کتاب گرافیک‌خبری و اطلاع‌رسان نوشته دکتر یونس شکرخواه و مریم سلیمی که در ابتدای شهریور 1393 توسط دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها منتشر شد، تنها عرضه یک کتاب به بازار کتاب نبود؛ این کتاب را می‌توان عطفی در عرصه مطبوعات ایران دانست.
همانطور که روزگاری انتشار کتاب نرم خبر و سخت خبر ترجمه محمدرضا نوروزپور، توانست با گشودن حوزهای جدید به روی عرصه مطبوعات کشور، این عرصه را با دنیایی جدید آشنا کند و به نقطه عطفی در مطبوعات ایران بدل شود، کتاب گرافیک خبری و اطلاع رسان نیز در عمل می تواند فضای رسانه ای کشور را از نقطه ای به نقطه ای دیگر انتقال داده و آن را ارتقا بخشد.
- یک کتاب علمی و کاربردی
این کتاب علمی و کاربردی که در 5 فصل مختلف تلاش کرده به تشریح گرافیک خبری و اطلاع‌رسان و کاربردهای آن، فرآیند و نحوه ساخت و امکانات لازم برای تهیه و تولید آن در رسانه های مختلف چاپی تا آنلاین بپردازد، کوشیده تا عرصه رسانه‌ای کشور را با حوزهای جدید آشنا کند. حوزهای که در آن حجم بالایی از نوشتار بعضا پیچیده، به صورتی کپسولی و به زبانی ساده و قابل فهم به گرافیک تبدیل می‌شود و با ایجاد ارتباط بصری، به انتقال اطلاعات و اخبار مربوطه به مخاطبان و کاربران اقدام می‌کند.
- جبران خلاء ادبیات علمی و تخصصی لازم در عرصه گرافیک‌خبری و اطلاع‌رسان ایران
یکی دیگر از دلایل اهمیت کتاب گرافیک خبری و اطلاع‌رسان را می‌توان، فقر ادبیات علمی و تخصصی لازم در این حوزه دانست. این کتاب به عنوان نخستین کتاب فارسی زبان در حوزه گرافیک‌خبری و اطلاع‌رسان، در حالی شکل گرفته و عرضه شده که پیش از این، به جز چند مقاله از جمله مقالات دکتر یونس شکرخواه، عملا ادبیات علمی و جدی لازم در این حوزه شکل نیافته بود. این کتاب تا حدودی توانسته این خلاء را جبران نماید. غنا بخشی به حوزه ادبیات گرافیک‌خبری و اطلاع‌رسان در ایران زمانی قالب جدی به خود می‌گیرد که به تولید دیگر کتاب‌ها و نیز انجام ترجمه‌ها در این حوزه اقدام شود. چرا که این حوزه، هنوز جای کار بسیاری برای تولید و آشناسازی بیشتر عرصه رسانه‌ای ایران دارد.
- گرافیک خبری و اطلاع‌رسان یک زبان جهانی
از مهمترین ویژگی‌های گرافیک خبری و اطلاع‌رسان آن است که این حوزه یک زبان جهانی است و با یک ترجمه ساده و ارائه نسخه انگلیسی می‌تواند تولیدات رسانه‌های کشور را در بافت جهانی قرار دهد. تولیدات رسانه‌ای در این حوزه به راحتی می‌توانند تولید و اشتراک‌گذاری شوند و به انتقال پیام رسانی لازم در این خصوص اقدام شود. کتاب گرافیک خبری و اطلاع‌رسان، توانسته با شناخت لازمی که در این حوزه ارائه می‌دهد، رسانه‌های کشور را به این حوزه و تولید در این خصوص رهنمون شود.
- کتاب گرافیک خبری و اطلاع‌رسان پیش روی سردبیران و مدیران رسانه‌ها قرار گیرد
این کتاب علمی و کاربردی، نه تنها می‌تواند مورد استفاده فعالان و علاقمندان این حوزه قرار گیرد، بلکه می‌تواند توسط طراحان، پیش روی سردبیران و مدیران رسانه‌ها قرار گیرد تا ضمن آشنایی آنها با این حوزه پرپتانسیل، حرکت رسانه‌ای در عمل به سمت ارائه بصری اطلاعات سوق دهد. آنهم در عصری که ما با انفجار اطلاعات مواجه بوده و به لحاظ زمانی با کمبود شدید زمان (برای مخاطبان) و فضا (در حوزه های نشر) روبرو هستیم.
- تبدیل گرافیک خبری و اطلاع‌رسان به یک واحد درسی دانشگاهی
همچنین این کتاب به عنوان یک متن آموزشی می‌تواند به حوزه‌های تخصصی ارتباطی و گرافیکی کمک شایانی نماید. بنابراین کتاب مذکور به انجمن‌های ارتباطی و نیز گرافیک ایران و همچنین حوزه های دانشگاهی این توان را می‌دهد تا ضمن بهره گیری از آن به عنوان یکی از متون آموزشی، آن را مبنایی برای تبدیل روزنامه‌نگاری بصری و گرافیک خبری و اطلاع‌رسان به یک واحد درسی در مراکز آموزشی و دانشگاهی قرار دهند.
- تفکیک دقیق حوزه گرافیک خبری و اطلاع‌رسان از یکدیگر
از دیگر نقاط قوت کتاب گرافیک خبری و اطلاع رسان را می توان قدرت این کتاب در تفکیک بین حوزه گرافیک اطلاع رسان با گرافیک خبری دانست. در حالی که گرافیک اطلاع رسان می تواند به خوبی در عمده رسانه ها به ویژه مجلات و نشریات مورد بهره گیری گیرد، گرافیک خبری می تواند کمک شایانی به رسانه های آنلاین و روزنامه های کشور نماید.
- ضرورت ورود به عرصه انواع نمایش گرافیکی
در کتاب گرافیک خبری و اطلاع‌رسان به معرفی انواع نمایش گرافیک اعم از ایستا، برهم کنشی (تعاملی)، متحرک و چند رسانه‌ای اقدام شده است. نگاهی به تولید و عرضه انواع گرافیک خبری و اطلاع‌رسان در ایران حکایت از این مهم دارد که هنوز تولیدات این حوزه از قالب ایستای آن پا فراتر نگذاشته است. آنهم در حالی که دیگر کشورها از سال 2005، یعنی قریب به 9 سال پیش انواع آنلاین آن را تجربه کرده و از آن در عرصه‌های مختلف بهره گرفته‌اند. با بازنگری در رسانه‌های مکتوب، دیجتالی، آنلاین و چندرسانه‌ای کشور می‌توان از توان این نوع گرافیک‌ها در ارائه موضوعات و در جریان رویدادهای مختلف استفاده کرد.
- ضرورت توجه بیشتر رسانه‌های مکتوب به کتاب گرافیک خبری و اطلاع‌رسان
نگاهی به بازتاب خبر انتشار کتاب گرافیک خبری و اطلاع‌رسان حکایت از آن دارد که استقبال عرصه فضای رسانه‌ای مجازی و آنلاین کشور از این کتاب بالا بوده و عمده آنها این خبر را منتشر کرده‌اند و میزان بهره‌گیری آنها از این نوع گرافیک نیز بیشتر از رسانه‌های چاپی است. از جمله رسانه‌هایی که هم اکنون از این توان گرافیکی بهره می‌گیرند می‌توان به خبرگزاری نسیم، خبرآنلاین، خبرگزاری تسنیم، خبرگزاری فارس، فرهنگ نیوز، سایت اینفوگرافیک، دفتر حفظ و نشر آثار مقام معظم رهبری و... اشاره کرد. این توجه به حوزه گرافیک خبری و اطلاع‌رسان در آنها چنان بالاست که بخشی نیز به اینفوگرافیک در فضای انتشار تولیدات خود اختصاص داده‌اند. برخی رسانه‌ها همچون خبرگزاری نسیم که مریم سلیمی (یکی از مولفان کتاب گرافیک خبری و اطلاع رسان) به عنوان مسئول بخش گرافیک خبری و اطلاع‌رسان همین خبرگزاری به همراه همسرش بهروز مظلومی فر (از اعضای تیم گرافیک خبری و اطلاع‌رسان خبرگزاری نسیم)، از سال 1390 تاکنون تولیدات مستمر و به روزی را در این حوزه داشته‌اند به طوری که تعداد آثار تولیدی آنها در این حوزه به بیش از 400 اثر رسیده است. همچنین تلاش سلیمی و مظلومی فر به یاری جمعی از فعالان حوزه گرافیک خبری و اطلاع رسان، موجبات برپایی نخستین نمایشگاه گرافیک اطلاع‌رسان در ایران را در حاشیه بیستمین جشنواره مطبوعات فراهم کرده است.
نقطه مقابل این اتفاقات و تلاش‌ها، مربوط به نشریات چاپی است. به جز مجموعه نشریات همشهری که از پیشکسوتان عرصه گرافیک اطلاع‌رسان و خبری در ایران است، دیگر رسانه‌ها به طور موردی به این حوزه رجوع می‌کنند و از پتانسیل‌های بالای آن بهره می‌گیرند. درحالی که به نظر می رسد حتی بیش از بخش مجازی، حوزه‌های چاپی به این نوع گرافیک نیازمند باشند. به جز روزنامه‌های همشهری، ایران، حسبان و اطلاعات، معدود روزنامه‌هایی وجود داشتند که بخواهند حتی در انتشار خبر انتشار کتاب گرافیک خبری و اطلاع‌رسان مشارکت نمایند. براین اساس، این کتاب می تواند بهانه خوبی برای آشنایی بیشتر رسانه‌ها به ویژه نوع مکتوب آن باشد. در خصوص رسانه‌های آنلاین نیز، قطعا دیگر موسوم ورود آنها به عرصه تولیدات آنلاین، برهم کنشی، متحرک و چند رسانه‌ای در حوزه گرافیک خبری و اطلاع‌رسان فرا رسیده است.
- برگزاری بیشتر دوره‌های آموزش گرافیک خبری و اطلاع‌رسان
گرچه نخستین دوره رسمی گرافیک اطلاع‌رسان در اول و سوم شهریور 1393 در دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها (وابسته به معاونت مطبوعاتی وزارت ارشاد) توسط مریم سلیمی برگزار شد و پیش از این نیز میرطاهری و دیگر اعضای تیم آموزشی اینفوگرافیک، به برگزاری دوره‌هایی در این حوزه اقدام کرده اند، ولی هنوز، آشنایی رسانه های مختلف کشور با این حوزه نیازمند برگزاری دوره‌های دانشگاهی، آزاد و... بسیار دیگری است. کتاب گرافیک خبری و اطلاع رسان می تواند به عنوان یک منبع علمی و کاربردی این فضا و امکان را در اختیار مدرسان و علاقمندان این حوزه قرار دهد و بهانه‌ای برای توسعه علمی و آموزشی و ادبیاتی این حوزه باشد.
***
کلامی پایانی اینکه، دعوت به مطالعه کتاب گرافیک خبری و اطلاع‌رسان، دعوت به آشنایی و بهره‌گیری بیشتر رسانه‌های ایران به ویژه رسانه‌های مکتوب با روزنامه‌نگاری بصری به ویژه این دو نوع گرافیک است. آنهم در شرایطی که جهان آینده، جهان بصری است و رقابت اطلاع‌رسانی و خبررسانی با حضور انواع شبکه‌های اجتماعی و محیط های مبتنی بر تلفن همراه در بین رسانه‌های کشور افزایش یافته است. در چنین فضایی بسیاری از پیام‌ها می‌توانند قابلیت گرافیکی به خود گیرند و در سطح داخلی و خارجی به سرعت منتشر و به اشتراک گذاشته شوند.