اما چند روزي است كه اين موضوع به بحثي پرحاشيه تبديل شده. عده‌اي اين كار پزشكان را غيرقانوني مي‌دانند و گروهي هم از آن دفاع مي‌كنند. به هر حال واقعيت اين است كه در مطب برخي پزشكان تنها براي يك نگاه گاهي حتي چند ثانيه‌اي، پول يك ويزيت كامل گرفته مي‌شود، تنها براي اينكه بيمار بشنود: چيزي نيست، مشكلي نداريد! همه ما حتما تجربه كرده‌ايم يا دست‌كم شنيده‌ايم كه پزشك پس از يك معاينه ساده، فهرستي از آزمايش‌ها را نسخه مي‌كند، منهاي اينكه نوشتن انبوه آزمايش‌ها چقدر ضروري است، بعد از صرف وقت و البته هزينه بسيار، براي ديدن نتيجه آنها و اعلام نظر هم ويزيت دوباره دريافت مي‌شود. سلامتي براي همه آنقدر مهم هست كه آنهايي كه دست‌شان به دهن‌شان مي‌رسد، در چنين مواقعي بي‌هيچ اعتراضي هزينه ويزيت اضافه را بدهند اما كم هم نيستند بيماراني كه وقتي سر و كارشان به دارو و دكتر مي‌افتد بايد براي پرداخت حتي پول ويزيت چندبار حساب و كتاب كنند. «4ماه قبل وقت گرفتم و امروز پدرم را از يزد براي معاينه به تهران آورده‌ام.
با اينكه پزشك براي هر بيمار 10دقيقه كمتر وقت مي‌گذارد اما حدود 2ساعت منتظر نشسته‌ام. تعجب مي‌كنم چطور مريض‌ها معاينه مي‌شوند، چون براي بيمار وقتي گذاشته نمي‌شود. مگر نمي‌گويند كه پزشك بابت معاينه هر بيمار بايد حداقل 20دقيقه وقت بگذارد؟» اينها را همراه يك مريض مي‌گويد. در كدام بيمارستان؟ چه فرقي مي‌كند؟! چنين حرف‌هايي را در بسياري از مطب‌ها و مراكز درماني مي‌توان شنيد. البته اگر بخواهيم نگاهي به نيمه ديگر ليوان بكنيم، بايد از پزشك‌هايي بگوييم كه هرگز بابت ديدن چند آزمايش ساده، پولي از بيمار نمي‌گيرند. در مطب يك پزشك جراح در تهران كه البته شهرتي هم دارد، بيماران زيادي نشسته‌اند كه يا مبتلا به سرطان هستند يا مشكوك به آن.
همراه هر كدام‌شان تعداد زيادي نتيجه آزمايش يا تصويربرداري‌هايي است كه انجام داده‌اند. خانم جواني كه مضطرب هم هست، آنقدر حوصله دارد كه به سؤالي درباره ويزيت دوم جواب بدهد. او مي‌گويد:«اين دكتر بابت ملاحظه نتايج آزمايش‌ها از بيماران وجهي دريافت نمي‌كند. با اينكه براي هر بيمار بابت ديدن نتايج آزمايش‌ها وقت كافي هم مي‌گذارد.
تا حالا 3پزشك عوض كرده‌ام چون پزشك‌هاي قبلي شرح درستي از بيماري من نمي‌پرسيدند و تمام ويزيت هم 10دقيقه نمي‌شد اما اين پزشك هم وقت مي‌گذارد و هم براي نتايج آزمايش‌ها پولي نمي‌گيرد.» اما نتايج مشاهدات خبرنگار همشهري از چند مطب در تهران و صحبت با مردم نشان مي‌دهد كه پزشكان كمتري در اين دسته هستند. اما آيا اين عمل قانوني است و آيا در اين زمينه دستوالعملي وجود دارد؟ دكتر عليرضا اوليايي‌منش، مديركل دفتر ارزيابي فناوري تدوين استاندارد و تعرفه سلامت وزارت بهداشت مي‌گويد: «هيچ بخشنامه جديدي درباره دريافت ويزيت مجدد پزشكان صادر نشده است.
بخشنامه وزارت بهداشت در اين مورد مربوط به سال79 و از طرف معاون درمان و دبير شوراي‌عالي بيمه خدمات درماني وقت است كه براساس آن صرفاً براي ديدن نتيجه آزمايش‌ها و راديوگرافي نبايد ويزيت جداگانه‌اي از بيمار دريافت شود. بر اين اساس ويزيت مطب، شامل خدماتي است كه توسط پزشك در مطب يا به‌طور سرپايي در درمانگاه يا اتاق معاينه يا در بيمارستان انجام مي‌شود. چنانچه پزشك براي ملاحظه نتيجه آزمايش‌ها و راديوگرافي، حداقل بيمار را مورد ارزيابي، معاينه يا درمان مختصر قرار دهد، براي دريافت ويزيت مجاز است ولي اگر فقط نتيجه آزمايش‌ها و راديوگرافي را بدون معاينه مجدد بيمار اعلام كند، حق دريافت ويزيت مجدد ندارد.»
شايد براساس همين بخشنامه‌اي كه دكتر اوليايي از آن نام مي‌برد، وزير بهداشت اعلام كرده كه پزشكان نبايد براي ديدن آزمايش، ويزيت بگيرند. دكتر هاشمي هم مي‌گويد: «چنانچه نسخه يا آزمايشي نوشته شده و خدمت به بيمار تمام نشده، بايد بدون هزينه خدمت‌رساني انجام شود.»
- اخلاق پزشكي؛ كليد ماجرا
اما نكته اينجاست كه حتي اگر بخشنامه‌اي هم نزديك به 14سال قبل تصويب شده رعايت شود، اگر پزشكي بخواهد ويزيت دوباره از بيمار بگيرد، با يك معاينه صوري و چند توصيه كلي مي‌تواند مدعي شود كه دوباره طبابت كرده و بيمار هم بايد ويزيت پزشكان دوباره بدهد.
از اينجا پاي وجدان و اخلاق پزشكي به ميان مي‌آيد؛ همان گوهري كه در بسياري از پزشكان ايراني هست و البته در عده بسياري هم نيست. با اين همه اما نبايد اين موضوع را هم از ياد برد كه طبابت حرفه پزشك است و او هم بايد بابت كاري كه مي‌كند، مزدي بگيرد. اما حد وسط اين دو ديدگاه كجاست؟
دكتر احسان شمسي گوشكي، مدير اخلاق پزشكي سازمان نظام پزشكي و عضو هيأت علمي دانشگاه علوم پزشكي تهران به همشهري مي‌گويد: ابتدا بايد ديد سياستگذاران و تصميم‌گيران نظام سلامت، چه تعريفي از ويزيت ارائه مي‌دهند. ضمن اينكه اين را هم نبايد فراموش كنيم كه بسياري از بيماري‌ها براي درمان مطلوب، بيش از يك‌بار مراجعه به پزشك را مي‌طلبد و ويزيت بيمار به پيگيري نياز دارد. مثلا براي يك جراحي پزشك به دفعات بيمار را مي‌بيند و بابت زماني كه براي بيمار صرف مي‌كند، قطعا بايد وجه دريافت كند. واقعيت اين است كه اگر بگوييم هيچ پزشكي نبايد از بيماري بابت نشان دادن آزمايش و اعلام نظر پول بگيرد، منطقي نيست، چون سختگيري در اين مورد ممكن است منجر به اين شود كه عده از پزشكان پيگيري‌هاي بعد از ويزيت اول را انجام ندهند يا به دقت انجام ندهند. به اعتقاد من حد وسط اين است كه ميزان پرداخت از جيب مردم در ويزيت دوم نسبت به ويزيت اول، پايين‌تر باشد.
عليرضا پارساپور، دكتري اخلاق پزشكي و عضو هيأت علمي دانشگاه علوم پزشكي تهران هم به همشهري مي‌گويد :«اين موضوع محل مناقشه و اختلاف شده است. بنابراين، بهتر است كه پاسخ آن را سازمان نظام پزشكي بدهد. ماهيت برخي بيماري‌ها اين است كه بيمار بايد چندين دفعه به پزشك مراجعه كند. در چنين شرايطي پزشك متعهد است كه براي بيمار در هر بار مراجعه وقت كافي بگذارد و براساس تعرفه‌هاي تعيين‌شده حق ويزيت هم دريافت كند. براساس اخلاق پزشكي، پزشكان متعهد هستند كه براي درمان بيمار با دقت نظر و وقت كافي بيمار را معاينه كنند تا بتوانند به تشخيص كامل برسند تا درمان نتيجه‌بخش باشد، حال اگر پزشكي به هر دليل براي بيمار وقت نگذارد و به معاينه كوتاه بيمار بپردازد قطعا تصميم اشتباه براي درمان خواهد گرفت و اين مسئله از نظر اخلاق پزشكي قابل‌قبول نيست.»
دكتر بابك قرائي مقدم، متخصص مغز و اعصاب هم با تاكيد بر اينكه جامعه پزشكي ايران، جامعه منصفي است، در اين‌باره توضيح مي‌دهد: «به هر حال بخشنامه وزارت بهداشت در اين‌باره شفاف است. در عين حال به‌نظر مي‌رسد كه اين مسئله بايد ريشه‌يابي شود و در اين ميان نبايد نه حق مردم و نه حق پزشكان تضييع شود.»
- پاسخ سازمان نظام پزشكي
رئيس‌كل سازمان نظام پزشكي ايران در پاسخ به اينكه آيا دريافت ويزيت مجدد براي مشاهده جواب آزمايش و انواع تصويربرداري‌ها، قانوني است يا خير؟ مي‌گويد: اگر ويزيت دوم راه اصلي درمان را روشن كند، هزينه ويزيت مجدد بايد پرداخت شود و منع قانوني ندارد. اما اگر صرفا بيمار به منشي پزشك مراجعه كند و آزمايش را نشان دهد، در اينجا نبايد ويزيت مجدد داده شود. ممكن است بيمار براي بار دوم به پزشك مراجعه كند و به تشخيص جديدي براساس آزمايش‌هايش برسد. در اين زمان دريافت ويزيت منعي ندارد.
دكتر عليرضا زالي با اشاره به اينكه اين موضوع در كتاب تعرفه‌گذاري ارزش نسبي خدمات هم ديده شده، توضيح مي‌دهد: مشكلات ما در اين مورد به تقسيم‌بندي ناقص ويزيت برمي‌گردد، چراكه ويزيت مجدد، قابل تعريف است. مسلما وقتي همراه بيمار مي‌تواند نتيجه آزمايش را به پزشك نشان بدهد و پاسخ بگيرد، اين مراجعه ويزيت مجدد تلقي نمي‌شود.
با همه اختلاف‌نظر‌ها و حتي روشن نبودن موضوع، آنچه مشخص است اينكه پرداخت ويزيت دوم يكي از موضوعات مهم ميان مردم و جامعه پزشكي است و البته ورود جدي‌تر وزارت بهداشت و نهاد‌هاي نظارتي را هم مي‌طلبد. اينكه در مطب برخي پزشكان براي ارائه نتيجه آزمايش‌ها 24ساعت و در مطب برخي 48ساعت وقت داده شده و عده‌اي هم هيچ توضيحي در اين‌باره نداده‌اند، يعني اوضاع نابسامان است.