرارت بالا فقط باعث از دست رفتن برخی ویتامین‌های حساس به حرارت مانند ویتامین C در شیرهای استریلیزه می‌شود. پروتئین و سایر املاح شیر به هیچ‌وجه در فرایند استریلیزه کردن از بین نمی‌روند. حالا خودتان فکرش را بکنید که هدف شما از مصرف شیر، دریافت ویتامین‌های مختلفی از جمله ویتامین C است یا پروتئین و کلسیم و سایر املاح؟ با این باور نادرست، نباید دور شیرهای استریل را خط کشید.
باور سوم: شیرهای با ماندگاری بالا را می‌توان خارج از یخچال نگهداری کرد
درست. شیرهای استریلیزه عاری از هر نوع میکروبی هستند و بسته‌بندی آن‌ها هم به شکلی است که امکان ورود هیچ‌گونه نور یا اکسیژنی به داخل آن‌ها وجود ندارد؛ بنابراین شما می‌توانید آن‌ها را با خیال راحت با خود به محل کار یا حتی مسافرت ببرید و نگران خراب شدنشان هم نباشید. فقط حواستان باشد که بهتر است این محصولات را در معرض تابش مستقیم نور خورشید قرار ندهید. اگر هم در پاکت شیر را باز کردید، حتماً آن را داخل یخچال بگذارید و حداکثر ظرف مدت 3 روز هم مصرفش کنید. این نکته را هم به خاطر بسپارید که پاکت این شیرها از جنس مقوا است و اگر زیاد در معرض فشار یا در کنار وسایل تیز و برنده قرار بگیرد، ممکن است بترکد و برایتان دردسرساز شود.
باور چهارم: پوشش آلومینیومی داخل پاکت شیرهای با ماندگاری بالا، برای سلامت خطرناک است
غلط. شیرهای استریل را پس از حرارت دادن داخل بسته‌بندی‌های چندلایه‌ای (5 تا 6 لایه) می‌ریزند تا امکان ورود هیچ نوع مواد ثانویه و نور و هوایی به درون آن‌ها وجود نداشته باشد. بسته‌بندی شیرهای استریل شامل مقواهای چندلایه‌ای است و برای پیشگیری از انتقال مواد آلاینده و رطوبت بین مواد داخل و خارج از پاکت، روی هر لایه داخلی مقوا را با یک لایه نازک از آلومینیوم هم می‌پوشانند.
برخی افراد معتقدند این لایه آلومینیومی با مواد موجود در شیر واکنش نشان می‌دهد و حتی می‌تواند باعث تغییر رنگ، طعم و کیفیت شیر شود و سلامت افراد را به خطر بیندازد درحالی‌که یک لایه بسیار نازک از پلاستیک پلی‌اتیلن بر داخلی‌ترین لایه آلومینیومی بسته‌بندی که با شیر در تماس است، کشیده شده تا احتمال ایجاد واکنش بین شیر و ورق آلومینیوم به صفر برسد.
باور پنجم: شیرهای با ماندگاری بالا نیازی به جوشاندن ندارند
درست. از آنجا که امکان وجود آلودگی‌های میکروبی در شیرهای فله‌ای و کیسه‌ای وجود دارد، متخصصان توصیه می‌کنند برای از بین بردن آلودگی‌های احتمالی، در صورت امکان آن‌ها را پیش از مصرف بجوشانید، اما شیرهای استریلیزه با ماندگاری بالا عاری از هر نوع میکروبی هستند و پیش از مصرف نیازی به جوشاندن ندارند، پس این هم یکی دیگر از مزایای شیرهای استریل است.
منبع: هفته نامه سلامت