مادر نگاهی به دخترش کرد و اشک ته چشمانش را گرفت، با بغض گفت: اگر من سرم را بگذارم بمیرم تکلیف این دختر معصوم چه می‌شود؟ چه بلایی سر این دختر می‌آید؟ خیلی دوست دارم تا وقتی زنده هستم فکری به حالش بکنم که خیالم کمی آسوده شود. دلم می‌خواهد او را ببرم یک مرکز شبانه‌روزی بسپرمش برای نگهداری، یک مرکزی که تمیز باشد و مطمئن شوم که غذا بهش می‌دهند و کتکش نمی‌زنند و اذیتش نمی‌کنند، قرص و دواهایش را هم سر وقت بهش بدهند. اشکش را جمع نمی‌کند، صدایش می‌لرزد، آه می‌کشد ولی ادامه می‌دهد:
من و دخترم بیمه‌هستیم، من مستمری می‌گیرم بعد از مرگم هم مستمری به دخترم می‌رسد، اما مراکز نگهداری اینقدر گران هستند که حتی اگر همه مستمری را هم بدهم با هزینه ماهانه‌ای که آنها می‌خواهند برابر نیست. من 700هزارتومان حقوق می‌گیرم اما بیمارستان‌ها و مراکز نگهداری خیلی گرانند مثلا یکی به من گفته ماهی یک میلیون، خب من از کجا پول بیاورم ؟ وقتی می‌گویم ما دفترچه بیمه داریم یک نگاهی به من می‌کنند مثل اینکه بگویند این دفترچه به هیچ دردی نمی‌خورد، شما خبر دارید که اصلا با این دفترچه می‌شود من دخترم را ببرم یک جای ارزان‌تری برای نگهداری بسپرم، مثلا نمی‌شود بیمه یک قدری از این پول را بپردازد بقیه‌اش را هم من از مستمری‌ام بدهم؟
بیمه‌ها کجای کارند؟
بیمه درمان تأمین اجتماعی و سازمان بیمه سلامت(خدمات درمانی) هزینه‌های بستری و نگهداری بیماران روانی را تحت پوشش ندارند و همین سرآغاز ماجرایی است برای سرگردانی بیماران روانی و ایجاد مشکلات فراوان برای خانواده‌هایشان. اگر چه بیماری‌های اعصاب و روان هم در گروه بیماری‌ها قرار دارند اما رفتار سازمان‌های بیمه‌گر و سیاستگذاری دولت و وزارت بهداشت در مورد این بیماران نشانگر بی‌توجهی به شرایط و مشکلات آنهاست. محمدعلی همتی، معاون درمان سازمان تأمین اجتماعی، در چهارمین کنفرانس علمی سلامت روان با محوریت «چالش‌های سلامت روان و غفلت همگانی» بحث پوشش بیمه‌های تکمیلی برای بستری بیماران روانی را به بیمه مرکزی مرتبط دانست و تأکید کرد که این موضوع به ساختار بیمه مرکزی ایران برمی‌گردد و باید از کانال مورد نظر حل شود.
فرار از هزینه‌ها
هزینه‌های درمان بیماری‌های اعصاب و روان بسیار زیاد است. در حال حاضر تقریبا تمام داروهای اعصاب و روان خارج از پوشش بیمه‌ای و با قیمت‌های آزاد در داروخانه‌ها فروخته می‌شوند. اگر با یک نسخه ساده روانپزشکی به داروخانه‌ها مراجعه کنید مسئول فنی داروخانه به شما هشدار می‌دهد که این داروها بیمه نیستند و باید قیمت آزاد پرداخت کنید. بیماران هم چاره‌ای ندارند جز اینکه به هر قیمتی شده داروها را خریده و مصرف کنند. از سوی دیگر ماجرا این است که داروهای اعصاب و روان معمولا به‌صورت روزانه مصرف می‌شوند و هر فرد احیانا تا آخر عمر باید این داروها را مصرف کند، در این شرایط یک هزینه ماهانه برای خرید این داروها به هزینه‌های خانواده‌ها اضافه می‌شود و به‌خودی خود شرایط زندگی را برای خانواده‌های طبقات متوسط رو به پایین با دشواری روبه‌رو می‌کند.
بیماران روانی مزمن اما روی دیگر ماجرا هستند؛ این دسته از بیماران علاوه بر اینکه باید داروهایشان را به‌صورت روزانه و تا پایان عمر مصرف کنند، هرگز امیدی به بهبودی‌شان وجود ندارد و با گذشت زمان از عهده مراقبت از خود نیز برنخواهند آمد. خانواده‌های این دسته از بیماران علاوه بر تأمین هزینه‌های دارویی این بیماران عموما با معضلات نگهداری‌شان هم روبه‌رو هستند. در حال حاضر هزینه نگهداری یک بیمار در مراکز نگهداری از ماهی 700هزار تومان شروع می‌شود و بسته به تنوع و کیفیت خدمات این قیمت بالا و بالاتر می‌رود، اما این هزینه هم مانند هزینه داروی روانپزشکی تحت پوشش بیمه‌های درمانی نیست.
بیماران روانی مقروضند
کسانی که به بیماری‌های اعصاب و روان مبتلا هستند در برخی موارد نیازمند بستری‌شدن در بیمارستان هستند.
احمد حاجبی، مدیرکل دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت از مقروض بودن نزدیک به 18درصد بیماران روانی خبر داده و گفته: 17.9درصد بیماران دارای اختلال روانی به‌دلیل بستری قرض کرده یا وسایل زندگی خود را فروخته‌اند.او توضیح داد که مداخلات روان‌شناختی غیردارویی تحت پوشش بیمه نیست و پوشش بیمه‌ای سازمان‌های بیمه‌گر در این زمینه ضعیف است. طول مدت ارائه خدمات درمانی سازمان‌های بیمه‌گر برای بستری بیماران دارای اختلال روانی تنها 56روز در سال است. در زمینه مدت زمان بستری و تحت پوشش قرار گرفتن بیماران دارای اختلالات روانی از سوی سازمان‌های بیمه‌گر باید اصلاحات لازم انجام گرفته و تحت پوشش قرار گرفتن طول مدت بستری بیماران دارای اختلال روانی افزایش یابد.
سلامت، اولویت چندم است
در ماه‌های اخیر مسئولان دولتی بارها و بارها اعلام کرده‌اند که سلامت و بهداشت و درمان از اولویت‌های مهم دولت است و از آنجا که نمایندگان مجلس هم خواستار بهبود شرایط درمانی مردم هستند همکاری بین مجلس و دولت برای فراهم کردن شرایط بهتر در زمینه بیمه و درمان مهیا شده است، اگر چه در این معادلات نامی از بیماران اعصاب و روان به میان نیامده است، به‌نظر می‌رسد این دسته از بیماران هم باید اوضاعشان قدری بهبود یابد.