تحقيقات روانشناسي ثابت كرده است بين آموزش مهارت‌هاي اقتصادي به كودكان و موفقيت اقتصادي آنها در آينده رابطه وجود دارد و كودكاني كه تحت آموزش قرار‌بگيرند موفق‌تر خواهند بود. اين يعني والدين و مربيان بايد توجه ويژه‌اي به تربيت اقتصادي فرزندان داشته باشند. آنچه فرزندان براي آينده نياز دارند آشنايي با ارزش پول، كسب پول، توانايي پس‌انداز‌كردن، خرج‌كردن، بخشيدن و قناعت است.
پول توجيبي مي‌گيرم، پس هستم
بيشتر كودكان از 3 سالگي تمايل پيدا مي‌كنند كه مستقل شوند. اين نياز در آستانه ورود به مدرسه شدت مي‌گيرد. استقلال به كودكان كمك مي‌كند با اعتماد به نفس بيشتر به تجربه‌اندوزي روي بياورند و براي موفقيت آماده شوند اما مهم است كه خانواده به‌عنوان نخستين محيط تربيتي چگونه مي‌خواهد به كودك بگويد به استقلال‌خواهي تو احترام مي‌گذاريم و قبول داريم كه بزرگ شده‌اي.
يكي از راهكارهاي رشد مهارت‌هاي فرزندان، تربيت اقتصادي است. خيلي از والدين فكر مي‌كنند كه فقط بايد پولي به بچه‌ها بدهند تا آنها نيازهاي خود را تامين كنند غافل از اينكه مي‌توانند از همين پول توجيبي‌ها براي تربيت اقتصادي بچه‌ها استفاده كنند. البته واضح است كه پرورش هوش اقتصادي بچه‌ها نيازمند تلاش و همكاري همه اعضاي خانواده است. گرفتن پول توجيبي يك مرحله جديد از زندگي هركودك يا نوجوان است و به او پيغام بزرگ‌شدن و محترم بودن مي‌دهد و در عين حال به او كمك مي‌كند تا امنيت رواني، استقلال شخصيت، خودكنترلي و مسئوليت‌پذيري پيدا كند. او مي‌تواند از طريق گرفتن پول توجيبي ياد بگيرد كه چگونه از سرمايه‌هاي خود استفاده كند. او مي‌فهمد كه همه مردم به يك اندازه پول ندارند. مي‌تواند حق انتخاب و تبعات روش‌هاي اشتباه را درك كند و با سرمايه اندك خود توان فعاليت‌هاي اجتماعي، آشنايي با آينده‌نگري و روش مديريت بر منابع و... را پيدا كند. والدين بايد به اين نكته توجه داشته باشند كه پول توجيبي پول زوري نيست كه فرزندان از والدين بگيرند بلكه مبلغ مشخصي است كه براي كارهاي غيرضروري به‌صورت هفتگي يا ماهانه به فرزندان پرداخت مي‌شود. بهترين زمان پرداخت پول توجيبي به فرزندان از حدود 8سالگي است. مهم نيست كه مبلغ پول توجيبي چقدر است بلكه مهم روش‌هايي است كه به وسيله پرداخت پول توجيبي فرزندان را آماده موفقيت‌هاي اقتصادي مي‌كند.
پرسش و پيشنهاد‌هاي پولي براي پس انداز‌كردن بچه‌ها چه‌كار كنيم ؟
قلك‌بازي
جشن تولد فرزندان بهانه خوبي است كه خبر شروع دوران جديد زندگي و دريافت پول توجيبي را به آنها بدهيد. بهتر است به كودك خود كيف پول و قلكي كه قابليت باز شدن داشته باشد، هديه بدهيد. به فرزندتان ياد بدهيد كه مي‌تواند بخشي از پول توجيبي خودش را پس‌انداز و بخشي ديگر را خرج كند. نخستين معلم و مشوق بچه‌ها براي پس‌انداز خود والدين هستند. براي اينكه كودك يا نوجوان خود را براي پس‌انداز كردن تشويق كنيد، براي خود هم قلكي تهيه كرده و با او مسابقه بدهيد. يك برنامه تفريحي مثل رفتن به رستوران يا پارك را درنظر بگيريد و از قبل به فرزند خود اطلاع دهيد كه براي استفاده از خوراكي‌هاي همراه غذا يا وسايل بازي اين برنامه تفريحي به پس‌انداز نياز دارد.
چطور خانواده الگو باشد؟
مهم است كه شما در خانه خود چقدر و چگونه به پول اهميت مي‌دهيد. جايگاه پول در خانواده و نزد والدين هر چه باشد، به فرزندان هم منتقل مي‌شود. اگر در خانواده پول تا جايي ارزشمند شمرده شود كه ارزش ديگري با آن برابري نكند، نبايد از فرزندان توقع خويشتنداري داشت اما خانواده‌هايي كه پول را برابر ارزش افراد به‌حساب نياورند و خانواده‌هاي نيازمند را هم صرفا خانواده‌هاي بدبخت ندانند، روحيه مقاومت در برابر تجربه‌هاي مايوس‌‌كننده مالي را به بچه‌هاي خود ياد مي‌دهند. از طرفي هم اگر تمام نيازهاي مالي فرزندان برآورده شود، توقعات‌شان هر روز شكل جديدتري به‌خود مي‌گيرد و تاب مشكلات مالي را در زندگي آينده خود نخواهند داشت. كارها و رفتارهاي جزئي شما در هر زمينه‌اي مي‌تواند درس‌هاي بزرگي به فرزندانتان بدهد. اگر پياده مي‌رويد براي اينكه پول نپردازيد يا براي تعمير و نگهداري وسايل منزل وقت صرف مي‌كنيد، مراقب تانشدن پول‌هاي كاغذي‌تان هستيد و... دلايل كارهايتان را به فرزندانتان بگوييد تا دقت آنها هم بيشتر شود.
چقدر پول توجيبي ؟
نيازهاي مالي فرزندتان و شرايط او و فرزندان دوست و آشنا را درنظر بگيريد تا بتوانيد مقدار متوسطي براي پول توجيبي او لحاظ كنيد. شرايط مالي خانواده معيار پراخت پول توجيبي است. براي اينكه بچه‌ها را بتوانيد با پرداخت پول توجيبي تربيت كنيد، آنها را در جريان توان مالي خانواده بر حسب سن و دركشان قرار بدهيد. در وعده‌هاي نامنظم اقدام به پرداخت مجدد پول توجيبي نكنيد. تجربه نشان داده است كه پول توجيبي بيش از حد نياز مي‌تواند به ابراز فخرفروشي بچه‌ها در جمع دوستان، ولخرجي، ايجاد روحيه اسراف‌گرايي و تجمل‌گرايي و... تبديل شود و از سوي ديگر پرداخت كمتر از ميانگين پول توجيبي نيز باعث بروز اختلاف بين بچه‌ها و والدين مي‌شود. اقدام به دزدي در نوجوانان يا استفاده بدون اجازه از پول والدين در كودكان هم يكي از آسيب‌هاي تربيت ناصحيح به وسيله پول توجيبي است. اگر پول دريافتي بچه‌ها بيش از حد كم باشد ممكن است به اين آسيب‌ها منجر شود. بهتر است پول توجيبي ابزار تنبيه براي اشتباهات ديگر بچه‌ها نباشد. از تنبيه به وسيله پول توجيبي، فقط براي اشتباه بچه‌ها در دخل و خرج‌شان استفاده كنيد. اما خوب است گاهي به عنوان تشويق مبلغي به فرزندتان هديه كنيد كه اسم آن ديگر پول توجيبي نيست. به بچه‌ها هم بگوييد كه اين پول حسابش از پول توجيبي آنها جداست. حتي گاهي با دادن مسئوليت به فرزندان به آنها دستمزد پرداخت كنيد؛ براي مثال شستن اتومبيل، تعمير يك لباس، مرتب‌كردن خانه و... .
خريد بازي
پيشنهاد ديگر براي آشنايي كودكان با مفاهيم ارزش پول، ياد‌دادن قواعد خريدكردن و حساب و كتاب به بچه‌هاست. در اصطلاح به اين كار بازي خريدكردن مي‌گوييم. قواعد اين بازي اين است كه شما براي هر كدام از اشياي منزل قيمتي مي‌گذاريد. حتي كودكان هم مي‌توانند قيمت‌گذاري كنند. با اين كار شما آنها را با مفهوم مقايسه ارزش كالاها آشنا مي‌كنيد. سعي كنيد قيمتي كه روي كالاهاي خانه مي‌گذاريد به ارزش ريالي آن كالا نزديك باشد اما اين قيمت از ذهن كودك دور نباشد؛ يعني با توجه به درك و مفهوم او از قيمت‌ها عمل كنيد. پيشنهاد مي‌كنيم كه براي بازي خريد و ياد دادن حساب و كتاب به بچه‌ها از اسكناس‌ها و پول‌هاي واقعي استفاده نكنيد، بهتر است اسكناس‌ها يا سكه‌هاي مختلف را نقاشي كنيد و آنها را در اختيار بچه‌ها بگذاريد تا با آن پول‌هاي نقاشي شده از شما خريد كنند. مهم است كه با پولي كه در اختيار دارد چه خريد با ارزشي مي‌كند. بعد از او نوبت شما مي‌رسد كه خريد كنيد. به‌خاطر داشته باشيد كه تفاوت عملكرد شما و كودكتان براي آموزش او بسيار مفيد است.
پرداخت پول توجيبي، برنامه‌ريزي لازم دارد. قانون هم بايد داشته باشيد. بايد بچه‌ها بدانند كه سرپيچي از قوانين شما درباره پول توجيبي براي آنها عواقب بدي دارد. قراردادي بايد بين شما و فرزندانتان باشد كه محدوده اختيار آنها را شما مشخص كنيد. مثلا پول توجيبي نمي‌تواند صرف خريد از محل‌هاي دور از خانه يا در سنين بالاتر صرف خريد سيگار‌و... شود. در برنامه‌ريزي خود زمان پرداخت، نتيجه رعايت نكردن قوانين و... را مشخص كنيد.
چه ثروتي به او بدهيم؟
اگر مي‌خواهيد فرزندتان هيچ‌گاه فقير نشود به او مهارت قناعت‌كردن را بياموزيد. نخستين و بهترين كاري كه در اين زمينه مي‌توانيد بكنيد اين است كه روحيه شكرگزاري از خداوند را در او تقويت كنيد. مي‌توانيد قبل از خواب يك دعا كنيد و فرزندتان آمين بگويد و برعكس؛ دعا براي سلامتي، داشتن پدر و مادر، شكرخانه‌اي كه سقفي دارد و ما كنار خيابان نمانده‌ايم و البته براي اينكه ما ثروت بزرگي به اسم خدا داريم‌و... . از طرفي، قصه‌هاي هر زمان و دوره‌اي با نوع تربيت فرزندان رابطه دارد. فرزندان دوره‌اي كه محور قصه‌هاي قبل از خوابشان تلاش براي درآمدزايي، دورشدن از فقر و كار كردن، مثل دختر كبريت‌فروش است با قناعت رابطه بهتري دارند. از قصه‌ها كمك بگيريد تا براي فرزندان شرايط زندگي ديگر را بتوانيد به درستي ترسيم كنيد. زندگي‌اي كه ممكن بود در آن هيچ‌كدام از داشته‌هاي فعلي را نداشته باشد.
چه كنيم با فرزند ولخرج ؟
نبايد فراموش كرد كه پول توجيبي راهي براي آموزش كودكان و دادن اختيار به آنها در دايره اختيار والدين است. اگر فرزندي ولخرجي كرده و نتواند از سرمايه خود درست استفاده كند، به اين معني است كه دارد نوعي از شكست را تجربه مي‌كند. در اين شرايط رفتار والدين به‌شدت اهميت دارد. اگر والدين بي‌پولي او را به‌خاطر ترحم و دلسوزي جبران نكنند قطعا بهترين تصميم را گرفته‌اند. اگر فرزند شما اصرار به دريافت پول مجدد دارد، از پول توجيبي ماه‌هاي بعد به او وام بدهيد و تا آن‌ماه مورد توافق، خودتان از روي پول توجيبي معين قسط‌ها را كم كنيد. با اين كار شما به فرزند خود ياد مي‌دهيد كه مسئوليت خطاي خودش را به‌عهده بگيرد و بپذيرد. اما نبايد پول توجيبي ماه‌هاي بعد را قطع كنيد. قاطعيت و قانون منصفانه والدين هرچند با گريه و ناراحتي فرزند همراه باشد، براي آينده آنها بسيار كمك‌كننده است.