اين شرايط باعث شده ميان جامعه پزشكي، پزشكان خيري هم پيدا شوند تا درد اين افراد را بدون هزينه‌اي درمان كنند. فاطمه صادقي، پزشك 37ساله نيز يكي از آنهاست. او 2روز در هفته به ويزيت رايگان مي‌پردازد. گفت‌وگويي با او داشتيم تا از دلايل اين كارش بيشتر بدانيم. اينجا خانه سلامت محله جنت‌آباد شمالي؛ چند نفري منتظر نشسته‌اند تا دكتر بيايد. هنوز 15دقيقه‌اي به آمدنش مانده . خانمي به همراه فرزندش نشسته و منتظر پزشك است. از او مي‌پرسيم خانم دكتر را مي‌شناسي؟ در جواب مي‌گويد: «بله چندبار براي ويزيت آمده‌ام. امروز هم احساس مي‌كنم دخترم كمي سرماخورده است. گفتم بيايم ببينم مشكلش چيست.» وقتي از او مي‌پرسيم نظرت درباره رايگان كار كردن اين پزشك چيست مي‌گويد: «كار پسنديده‌اي است. به هر حال كسي كه توانايي مالي ندارد بابت هر مشكل يا بيماري‌اي نزد پزشك نمي‌رود و اين سهل‌انگاري ممكن است موجب بروز مشكلات جدي‌تري شود.»
خاله سارا
«دانش‌آموز مقطع دبيرستان بودم. علوم تجربي مي‌خواندم و طبيعي بود كه پزشك شدن را دوست داشته باشم اما خب مادرم هم خيلي علاقه‌مند بود من پزشك شوم و اين مسئله مرا راغب‌تر كرده بود. آن زمان سريال خاله سارا از تلويزيون پخش مي‌شد. خاله سارا به نوعي برايم تبديل به يك الگو شده بود. دلم مي‌خواست حتما در كنكور پزشكي قبول شوم و به مردم كمك كنم.» فاطمه صادقي معتقد است كه اين سريال جرقه اين كار را در ذهنش روشن كرده است و بعد از آن عزمش را جزم كرده تا بتواند خدمت كند. فاطمه در دانشگاه شاهد تهران پذيرفته مي‌شود و از همان دوران تحصيل تصميم‌اش را عملي مي‌كند؛ «خيلي دوست داشتم بعد از فارغ‌التحصيلي در منطقه‌اي محروم از كشورم خدمت كنم اما اين شرايط برايم مقدور نشد. بنابراين تصميم گرفتم در هر محلي كه زندگي مي‌كنم به افراد بي‌بضاعت همان محل كمك كنم.»
تصميمي كه بعد از 5سال عملي شد
صادقي سال 82از دانشگاه فارغ‌التحصيل مي‌شود. به جاي اينكه مطبي اختيار كند، در درمانگاهي مشغول به‌كار مي‌شود؛ «وقتي كارم را در درمانگاه شروع كردم نتوانستم هدفم را عملي كنم. پزشكاني كه در درمانگاه‌ها كار مي‌كنند قرارداد دارند و حقوقي ثابت دريافت مي‌كنند. بنابراين نمي‌توانستم در درمانگاه به ويزيت رايگان بپردازم زيرا درمانگاه متضرر مي‌شد. 5سال پيش بود كه با خانه سلامت محله‌اي كه در آن زندگي مي‌كنم آشنا شدم. نيتم را به آنها گفتم و مسئول خانه سلامت هم از اين تصميم من استقبال كرد. آن زمان من يك روز در هفته را به ويزيت رايگان شهرونداني كه وسع مالي چنداني نداشتند ميپرداختم اما در حال حاضر به خانه سلامت محله جنت‌آباد جنوبي هم مي‌روم و يك روز را هم به شهروندان آن محدوده اختصاص داده‌ام.» محله جنت‌آباد از محله‌هاي غربي شهر تهران است كه جمعيت شهروندان كم بضاعت در آن پايين است اما صادقي مي‌گويد: « به هر حال در هر نقطه‌اي از شهر افرادي پيدا مي‌شوند كه توانايي مالي بالايي ندارند و در اين محله‌ها هم همينطور است و كسي كه پول ويزيت پزشك را ندارد به اينجا مي‌آيد».
ويزيت رايگان و سالمندان
متأسفانه برخي از سالمندان يا اعتقادي به پزشك ندارند و يا به مطب رفتن و در انتظار نشستن از حوصله‌شان خارج است. به گفته اين پزشك جوان بيشتر مراجعانش را سالمندان تشكيل مي‌دهند؛ «سالمنداني هستند كه توانايي مالي چنداني ندارند و از طرفي كهولت سن دردهاي زيادي را به سراغ آدم مي‌آورد و حوصله اينكه بابت هر دردي بخواهند نزد پزشك بروند و حق ويزيت بپردازند ندارند. وقتي شرايطي باشد كه رايگان چك‌آپ شوند از آن استقبال مي‌كنند.»
حضور در 2 خانه سلامت محله‌هاي جنت‌آباد شمالي و جنوبي تنها فعاليت صادقي نيست. او سعي مي‌كند هر چند وقت يك‌بار در برنامه‌هاي مختلفي همچون حضور در مساجد شركت و شهروندان را ويزيت كند و به آنها مشاوره پزشكي بدهد.
توضيحاتم را دوست دارند
حتما براي شما هم پيش آمده كه قبل از رفتن نزد پرشك كلي سؤال داريد و وقتي زمان ويزيت مي‌رسد، فرصت حرف زدن پيدا نمي‌كنيد. پزشك هم بعد از معاينه اخم‌هايش را در هم مي‌برد و هيچ توضيحي درباره بيماري‌تان نمي‌دهد و پشت هم فقط نسخه مي‌نويسد و مي‌دهد دست‌تان. برخي از افراد معتقدند بعضي از پزشكان زمانشان را تنظيم مي‌كنند كه مثلا در يك ساعت بتوانند 10مريض را ويزيت كنند. اين يعني هر بيمار فقط 6دقيقه وقت دارد! اما اين زمانبندي براي دكتر صادقي تعريفي ندارد؛ «من ترس از دست رفتن زمان ندارم. بنابراين سعي مي‌كنم با بيمارانم صحبت كنم. اطلاعات كاملي درباره بيماري به آنها بدهم. مشاور كامل پزشكي داشته باشم. خوشبختانه بيمارانم پس از ويزيت كه دوباره مراجعه مي‌كنند مي‌گويند حرف‌هاي من تأثير مثبتي در آنها داشته و پيگير بيماري‌شان شده‌اند. گاهي هم پيش مي‌آيد كه كاري از من ساخته نيست و بايد متخصصي آنها را معاينه كند. پيشنهاد مي‌كنم نزد پزشك متخصص بروند.»
دستاورد ويزيت رايگان
«من اينجا امكانات زيادي ندارم و پزشك عمومي هستم. بنابراين در مواقع و شرايط اورژانسي و يا بيماري خاص كمك زيادي نمي‌توانم بكنم. البته شهروندان هم اين موضوع را به خوبي مي‌دانند اما گاهي پيش آمده شهروندي براي مشاوره يا بيماري ساده‌اي نزدم آمده و بعد از ويزيت متوجه شدم بيماري خاصي دارد. چندبار پيش آمده كه مراجعه‌كننده مبتلا به بيماري قندخون بوده و به‌دليل عدم‌پيگيري، بيماري پيشرفت كرده و عروقش درگير اين بيماري شده بوده.» كمك كردن به شهروندان براي اين خانم دكتر مهم‌ترين مسئله است. فرقي ندارد كه بيماري آن شهروند حاد باشد و يا يك سرماخوردگي ساده.
آرامش شخصي
«دعاي مردم خيلي برايم مهم است.» اين پزشك خير روي اين جمله خيلي تاكيد دارد و ادامه مي‌دهد: «برخورد شهروندان با من خيلي خوب است. بعد از ويزيت من و خانواده‌ام را دعا مي‌كنند. همين كه مي‌توانم دردي از دردهايشان را كم كنم برايم افتخار است. عاقبت به خيري و دعا براي سلامتي برايم مهم است. سعي مي‌كنم مردم از من راضي باشند. كاري كه مي‌كنم براي آخرتم بماند». البته صادقي تأكيد مي‌كند كه شايد اگر مرد بود و مسئوليت معيشت خانواده را داشت وضعيت فرق مي‌كرد؛ « من زن هستم و خيلي دغدغه درآمد خانواده را ندارم. اگر نان‌آور بودم شايد كمتر روي اين كار تمركز مي‌كردم.»
اين پزشك درباره توصيه برخي همكارانش مي‌گويد: «پزشكاني در اطرافم هستند كه توصيه مي‌كنند حالا كه وقت مي‌گذارم و بيماران را ويزيت مي‌كنم چرا به مكاني نمي‌روم كه برايم منفعت مالي داشته باشد؟ جواب من هم هميشه يك جمله است؛ هدفم پول درآوردن نيست. كسي كه پول داشته باشد نزد پزشكي مي‌رود كه پول بگيرد. پس اجازه دهيم مكاني هم براي كسي كه پول ندارد باشد كه به آن مراجعه كند».
همراهي همسر
اين پزشك جوان چند ماهي است كه صاحب فرزند دوم شده است. به‌دليل شرايطي كه دارد ترجيح داده پول درآوردن از راه طبابت را به كلي كنار بگذارد و زماني را كه مي‌خواهد براي اين كار اختصاص دهد در راه رضاي خداوند باشد و با خيال راحت هم به تربيت فرزندانش بپردازد. او مي‌گويد: «قطعا اگر همكاري و همراهي همسرم نبود من نمي‌توانستم از پس اين كار برآيم، همچنين دخترم كه حالا بزرگ شده و حسابي كمك حال من است. اگر اين دو نفر نبودند نمي‌توانستم با وجود نوزاد 3ماهه به كارم برسم. اگر دعاي خيري از سوي مردم پشت سرم است به‌دليل كمكي است كه خانواده‌ام به من كرده‌اند.»
مسئول خانه سلامت جنت آباد شمالي:
خانم دكتر روي گشاده دارد
«وقتي دكتر بچه دار شد و چند ماهي به خانه سلامت نيامد، شهروندان هر روز جوياي احوال او بودند.» شهلا صادق زاده، مسئول خانه سلامت است. او درباره حضور چند ساله دكتر صادقي در اين مكان مي‌گويد: «همه اقشار جامعه با هر سطح درآمدي به اين مكان رفت و آمد دارند و حضور دكتر آن هم به‌صورت رايگان مورد توجه كساني است كه از طبقه پايين اقتصادي هستند. افراد زيادي مراجعه مي‌كنند كه پرداخت حتي 10هزار تومان براي پزشك عمومي از توانشان خارج است.» البته از نظر صادق‌زاده رايگان بودن ويزيت تنها دليل استقبال شهروندان از حضور دكتر صادقي در اين مكان نيست؛ «همه شهروندان از نوع رفتار دكتر تعريف مي‌كنند. مهم‌تر از ويزيت، روي گشاده اوست و اينكه با هر بيماري صحبت مي‌كند و اطلاعات كافي به او مي‌دهد. اطلاعاتي كه شايد كمتر پزشكي وقت و حوصله‌اش را داشته باشد كه به بيمار و يا مراجعه‌كننده ارائه كند.» صادق‌زاده معتقد است كه مي‌توان پزشكان زيادي را به خانه سلامت آورد تا شهروندان را ويزيت كرده و حتي با تخصيص بودجه و پرداخت حق‌الزحمه به پزشكان، شرايط ويزيت رايگان را براي شهروندان به‌وجود آورد اما در نهايت اين رفتار و نحوه برخورد پزشك است كه شهروندان را راضي نگه‌مي‌دارد.
همه را به‌خودش وابسته كرده است
«5سال پيش مسئول خانه سلامت جنت‌آبادشمالي بودم. آن زمان يك كانكس در شهرك بعثت را به خانه سلامت اختصاص داده بودند. مكان خوبي نبود و شرايط كاري سختي داشتيم با اين حال دكتر حاضر بود همانجا بيايد و به بيماران خدمت كند.» محبوبه قهرماني در حال حاضر مسئول خانه سلامت محله جنت‌آباد جنوبي است. او در ادامه توضيح مي‌دهد: «در آن محله خانواده‌هاي بي‌بضاعت زيادي زندگي مي‌كردند كه حضور دكتر را غنيمت مي‌دانستند. حال كه به محله جنوبي رفته‌ايم هم همينطور است. اينجا هم افراد بي‌بضاعت زيادي وجود دارند كه از پس مخارج درمان و ويزيت پزشك عمومي هم برنمي‌آيند. به همين دليل دكتر صادقي تبديل به پزشك خانوادگي‌شان شده است. كوچك و بزرگ براي همه بيماري‌ها و مشاوره پزشكي نزد او مي‌آيند كه گاهي از عهده صادقي خارج است و آنها را به متخصص معرفي مي‌كند. او همه را به‌خودش وابسته كرده است. در دوران بارداري‌اش تا روزهاي آخر براي ويزيت مي‌آمد و چند‌ماه بعد از زايمان به مرخصي رفت؛ در آن مدت همه جوياي احوالش بودند و سراغش را مي‌گرفتند».
سرايدار سراي محله هر بيماري‌اي كه براي خودش يا خانواده‌اش پيش مي‌آيد نزد هيچ پزشكي نمي‌رود تا خانم دكتر بيايد؛ «من سرايدار هستم و درآمد چنداني ندارم. هزينه دوا و دكتر هم اين روزها بسيار زيادشده است. اگر خانم دكتر نبود بايد مبالغ زيادي را ميپرداختم كه از عهده‌ام خارج است اما حضور دكترصادقي باعث شده تا بيشتر به سلامتي‌مان فكر كنيم و هر بيماري‌اي را سرسري نگيريم.» او درباره اخلاق صادقي نيز مي‌گويد: «برخي پزشكان ابروهايشان چنان درهم است كه با اينكه حق ويزيت مي‌دهي جرأت نمي‌كني سؤال بپرسي اما دكتر صادقي با روي باز و لبخند با ما رفتار مي‌كند و در جواب هر سؤال خيلي دقيق برايمان توضيح مي‌دهد و اطلاعات كامل از مشكل يا بيماري را از طريق او دريافت مي‌كنيم. امثال او در اين دوره و زمانه كم پيدا مي‌شوند.»