کارشناسان می‌گویند زمانی بیماری‌های عفونی قاتل مهم انسان‌ها بود، اما با کشف آنتی‌بیوتیک‌ها و رواج مصرف آنها، امروزه با خطر دیگری مواجهیم و آن شیوع آلرژی‌های گوناگون مثل آسم است.
گمانه‌زنی‌های زیادی در این باره صورت گرفته، اما این بار یک مطالعه جدید سعی کرده این فرضیه را به صورت علمی‌تری بررسی کند. در این مطالعه که در دانشگاه «مک‌گیل» کانادا انجام شده، گروهی از کودکان، بیش از 13 هزار نفر، بررسی شده‌اند که در سن زیر یک سالگی، به دلایل مختلف مثل انواع عفونت‌های تنفسی، آنتی‌بیوتیک‌های رنگارنگ مصرف کرده‌اند.
رویترز گزارش می‌دهد پیگیری این کودکان تا سن 7 سالگی و مقایسه آنها با سایرکودکان نشان داد که احتمال ابتلا به آسم با مصرف آنتیبیوتیک، تا 2 برابر بیشتر می‌شود. به گفته کارشناسان، سن زیر یک سال، محدوده‌ای است که در آن مصرف آنتیبیوتیک باید با احتیاط بیشتری صورت گیرد، چون خطر ابتلا به آسم در سال‌های بعدی را، همین دوره تعیین می‌کند.
توجیه احتمالی این نتایج این است که مصرف زیاد آنتی‌بیوتیک‌ها باعث از بین رفتن باکتری‌هایی می‌شوند که ساکن بی‌ضرر قسمت‌های مختلف بدن به شمار می‌روند.
باکتری‌هایی که نه تنها باعث بروز هیچ بیماری‌ای نمی‌شوند، بلکه با تحریک جزئی و مداوم دستگاه ایمنی، باعث تکامل بهتر آن و قوی شدنش می‌شوند. به این ترتیب حساسیت‌های اضافه بر سازمان را در کودک از بین می‌برند. از آن طرف کشته شدن این باکتری‌ها می‌تواند زمینه را برای بروز این حساسیت‌ها آماده کند.
البته وجود سگ در خانه هم یکی دیگر از عوامل محیطی بود که این مطالعه آن را از علل افزایش احتمال ابتلا به آسم دانسته است. این مطالعه در آخرین شماره نشریه CHEST چاپ شده است.
اما خطر بیشتر آسم، تنها یکی از نتایج نامطلوب مصرف بیش از حد آنتی‌بیوتیک‌هاست. موضوع باز هم به همان باکتری‌های بی‌ضرر و گاه مفید ساکن بدن بر می‌گردد. به عنوان مثال باکتری‌هایی که در روده بزرگ ساکنند، می‌توانند باعث جذب انواعی از ویتامین‌ها شوند.
بنابراین کشته شدن آنها باعث کمبود ویتامین و مشکلات بعدی می‌شود که به خصوص در کودکان در حال رشد اهمیت زیادی دارد.مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها، غیر از عوارض جانبی‌ای که هر دارویی با خود به همراه می‌آورد، عوارض خاصی هم ممکن است داشته باشد.
یکی از این عوارض، که به طور غیرمستقیم نتیجه کشته شدن همان باکتری‌های مفید است، ابتلا به بیماری‌های عفونی است و این تعجب‌آور نیست. وقتی باکتری‌های سالم محیط روده، که به آن «فلور نرمال» گفته می‌شود، از بین بروند، فرصت و میدان برای باکتری‌های بیماری‌زای دیگر خالی می‌ماند و همین موجب نوعی بیماری عفونی نادر می‌شود.
متهم ردیف یک در این پرونده، نوعی باکتری است به نام «کلستریدیوم دیفیسیل». درمان این بیماری، با توجه به این که عامل ایجاد آن آنتیبیوتیک است، بسیار سخت و پیچیده است.
در سایر نقاط بدن هم ممکن است این سناریو تکرار شود؛ هرجایی که تعدادی باکتری بی‌ضرر، زیر همان نام فلور نرمال، به طور مسالمت‌آمیز ساکن شده‌اند و زندگی می‌کنند.
مثلاً مصرف آنتیبیوتیک باعث می‌شود باکتری‌های معمول ناحیه واژن خانم‌ها از بین برود و زمینه رشد انواع دیگر باکتری‌ها، یا حتی قارچ‌ها، فراهم شود.
این نکته به خصوص در بیماران دیابتی اهمیت زیادی دارد. بیمارانی که در حالت عادی هم، به دلیل قند بالا و ایمنی پایین، مستعد انواع عفونت‌ها هستند. به همین علت در این بیماران هم باید مصرف آنتیبیوتیک با احتیاط و دقت انجام شود.
البته همه اینها باعث نمی‌شود که مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها را بالکل کنار بگذاریم. بدون آنتی‌بیوتیک‌ها در دنیایی پر از باکتری، که ما در آن اقلیت به شمار می‌آییم، زیاد دوام نمی‌آوریم.
اما مثل هر موهبت پیشرفت و ترقی، نیاز داریم که فرهنگ مصرف آن را هم یاد بگیریم و این، در مورد آنتی‌بیوتیک‌ها، چیزی نیست جز خودداری جدی از مصرف بی‌رویه و سرخود آنها، به تجویز خودمان یا دوست و آشنا.
