تصوير بعدي هم كه راه‌حل باشد مختصر مي‌شود به امر به معروف و شمردن فوايد انجام فرايض و تمام. اما واقعيت اين است كه اختلافات مذهبي به‌عنوان يكي از اساسي‌ترين مسائل در زندگي زوج‌هاي جوان مي‌تواند مشكل‌آفرين باشد و برعكس آن تشابهات مذهبي مثل همه تشابهات ديگر اعم از فرهنگي و آداب و سنن اجتماعي و... مي‌تواند باعث قوام و دوام زندگي تازه تشكيل‌شده باشد. نكته جالب هم اين است كه اين مشكلات و تعارضات مذهبي برخلاف آنچه به‌نظر مي‌رسد مخصوص جوامع و كشورهاي مذهبي نيست و امروزه در كشورهاي اروپايي و آمريكايي هم تحقيقات زيادي براي شناخت اين مشكلات انجام مي‌شود؛ تحقيقاتي كه اسمشان البته اختلاف فرهنگي در نگاه به مسائل مذهبي است، اما در واقع محققان و جامعه‌شناسان را با اين سؤال مواجه كرده است كه اين مسائل چقدر مي‌توانند در از بين رفتن اساس يك زندگي مشترك تأثيرگذار باشند؛ مشكلاتي كه اول بايد معلوم شود مشكل واقعي هستند يا نه؟ و بعد مشخص شود كه آيا ربط مستقيمي به دين دارند يا نه؟ و تازه بعد از آن سراغ راهكار حل و فصلشان رفت. به همين دليل با حجت‌الاسلام سيدمحمدحسن مخبر گفت‌وگو كرده‌ايم و با شنيدن داستان مشكلات زوج‌هاي واقعي روند گام به گامي را براي شناخت واقعي مشكلات و راه برطرف كردنشان پيشنهاد مي‌كنيم؛ روندي كه به ما نشان مي‌دهد آيا واقعا مشكل اختلاف مذهبي بين ما و همسرمان وجود دارد يا نه؟ و اگر هست چطور بايد طرف مقابلمان را به بهترين شكل براي حل مشكلات دعوت كنيم؟
گام اول
الگوي عملي باشيد
گرچه الگوي عملي‌بودن نخستين گام اين راهكار است اما برعكس همه نخستين گام‌ها كه نرم برداشته مي‌شوند و نسبت به گام‌هاي بعدي سهل و آسان‌تر به‌نظر مي‌رسند، الگوي عملي‌بودن از آن گام‌هاي بلند و سخت است. اينطور كه حجت‌الاسلام مخبر مي‌گويد گام اول به جز سخت‌بودن ويژگي ديگري هم دارد و آن اين است كه اگر درست انجام نشود تا ثريا مي‌رود ديوار كج. «اصلا چه زماني ممكن است يكي از زوجين به اين نتيجه برسد كه طرف مقابلش در انجام فرايض كوتاهي مي‌كند يا بين او و همسرش اختلاف فاحش مذهبي وجود دارد؟ دقيقا اين مسئله وقتي اتفاق مي‌افتد كه فرد مورد نظر خودش بدون مشكل باشد». اينطور كه معلوم است نمي‌شود ما برداشت‌هاي شخصي از واجبات و مستحبات داشته باشيم و بعد هم منتظر باشيم طرف مقابلمان مو‌به‌مو برداشت ما را از دين تقليد كند. «در اين رابطه بايد زوج‌هاي جوان بدون پيش‌داوري و با مطالعه جدي يا حتي با كمك مشاور، اول مشكلات خودشان را حل كنند و بعد با هدف اينكه الگوي عملي براي همسرشان باشند واجبات و مستحبات را انجام دهند؛ يعني نمونه استاندارد و قابل ارائه يك انسان متدين كه خيلي زود از الگوي عملي‌بودن خسته نمي‌شود و در اين راه صبر زيادي دارد چرا كه همين داشتن صبر و اميد يكي از نشانه‌هاي دينداري است، همانقدر كه خواندن نماز اول وقت نشانه مومن بودن است». الگوي عملي اين گام البته بايد شامل همه ويژگي‌هاي يك انسان مومن باشد؛ يعني زن يا شوهر با رفتارشان به طرف مقابل نشان بدهند كه همه كارهايشان در جهت رضايت اوست؛ از خصوصي‌ترين بخش‌هاي زندگي گرفته تا مسائل اجتماعي و اختلاط با فاميل، دوست، غريبه و... .
گام دوم
ارشاد كنيم
گام دوم اين طريق از آن مراحلي است كه تقريبا اكثر قريب به اتفاق كساني كه با اين مشكل روبه‌رو هستند آن را دور مي‌زنند. اينطور كه حجت‌الاسلام مخبر مي‌گويد تازه بعد از اينكه با صبر و تحمل و به صحيح‌ترين شكل ممكن براي همسرمان الگوي عملي يك آدم متدين واقعي بوديم بايد وارد مرحله ارشاد شويم. «هيچ كسي نمي‌تواند چشم بسته بگويد كه طرف مقابلش با آگاهي كامل اين روش زندگي را براي خودش انتخاب كرده. مثلا در مورد حجاب خانم‌ها يا رفتار آقايان با نامحرم‌ها يا طرز برخورد هر كدام از آنها در محل كار و مهماني‌ها و غيره، نمي‌شود با اطمينان گفت كه يكي از زوجين مي‌داند دارد اشتباه مي‌كند و بر اشتباه خود اصرار دارد». بنابراين در اين مرحله بايد چشم‌بسته غيب گفتن را كنار گذاشت و با اين تصور كه طرف مقابل بر اشتباهش آگاه نيست او را ارشاد كرد. «طريقه ارشادكردن هم اينطور نيست كه مثلا مرد به زن بگويد تو حجاب درستي نداري و بايد آن را كامل رعايت كني و تمام. ارشاد كردن يعني به روش‌هاي مختلف كسي را كه به‌خاطر ناآگاهي يا داشتن سؤال‌هاي متعدد از رعايت بعضي مسائل غفلت كرده اصطلاحا بياوريم توي خط. براي اين كار هم بايد دانش كافي داشته باشيد. اگر واقعا مي‌خواهيد همسرتان حجابش را آنطور كه شما دوست داريد رعايت كند يا شوهرتان كاهل نماز نباشد بايد اطلاعات‌تان دقيق باشد و به سؤالاتي كه دارد جواب بدهيد. اگر شما نتوانيد او را با دلايل محكمي كه ارائه مي‌كنيد مجاب كنيد، نمي‌توانيد از او انتظار داشته باشيد كه حرفتان را گوش كند».
گام سوم
به دين رجوع كنيد
الگوي عملي خوبي بوده‌ايد، بعد هم مرحله ارشاد را با موفقيت پشت‌سر گذاشته‌ايد و باز هم نشد؟ حالا در فكر امر به معروف و نهي از منكر هستيد؟ واقعيت اين است كه از ارشادكردن تا رسيدن به امر به معروف و نهي از منكر يك مرحله است كه نبايد از روي آن بپريد وآنطور كه حجت‌الاسلام مخبر مي‌گويد اين مرحله پرسش از دين است تا به شما جواب بدهد كه اصلا در چه مسائلي بايد دخالت كنيد و در چه مسائلي صلاح نيست كه داخل شويد. «هيچ‌كس منكر اين نيست كه زن و شوهر‌هايي كه تشابه نگاه مذهبي دارند زندگي راحت‌تري را مي‌گذرانند و مهم‌تر اينكه براي يك آدم مذهبي هيچ‌چيز شيرين‌تر از اين نيست كه همسرش و شريك زندگي‌اش هم مثل او به فرايض ديني نگاه كند و آنها را انجام دهد. اما اگر اينطور نبود و نشد و اگر از ارشاد طرف مقابل هم نتيجه دلخواه را نگرفتيم چه بايد بكنيم؟ در اين مرحله لازم است زوجين به دين رجوع كنند و ببينند در چه مواردي حق دخالت دارند. كجا تكليف بر آنها واجب است و در كجا اصلا تكليفي ندارند». اين گام مي‌خواهد به شما بگويد كه بايد از افراط و تفريط حذر كنيد؛ يعني وقتي تكليفي به گردنتان است آن را انجام دهيد و اگر نيست براي خودتان مشكل نسازيد. «براي اينكه بفهميد در كجا بايد دخالت كنيد و در كجا نه هم بايد مطالعه كنيد؛ از سيره انبيا گرفته تا رفتار معاصرين متديني كه به آنها اعتقاد داريد. مثلا بد نيست بدانيد حضرت امام خميني(ره) درباره نماز صبح خواندن نوه‌هاي نوجوانشان خيلي حساس بودند و به پدرها و مادرهاي بچه‌ها توصيه مي‌كردند تنها زماني كه بچه‌ها خواستند آنها را براي نماز صبح بيدار كنند و در آن شرايط هم فقط يكي‌دو بار با آرامش بچه‌ها را صدا كنند. دليلش را هم خوب مي‌دانيد؛ هر كسي دوست دارد فرزند يا همسرش بدون مشكل، خودش براي نماز صبح بيدار شود اما اگر نشد امتحان كردن راه‌هاي بي‌نتيجه فقط مشكل را بزرگ‌تر مي‌كند و بس.»
گام چهارم
تكليفتان را انجام دهيد
براي انجام اين گام هم بايد مثل گام دوم مجهز باشيد. حالا كه به اين نتيجه رسيديد كه تكليف به گردن شماست و بايد امر به معروف و نهي از منكر كنيد ابتدا بايد آداب اين كار را بشناسيد و بعد از آن اقدام كنيد. «حالا اگر الگوي عملي‌بودن و ارشاد را پشت‌سر گذاشتيد و در مواردي به اين نتيجه رسيديد كه بايد وارد عمل شويد باز هم بايد حواستان باشد كه رفتار خودسرانه جواب نمي‌دهد. به علاوه اينكه در اينجا روابط بين زوجين هم وجود دارد كه در آن حفظ شأن و حرمت طرف مقابل بسيار مهم است. اما از طرفي نبايد از آن طرف بام سقوط كنيد و عشق و علاقه و حفظ آرامش زندگي نبايد باعث شود از امر به معروف و نهي از منكر درباره شريك زندگي‌تان غافل شويد.»
گام پنجم
به جاي لجبازي محبت كنيد
چهار گامي كه درباره آن صحبت كرديم تقريبا تمام كاري است كه مي‌شود براي رفع تعارضات مذهبي در زندگي انجام داد؛ كارهايي كه تجربه نشان داده است در شرايط سخت و دشوار هم جواب مي‌دهد و انجام دهنده‌اش را بي‌اجر نمي‌گذارد. ضمن اينكه بايد توجه داشت كه تغييرات هر چند جزئي با كمك زمان اتفاق مي‌افتند و انتظار رخ دادن معجزه كاري اشتباه است. «به هر حال توصيه ما به زوج‌هاي جوان اين است كه حتي بعد از طي‌كردن اين مراحل اگر جواب دلخواهشان را نگرفتند اول اينكه نا اميد نشوند و دوم اينكه شيوه عملشان را تغيير ندهند. اين خيلي خطرناك است كه شخصي براي مدتي معلوم از روش‌هاي استاندارد استفاده كرده باشد و بعد از نااميد شدن يكباره تغيير رفتار دهد. البته قابل درك است كه انسان‌ها ظرفيتي دارند و در مواردي ممكن است احساس كنند طرف مقابلشان با اين كارها بيدار نمي‌شود. اما واقعيت اين است كه اينها همه نشانه نااميدي است و نمي‌شود مطمئن بود كه اين روش‌ها ناكارآمدند يا روي اشخاص خاصي جواب نمي‌دهند. انسان‌ها در موارد بسيار زيادي شباهت‌هايي دارند كه مي‌شود اميدوار بود به روش‌هاي صحيح جواب صحيح بدهند. بنابراين توصيه مي‌شود زوج‌هاي جوان به‌خاطر حفظ زندگي‌شان و به‌خاطر حفظ حرمت خانواده‌اي كه تشكيل داده‌اند هيچ وقت صبر و اميدشان را از دست ندهند و به معجره محبت اميدوار باشند؛ آنهم براي كاري كه مي‌توانند در راه انجام آن به كمك خدا نيز اميدوار و دلگرم باشند.»
نوشدارو
قبل از مرگ سهراب
مهم‌ترين توصيه به زوج‌هاي جوان اين است كه قبل از ازدواج سنگ‌هايشان را در مورد مسائل مذهبي با هم وا بكنند «آيا مي‌شود همسرم را تشويق به انجام فرايض ديني كنم» اين سوال مهمي است. واقعيت اين است كه به راحتي مي‌شود شرايطي ايجاد كرد كه به كمك آن اصلا وارد اين مشكلات نشويم و زندگي مشتركمان را با تعارضات كمتري آغاز كنيم؛ راه‌حل «حرف زدن صريح و روشن» كه حجت‌الاسلام مخبر آن را بهترين راه مي‌داند.
اين خيلي مهم است كه دختر و پسري كه در مورد ازدواج فكر مي‌كنند به مسائل مذهبي هم مثل همه مسائل فرهنگي، اجتماعي و خانوادگي اهميت بدهند و درباره آن با هم حرف بزنند. براي اين كار اول بايد فرد با صداقت كامل درباره خودش و نگاه مذهبي‌اش بگويد و خواسته‌هايش را هم به طرف مقابلش ابراز كند. دراين مورد اتفاقا خيلي هم بايد ريز و جزئي وحتي مصداقي صحبت كرد؛ اينكه هركدام درباره حجاب، درباره اختلاط با غريبه‌ها، درباره انجام فرايض و غيره خودشان چه رفتاري داشته و از طرف مقابلشان چه انتظاري دارند.
يكي از مهم‌ترين مسائل هم اين است كه دختر و پسر از خاستگاه مشتركي برخوردار باشند. نمي‌شود انتظار داشت دختر يا پسري كه همه كودكي و نوجواني و جواني‌اش را در يك محيط بدون المان‌هاي مذهبي گذرانده يكباره و بعد از ازدواج به يك آدم مذهبي تبديل شود. در خيلي موارد عشق و علاقه يا مصلحت باعث مي‌شود دختر و پسر از اين موضوع سرسري بگذرند و زندگي آينده‌شان را با اين چالش‌ها مواجه كنند. البته در مواردي هم هست كه يكي از طرفين اصطلاحا تحت‌تأثير محبت و البته جو، قول تغيير مي‌دهد. اما بايد اين واقعيت را قبول كرد كه «به خاطرتو» دوام چنداني نخواهد داشت و اگر كسي خيلي به مسائل مذهبي‌اش اهميت مي‌دهد نبايد خيلي زياد روي اين قول و قرار «به‌خاطر تو» حساب باز كند.
كمك بگيريد
بپذيريد كه اين كاري نيست كه به تنهايي قادر به انجامش باشيد. پس براي مجهز كردن خودتان در مسير رسيدن به موفقيت بايد آنقدر مطالعه كنيد تا لااقل براي خودتان سؤال بي‌جوابي نماند. اگر هم ماند سريع‌ترين راه براي پيدا كردن جواب سؤال‌هايتان در آدرس‌هاي زير وجود دارد.
www. pasokhgoo. ir
اين آدرس مركز پاسخگويي به سؤالات ديني است با شعار «پرسش، كليد دانايي است»؛ همان چيزي كه همه ما به آن نياز داريم. در اينجا مي‌توانيد سؤالات متداول را كه تعدادشان هم خيلي زياد است بخوانيد و سؤال خودتان را هم ارسال كنيد و خيلي زود جواب بگيريد.
www. askdin. com
اين هم آدرس يك سايت پاسخگويي است با اين تفاوت كه در اين سايت اتاق گفت‌وگو وجود دارد و مشكلات در آن اتاق به بحث و تبادل نظر گذاشته مي‌شود.
www. erfan. ir
اين هم يك سايت ديگر كه فقط سؤالات را دريافت مي‌كند و برايتان جواب را مي‌فرستد. سؤالات توسط محققين بررسي مي‌شوند و جواب‌ها زيرنظر حجت الاسلام حسين انصاريان براي كاربرها ارسال مي‌شود.