خيلي‌ها با ورود به مسيرهاي بزرگراهي هيجان‌زده مي‌شوند، آدرنالين خونشان بالا مي‌رود و از گاز‌دادن به قصد چسباندن عقربه سرعت شمار به آخر خط قرمز لذت مي‌برند. اگر از اين دسته افراد هستيد توصيه مي‌كنيم هرگز در بزرگراه‌ها رانندگي نكنيد يا اگر قصد ورود به اين مسيرها را داريد، قبل از گاز دادن و سرعت گرفتن اين جمله را چند مرتبه با خودتان تكرار كنيد: «بزرگراه جاي مسابقه دادن نيست.» حالا وقت آن رسيده تا آداب رفت‌وآمد در اين معابر را با هم مرور كنيم.
چرا به بزرگراه برويم؟
پاسخ به اين پرسش شايد ساده به‌نظر برسد اما ظرافت و پيچيدگي‌هاي خاص خودش را دارد. بزرگراه‌ها براي آن ساخته شده‌اند تا دسترسي شهروندان به نقاط دوردست شهر بدون نگراني از اتلاف وقت پشت چراغ‌هاي قرمز فراهم شود. تجربه نشان مي‌دهد كه تردد از طريق بزرگراه‌ها تا ۳۰دقيقه در وقت شهروندان صرفه‌جويي مي‌كند و در كاهش مصرف سوخت مؤثر است، البته بهتر است براي تردد‌هاي روزانه خود از وسايل نقليه عمومي استفاده كنيد؛ چرا كه در كاهش زمان، هزينه و افزايش ايمني سفر شما تأثير دارد. در‌‌نهايت اگر كار ضروري داريد سراغ اتومبيل و بزرگراه‌ها برويد و تا حد امكان مسيرها را از قبل شناسايي كنيد؛ چرا كه دسترسي به همه مسيرهاي شهري از طريق بزرگراه‌ها ممكن نيست.
چه قوانيني را بدانيم؟
به غير از قوانين محدوديت سرعت و عدم‌حركات مارپيچ كه در بزرگراه‌ها بايد مورد توجه رانندگان باشد، قوانين ديگري هم هستند كه كمتر مورد توجه قرار مي‌گيرند؛ در بسياري از بزرگراه‌هاي تهران موتورسيكلت‌ها جولان مي‌دهند و در برخي موارد از كمين پليس فرار مي‌كنند. به‌طور كلي تردد موتورسيكلت در بزرگراه ممنوع است. به رانندگان موتورسيكلت‌ها توصيه مي‌كنيم درصورت ورود به بزرگراه حداقل از كلاه ايمني استفاده كنند تا دچار حادثه ناگواري نشوند. برخي رانندگان با نصب غيراستاندارد لامپ‌هاي زنون تلاش مي‌كنند ميدان روشنايي بيشتري در برابر اتومبيل خود ايجاد كنند، غافل از اينكه رانندگان روبه‌رو با مشكل كاهش ديد عقب مواجه مي‌شوند و در برخي موارد كنترل وسيله نقليه را از دست مي‌دهند. استفاده از اين نوع چراغ‌ها در فلاشربزرگراه با جريمه‌هاي سنگين همراه است. حركت دنده عقب در بزرگراه به هر دليلي باشد 5نمره امتياز منفي در كارنامه رانندگي شما ثبت مي‌كند.
چگونه رانندگي كنيم؟
هنر رانندگان ماهر اين است كه در بزرگراه‌ها آرامش خود را حفظ مي‌كنند و به حقوق قانوني ساير شهروندان احترام مي‌گذارند. همه بزرگراه‌ها و مسيرهاي عبوري آنها داراي سرعت‌هاي تعيين‌شده‌اي هستند و نقض اين مقررات ممكن است به زيان راننده و ديگران تمام شود. در بزرگراه‌ها و آزادراه‌هاي شهري مثل تهران سرعت مجاز وسايل نقليه بين ۸۰ تا ۱۲۰ كيلومتر در ساعت تعيين شده است كه براساس مسيرهاي عبوري سه‌گانه و چهارگانه تقسيم‌بندي مي‌شود. توجه داشته باشيد كه بيشترين حوادث بزرگراهي براي رانندگاني است كه در مسيرهاي مختلف سرعت وسيله نقليه خود را تغيير مي‌دهند و بدون توجه به حقوق ساير رانندگان، از اتومبيل‌ها سبقت مي‌گيرند. حين ورود به اين مسيرها محدوده سرعت و جهت خطي حركت خود را مشخص كنيد تا گرفتار حادثه نشويد. فراموش نكنيد دقت به جلو، توجه به آيينه عقب و آمادگي براي فشردن كليد چراغ راهنما و فلاشر در مواقع اضطراري از ضرورت‌هاي ذهني رانندگان حين استفاده از بزرگراه‌هاي شهري است.
چگونه امدادرساني كنيم؟
در محدوده مشخص از سمت راست بزرگراه‌ها، مسير كند‌رو قرار دارد كه براي عبور خودروهاي امدادي استفاده مي‌شود. در فاصله هر يك هزار تا ۵ هزار متري بزرگراه‌هاي شهري يك توقفگاه اضطراري پيش‌بيني شده است و رانندگان مي‌توانند با اطمينان از آنها استفاده كنند. اگر تلفن همراه شما زنگ زد، چشمانتان سياهي رفت يا اتومبيلتان دچار نقص شد، مي‌توانيد در اين جايگاه‌ها كه با خط مورب قرمز و سفيد مشخص شده‌اند توقف كنيد و در صورت لزوم از نيروهاي امدادي كمك بخواهيد. اگر وسيله شما به تعميرات مكانيكي يا سوخت احتياج دارد، با شماره تلفن‌هاي ۰۹۶۴۴، ۸۸۶۱۱۵۰۰ و ۰۹۶۵۵ تماس بگيريد. همچنين تلفن ۰۹۶۹۷ سامانه امدادرسان كانون جهانگردي و اتومبيلراني، پاسخگوي نياز رانندگان تهراني است. چنانچه به اورژانس پزشكي يا فوريت‌هاي انتظامي نياز شد، فقط با شماره تلفن‌هاي ۱۱۰، ۱۱۵ و ۱۲۵ تماس بگيريد.
چگونه مسيريابي كنيم؟
خيلي از ما روزانه با رانندگاني مواجه مي‌شويم كه بدون توجه به علائم راهنمايي مسير خود را تغيير مي‌دهند و قصد دارند به ورودي‌ها يا خروجي‌ها وارد شوند. اين رانندگان خطرساز هستند چرا كه بي‌احتياطي آنها زنجيره‌اي از تصادفات خودرويي را شكل مي‌دهد كه در برخي موارد با خسارت‌هاي جبران‌ناپذيري همراه است. پيشنهاد ما اين است كه قبل از حركت، راديوي اتومبيل خود را روي موج ۱۰۸ مگاهرتز تنظيم كنيد و آخرين خبرهاي ترافيكي را از راديو پيام بشنويد. اگر خودروي شما به سامانه موقعيت‌يابي GPS مجهز است، نقطه مبدأ و مقصد را تعريف كرده و منتظر بمانيد تا ماهواره‌هاي موقعيت‌ياب بهترين مسير حركت را برايتان مشخص كنند. در هر صورت بايد توجه شما به رانندگي و تابلوهاي راهنماي مسير باشد. فراموش نكنيد كه تابلوهاي سبزرنگ مسيرهاي اصلي و تابلوهاي آبي‌رنگ آزادراه‌ها را به شما نشان مي‌دهند. جالب است بدانيد تابلوهاي سبز ۳۰ ثانيه زود‌تر مسير حركت را از فاصله ۵۰۰متري به شما اطلاع مي‌دهند و تابلوهاي آبي ۳ دقيقه زود‌تر مسير حركت را ۲هزار متر قبل از تغيير جهت به شما نشان مي‌دهند. اگر مي‌خواهيد وارد ورودي‌ها يا خروجي‌ها شويد، حداقل ۵۰۰ متر قبل از مسير انحرافي با روشن‌كردن راهنما جهت حركت خود را متمايل به سمت راست عوض كنيد تا حادثه‌اي شما و ديگر رانندگان را تهديد نكند. در ضمن يادتان باشد كه همين جوري و بدون درك درستي از جايي كه مي‌خواهيد به آنجا برويد، وارد بزرگراه‌ها نشويد؛ چون عبور از يك خروجي يا ورودي، ممكن است شما را تا دقيقه‌ها و حتي ساعت‌ها گرفتار ترافيك كند. اين هم يادتان باشد كه هيچ‌گاه هنگام رانندگي، از رانندگان ديگر نشاني نپرسيد چرا كه حواس هر دوي شما پرت خواهد شد.
كاميون‌هاي بتن تحت پيگيرد
در برخي ساعات شبانه‌روز كاميون‌هاي حامل بتن با رها كردن محتويات ميكسر، بزرگراه‌ها را آلوده مي‌كنند و مسبب حوادث رانندگي مي‌شوند. پليس از شهروندان مي‌خواهد درصورت مشاهده اين مورد مراتب را با ذكر نوع و شماره خودرو، ساعت و مسير حركت به سامانه ۱۱۰ اطلاع دهند تا پيگيري‌هاي قانوني انجام شود.
خطري به نام تلفن همراه
براساس تحقيقات سازمان بهداشت جهاني بيشترين سوانح رانندگي جهان به سبب صحبت‌كردن با تلفن همراه روي داده است. آمارهاي اين سازمان نشان مي‌دهد نيمي از اين حوادث در آسيا روي مي‌دهد كه نشان از بي‌توجهي رانندگان اين كشور‌ها به قوانين مربوط به استفاده از تلفن همراه هنگام رانندگي دارد.
مسيريابي هوشمند با VMS
چند سالي است كه برخي بزرگراه‌هاي تهران به تابلوهاي نمايشگر پيام متغير يا VMS مجهز شده‌اند. رانندگان مي‌توانند با مشاهده اين تابلو‌ها از فاصله ۵۰۰متري آخرين اخبار و اطلاعات ترافيكي مسيرهاي بزرگراهي را دريافت كنند.
خط‌كشي‌هاي ضد‌خواب
در چند سال گذشته همه بزرگراه‌هاي تهران به خط‌كشي‌هاي محوري شب‌نما و برجسته مجهز شده‌اند تا ايمني عبور و مرور شهروندان در فصول و شرايط مختلف تضمين شود. تجربه‌هاي جهاني نشان مي‌دهند كيفيت خط‌كشي‌هاي محوري بزرگراه‌ها ۵۰ درصد در كاهش سوانح رانندگي نقش دارند.
دوربين‌هاي ثبت تخلف
بد نيست بدانيد كه تقريبا همه محورهاي بزرگراهي شهر به دوربين‌هاي ثبت تخلفات رانندگي مجهز مي‌شوند. اين دوربين‌ها با استفاده از فناوري رادار و ليزر، رانندگان خاطي را شناسايي و از پلاك اتومبيل‌شان عكسبرداري مي‌كنند تا سوابق آنها براي هميشه ثبت شود. در يك سال گذشته و با نصب دوربين‌هاي هوشمند ۲۵درصد حوادث بزرگراهي كاهش يافته است.