در حال حاضر 2/5 میلیون نفر در بریتانیا به‌خاطر ابتلا به بیماری آسم تحت درمان قرار دارند. در نتیجه تعداد بسیار زیادی افشانه تنفسی(Inhaler) در جعبه داروهای این افراد وجود دارد.
افشانه‌های تنفسی شایعترین درمان آسم هستند که به دو صورت عرضه می‌شوند: پیشگیری کننده‌ها که روزانه برای کنترل التهاب در راههای هوایی به‌صورت دراز مدت استفاده می‌شوند و اغلب شامل مقادیر اندکی از انواع استروئیدها هستند. نوع دیگر افشانه‌های تنفسی تسکین دهنده هستند که در صورت بروز علایم باعث شل‌شدن عضلات و تسکین این علایم می‌شوند.
اغلب بیماران آسمی قبول دارند که این افشانه‌های تنفسی تأثیر مثبتی دارند، اما بسیاری از بیماران آسمی مثل سایر بیمارانی که به مدت طولانی باید از داروهای مختلف برای کنترل و تخفیف علایم بیماری استفاده کنند می‌خواهند وابستگی خود به افشانه‌های تنفسی را کاهش دهند، بدون اینکه در معرض خطر حمله بیماری قرار گیرند.
دکتر مایک توماس یکی از اعضای اصلی تشکیلات خیریه آسم بریتانیا می‌گوید: «بسیاری از مردم تمایل دارند بدون استفاده از دارو آسم خود را کنترل کنند.»اطلاعات فراوانی در دل طبیعت به‌عنوان درمانهای غیر دارویی وجود دارد؛ از قبیل نخوردن شیر گاو تا مصرف بیشتر قارچ، اما دکتر توماس معتقد است: «اگر منصفانه قضاوت کنیم باید بگوییم مدارک اندکی برای تأیید این دستورات وجود دارد چرا که بسیاری از تحقیقات برمبنای درمانهای دارویی صورت گرفته است.
یافتن تحقیقات معتبر بر اساس درمانهای غیردارویی بسیار دشوار است، اما شمار این مطالعات طی10 سال گذشته رو به افزایش بوده است. بنابراین مدارک و اطلاعات ما در زمینه درمانهای غیردارویی در حال افزایش است.» سؤالی که مطرح می‌شود این است: جانشین‌های غیردارویی چه چیزهایی هستند و آیا مؤثرند یا خیر؟
بوتیکو(Buteyko ) به‌عنوان یک روش تنفس شناخته شده است و طرفدارانش ادعا می‌کنند برای افراد آسمی یا مبتلایان به آمفیزم و برونشیت مؤثر است. اما به هرحال اطلاعات علمی چندان دقیق و موثقی وجود ندارد. دکتر توماس می‌گوید: «بسیاری از مردم تنفس غیرطبیعی دارند. همه فکر می‌کنند تنفس غریزی است اما این فرایند بسیار پیچیده بوده و نیازمند همکاری تعداد زیادی از عضلات است.»
تنفس آرام در زمان استراحت اتفاق می‌افتد. در این حالت دیافراگم عامل اصلی تنفس است و قفسه سینه حرکات آرامی دارد، اما قفسه سینه برخی از مردم در حالت استراحت حرکات شدیدی دارد.
دکتر توماس می‌گوید: «اگر بتوان مردم را تشویق کرد تا از حرکات طبیعی و آرام دیافراگم برای تنفس استفاده کنند ممکن‌است باعث پیشرفت در کنترل بیماری آسم آنها شود. ادعاهای فراوانی در زمینه عملکرد بوتیکو ارائه شده است، اما فارغ از این هیاهو مطالعات دقیق نشان می‌دهند که این روش برای مردم مؤثر است. یعنی اینکه وابستگی آنها به افشانه‌های تنفسی کمتر شده است. در عین حال برخلاف همان ادعاها هیچ مدرکی وجود ندارد که بوتیکو باعث درمان آسم می‌شود، اگرچه تنفس طبیعی بیماران نشاندهنده تأثیر مثبت آن است.»
اما بوتیکو تنها روش تمرین تنفس نیست. دکتر توماس می‌گوید: «یوگا نیز احتمالاَ همان تأثیر را دارد. برخی بیماران نیز معتقدند تمرینهای مخصوص آواز باعث بهبود تنفسشان شده است.»
نتایج یک مطالعه جدید نشان می‌دهد که تکنیک پاپ ورث(Papworth) در کنترل آسم مؤثر بوده است. در این روش تعدادی تنفس و تمرینهای مربوط به ریلکسیشن انجام می‌گیرد که می‌تواند علایم آسم را تا یک سوم کاهش دهد. این تکنیک باعث تنفس از حفره شکمی شده و با بکارگیری دیافراگم باعث کاهش تنفس‌های سریع و کم عمق می‌شود. در عین حال برخی از روشهای فیزیوتراپی نیز در بهبود تنفس مؤثر هستند.
آلرژی
گرچه تمامی‌آسم‌ها آلرژیک نیست اما بسیاری از حملات آسم با مواجهه با آلرژن‌ها آغاز می‌شود. در صدر فهرست آلرژن‌ها حیوانات خانگی قرار دارند. شاید بتوان با بیرون انداختن گربه از خانه مشکل حساسیت بیماران آسمی را کمتر کرد اما برخی از بیماران آسمی بدون توجه به این مسأله با حیوانات خانگی زندگی می‌کنند.
ذرات غبار نیز مشکل رایج دیگری است که خلاصی از دستشان به این راحتی نیست. دکتر توماس می‌گوید: «مهم نیست که خانه‌تان چقدر تمیز باشد. به هرحال نمی‌توانید کاملاَ از شر گرد و غبار خلاص شوید، اما راه‌هایی برای کم کردن مقدار گرد و غبار وجود دارد. می‌توان تمام قالی‌ها را جمع کرد، کاورهای خاصی روی تخت کشید و تمام اسباب بازی‌های کودکان را داخل فریزر گذاشت. مطالعات نشان می‌دهد که می‌توان سطح گرد و غبار را کاهش داد به نحوی که تفاوت آن برای بیماران آسمی‌کاملاَ مشهود باشد اما در درازمدت کنترل این شرایط بسیار دشوار خواهد بود.»
رژیم غذایی
نتایج برخی تحقیقات نشان می‌دهد مصرف مواد آنتی اکسیدان مثل ویتامین E وC و مواد معدنی نظیر سلنیوم برای بیماران آسمی‌مفید خواهد بود. این مواد در حبوبات، غلات، گوشت و ماهی وجود دارد.
دکتر سیف شاهین سخنران ارشد اپیدمیولوژی در کالج سلطنتی بریتانیا و متخصص در آسم می‌گوید: «گرچه تحقیقات نشان می‌دهد سلنیوم می‌تواند برای بیماران آسمی‌مفید باشد، اما تحقیقات صورت گرفته در این زمینه ایراداتی دارند که صحت نتایج را زیر سؤال می‌برد. به‌نظر می‌رسد بالابردن سطح مواد مفید در بدن بهتر است با تغییر رژیم غذایی صورت گیرد تا مصرف قرص.»
تحقیقات دکتر شاهین نشان می‌دهد مصرف دو عدد سیب یا بیشتر در هفته به میزان یک سوم شانس ابتلا به آسم را در بزرگسالان کاهش می‌دهد.
گیاهان
دکتر توماس می‌گوید: «مدارک علمی متعدد و معتبری وجود دارد که برخی از گیاهان دارویی می‌تواند برای بیماران آسمی مؤثر باشد.»
دانیلا تورلی متخصص گیاهان دارویی تأکید می‌کند که درمان با گیاهان دارویی باید حتماَ توسط یک پزشک مجرب صورت گیرد: «باید کسی شما را درمان کند که بداند این گیاهان چگونه عمل می‌کنند. حتماَ از پزشکی که با گیاهان دارویی کار می‌کند سؤال کنید که برای بیمار آسمی کار کرده یا نه؟»
ترکیب داروهای گیاهی تجویز شده فرد به فرد متفاوت است. پزشکان برای کاهش التهاب مجاری تنفسی از داروهای ضد التهاب و یا بعضاَ از آنتی هیستامین‌ها استفاده می‌کنند. تورلی می‌گوید: «ما می‌توانیم از شل کننده‌های ریوی استفاده کنیم. این گیاهان عضلات اطراف راههای هوایی را شل می‌کنند. در واقع ما نباید داروهای استروئیدی بیمار را قطع کنیم بلکه بعد از مشورت با پزشک داروهای گیاهی تنظیم شده و توسط بیمار مصرف می‌شوند تا کم کم وابستگی بیمار به افشانه‌های تنفسی و سایر داروها کاهش یابد.»
منبع : گاردین